فهرست آثار غلامحسین ابراهیمی دینانی
فهرست آثار غلامحسین ابراهیمی دینانی، مجموعه نوشتهها و گفتگوهای غلامحسین ابراهیمی دینانی (زاده ۱۳۱۳ش) استاد فلسفه دانشگاه تهران و شاگرد علامه طباطبایی است. آثار دینانی بیش از یکصد مقاله، ۲۲ کتاب و ۹ عنوان گفتوگو را شامل میشود. همچنین، مقالات و کتابهایی نیز درباره اندیشهها و معرفی شخصیت او نوشته شده است.[۱]
تألیفات
از غلامحسین ابراهیمی دینانی تا بهمن ۱۴۰۳ش، ۲۲ عنوان کتاب و ۹ عنوان کتاب که به صورت گفتوگوهای ابراهیمی دینانی انجام شده و بیش از یکصد مقاله منتشر شده است که در موضوعات مختلف فلسفی، عرفانی و کلامی است. عناوین کتابهای منتشر شده به شرح زیر است:[۲]
![](http://commons.wikishia.net/w/images/thumb/2/2c/%D9%82%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%AF_%DA%A9%D9%84%DB%8C_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C.jpg/200px-%D9%82%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%AF_%DA%A9%D9%84%DB%8C_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C.jpg)
- قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی (در دو جلد)؛ دینانی در این کتاب به بررسی قواعد و کاربرد آنها در فلسفه اسلامی پرداخته است. به گفته دینانی در مقدمه جلد اول، این کتاب حاصل رساله دکتری وی بوده است. در این کتاب ۱۰۰ قاعده بیان شده و مورد بررسی دقیق قرار گرفته و نظرات فیلسوفان درباره آن بیان شده است. در جلد دوم با توجه به تعریف ماهیت جوهر و عرض به بیان قواعد آنها پرداخته شده و دیدگاههای فیلسوفان را در این مورد بررسی کرده است.[۳]
![](http://commons.wikishia.net/w/images/thumb/2/2f/%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1_%D8%B9%D9%82%D9%84_%D9%88_%D8%A2%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B4%D9%82.jpg/200px-%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1_%D8%B9%D9%82%D9%84_%D9%88_%D8%A2%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B4%D9%82.jpg)
- دفتر عقل و آیت عشق، سه جلد؛ این کتاب درباره ماهیت عقل و عشق و تفاوت و تقابل میان این دو امر بنیادی و اصیل است و جوابی بر جنگ تاریخی عارفان و فیلسوفان است. دینانی در این کتاب به جایگاه عقل در حکمت و فلسفه پرداخته و از عقل در برابر عقاید اشاعره دفاع میکند و به نقد اندیشههای فیلسوفان و عارفان شرق و غرب در این مورد پرداخته است. نویسنده در نهایت آرای خود را بیان کرده است. دینانی عشق را فرایند درک ژرف عقلی و خواست بر اثر شناخت عمیق میداند و تعارضی بین این دو ندانسته است به طوری که هیچیک دیگری را نفی نمیکند بلکه عشق حقیقی را از مسیر عقل میسر دانسته است.
- ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، سه جلد؛ در این کتاب به ماجراهایی که مخالفان و موافقان فلسفه در جهان اسلام پدید آوردهاند پرداخته شده است. همچنین در این اثر سه جلدی به تفصیل عمدهترین منازعات فکری میان متکلمان و حکیمان را مورد بررسی قرار داده شده است. در جلد نخست با موضوع مخالفت و ستیز با فلسفه آغاز شده و در جلد سوم با بررسی مکتب تفکیک به پایان رسیده است.
- وجود رابط و مستقل در فلسفه اسلامی؛ در این کتاب علاوه بر بررسی احکام مترتب بر وجود به بحث در باب نسبت وجود با حضور، علم، جهان ذهن و خودآگاهی نیز پرداخته است. در فصل پایانی، نگرشهای ابنرشد، ابنخلدون، ابنتیمیه، ابنقیّم جوزیّه، فخرالدین رازی و فیلسوف همدانی (معروف به رجل همدانی) در باب معنی کلی وجود رابط مورد بررسی قرار گرفته است.
- شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی
- منطق و معرفت در نظر غزالی
- اسماء و صفات حق
- معاد، از دیدگاه حکیم مدرس زنوزی
- درخشش ابنرشد در حکمت مشاء
- فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ
- فلسفه و ساحت سخن
- جلالالدین دوانی فیلسوف ذوق التألّه
- سخن ابنسینا و بیان بهمنیار
- معمای زمان و حدوث جهان
- از محسوس تا معقول
- خرد گفتگو (درسگفتارهای فلسفی)
- اختیار در ضرورت هستی
- اندیشیدن باور یا باور به یک اندیشه
- فراز و فرود فکر فلسفی
- پرسش از هستی یا هستی پرسش
- من و جز من
- نصیرالدین طوسی: فیلسوف گفتوگو
آثار برگرفته از گفتوگوها
- سرشت و سرنوشت؛ به کوشش کریم فیضی
- هستی و مستی؛ به کوشش کریم فیضی
- شعاع شمس؛ به کوشش کریم فیضی
- حافظ معنوی؛ به کوشش کریم فیضی
- قرآن، عقل الله؛ به کوشش کریم فیضی
- کیمیای عشق؛ به کوشش کریم فیضی
- رازِ راز؛ به کوشش کریم فیضی.
- فلسفه و زندگی؛ به کوشش کریم فیضی.
- درّ سخن (مجموعه جملات کوتاه از استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی)؛ به کوشش امیر اسماعیلی
آثار منتشر شده درباره آرای دینانی
از آنجا که ابراهیمی دینانی در موضوعات مختلف دارای نظر و مقالات مختلف است و سالها در دانشگاههای مختلف تدریس و به مناسبتهای مختلف درباره موضوعات فلسفی سخنرانی کرده و به ارائه نظرات خود پرداخته است بنابراین کتابها و مقالات مختلفی درباره نظرات دینانی منتشر شده است که در زیر عناوین کتابها و مقالههای منتشر شده آورده شده است:[۴]
- آینههای فیلسوف؛ به کوشش عبدالله نصری
- خرد و خردورزی؛ به کوشش علی اوجبی
- گفتار حکیم؛ به کوشش محمد جعفر محمدزاده
- ژرفای اندیشه؛ به کوشش علی اوجبی
- مقاله «پاسداشت سالها خردورزی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی؛ نشریه پنجره، شماره ۱۲۷، بهمنماه ۱۳۹۰ش
- کلمات طاهر، شرح مصطفی دینانی بر کلمات قصار و عرفانی بابا طاهر عریان، همکاران تألیف: پویان پروین اردبیلی، امیر اسماعیلی و حسین کریمآبادی، نشر نور سخن، ۱۳۹۷ش.
- روش تدریس فلسفه بر اساس کلاسهای دینانی، پویان پروین اردبیلی، نشر نورسخن، ۱۳۹۶ش.[۵]
مقالات
از ابراهیمی دینانی مقالات متعددی در حوزه فلسفه در نشریات مختلف منتشر شده است که در زیر به آنها اشاره شده است:[۶]
- حکمت متعالیه ملاصدرا در آیینه احادیث، خردنامه صدرا ۱۳۷۹ شماره ۲۲
- قاضی سعید قمی یکی از حکمای حوزه فلسفی اصفهان، خردنامه صدرا ۱۳۸۲ش شماره ۳۲
- فلسفه هگل در بوته نقد، خردنامه صدرا ۱۳۸۱ش شماره ۲۷، ۲۹، ۳۰
- عالم خیال، خردنامه صدرا، ۱۳۸۱ش، شماره ۲۸
- شبهه آکل و مأکول، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی(دبا)، بازبینی شده در خرداد ۱۳۸۷ش
- مقدمهای بر شرح فصوص جندی، تصحیح جلالالدین آشتیانی
- عقلانیت و معنویت، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی
- مفهوم زمان در فلسفه برگسن
- علم خداوند به جزئیات از دیدگاه علامه طباطبایی و متکلمین
- عقل و استدلال در تفکر ابنجوزی
- پژواک اندیشههای فخر رازی و سهروردی در آثار ابنکمونه
- عدل در نظر شیخ مفید
- ادراک خیالی و هنر
- سهروردی و اصول فقه
- ابنطفیل
- اندیشه تجدد، آثار و لوازم
- اندیشه نقطه پایان ندارد
- حدیث نفس
- ابداء یا ابتدا
- کلام ماتریدی
مقالاتی درباره حکمت اشراق
از آنجا که عمده شهرت دینانی به خاطر احیاگری فلسفه اشراق و حکمت ایران باستان است. چند نمونه از مقالات وی درباره اشراق و سهروردی به شرح زیر است:[۷]
- «حکمت اشراق۱»، پرتو خرد، ویراسته حسن سید عرب، تهران، مهرنیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۳۷-۲۵۸.
- «خمیره ازلی یا حکمت جاویدان از نظر سهروردی»، پرتو خرد، ویراسته حسن سیدعرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۷۱-۲۷۵.
- «خودآگاهی محصول صور خودآگاهی نیست»، منتخبی از مقالات فارسی درباره شیخ اشراق سهروردی، به اهتمام حسن سیدعرب، تهران، شفیعی، ۱۳۷۸ش، ص۱۵۳-۱۷۴.
- «خویشاوندی معنوی نیچه و سهروردی»، پرتو خرد، ویراسته حسن سیدعرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۷۶-۲۸۸.
- «سهروردی و انکار صفات حقیقیه خداوند»، یادنامه خاتمی (مجموعه مقالات بزرگداشت حاج سید روحالله خاتمی)، به کوشش محمدتقی فاضل میبدی، قم، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع)، ۱۳۷۶ش، ص۳۳۴-۳۳۷.
- «سهروردی و انکار صفات حقیقیه خداوند»، نامه سهروردی (مجموعه مقالات)، به کوشش علی اصغر محمدخانی و حسن سیدعرب، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۱۱-۱۶.
- «عقل مطرود»، پرتو خرد، ویراسته حسن سید عرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۸۹-۲۹۹.
- «فلسفه نوری سهروردی»، پرتو خرد، ویراسته حسن سیدعرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۲۷-۲۳۶.
- «فلسفه نوری سهروردی»، مقدمه نور در حکمت سهروردی، تألیف سیما نوربخش، تهران، محبی، ۱۳۸۳ش، ص۱۱-۲۰.
آثار برگزیده
چهار مورد از آثار ابراهیمی دینانی در دورههای مختلف همایش کتاب سال جمهوری اسلامی به عنوان اثر برگزیده شناخته شدهاند؛ این آثار به شرح زیر است:[۸]
- ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۷۸ش
- دفتر عقل و آیت عشق؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۸۴ش
- درخشش ابنرشد در حکمت مشاء؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۸۵ش
- خواجه نصیرالدین طوسی فیلسوف گفتگو؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۸۷ش
پانویس
- ↑ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
- ↑ نصری، آینههای فیلسوف، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۱؛ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوفیار.
- ↑ ابراهیمی دینانی، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۳.
- ↑ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوفیار.
- ↑ گفتوگو با غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره فلسفه و زندگی، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوفیار.
- ↑ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوفیار.
- ↑ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوفیار.
منابع
- زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۱ دی ۱۴۰۳ش.
- دینانی، سایت فیلسوفیار، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مهر ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲ دی ۱۴۰۳ش.
- دینانی، سایت فیلسوفیار، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۱ دی ۱۴۰۳ش.
- گفتوگو با غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره فلسفه و زندگی، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب:۱۳ آذر ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱ دی ۱۴۰۳ش.
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۸۰ش.
- نصری، عبدالله، آینههای فیلسوف:گفتگوهایی در باب زندگی، آثار و دیدگاههای دکتر دینانی، تهران، سروش، ۱۳۸۰ش.