پرش به محتوا

فهرست آثار غلامحسین ابراهیمی دینانی

از ویکی شیعه

فهرست آثار غلامحسین ابراهیمی دینانی، مجموعه نوشته‌ها و گفتگو‌های غلامحسین ابراهیمی دینانی (زاده ۱۳۱۳ش) استاد فلسفه دانشگاه تهران و شاگرد علامه طباطبایی است. آثار دینانی بیش از یکصد مقاله، ۲۲ کتاب و ۹ عنوان گفت‌وگو را شامل می‌شود. همچنین، مقالات و کتاب‌هایی نیز درباره اندیشه‌ها و معرفی شخصیت او نوشته شده است.[۱]

تألیفات

از غلامحسین ابراهیمی دینانی تا بهمن ۱۴۰۳ش، ۲۲ عنوان کتاب و ۹ عنوان کتاب که به صورت گفت‌وگوهای ابراهیمی دینانی انجام شده و بیش از یکصد مقاله منتشر شده است که در موضوعات مختلف فلسفی، عرفانی و کلامی است. عناوین کتاب‌های منتشر شده به شرح زیر است:[۲]

  • قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی (در دو جلد)؛ دینانی در این کتاب به بررسی قواعد و کاربرد آنها در فلسفه اسلامی پرداخته است. به گفته دینانی در مقدمه جلد اول، این کتاب حاصل رساله دکتری وی بوده است. در این کتاب ۱۰۰ قاعده بیان شده و مورد بررسی دقیق قرار گرفته و نظرات فیلسوفان درباره آن بیان شده است. در جلد دوم با توجه به تعریف ماهیت جوهر و عرض به بیان قواعد آنها پرداخته شده و دیدگاه‌های فیلسوفان را در این مورد بررسی کرده است.[۳]
  • دفتر عقل و آیت عشق، سه جلد؛ این کتاب درباره ماهیت عقل و عشق و تفاوت و تقابل میان این دو امر بنیادی و اصیل است و جوابی بر جنگ تاریخی عارفان و فیلسوفان است. دینانی در این کتاب به جایگاه عقل در حکمت و فلسفه پرداخته و از عقل در برابر عقاید اشاعره دفاع می‌کند و به نقد اندیشه‌های فیلسوفان و عارفان شرق و غرب در این مورد پرداخته است. نویسنده در نهایت آرای خود را بیان کرده است. دینانی عشق را فرایند درک ژرف عقلی و خواست بر اثر شناخت عمیق می‌داند و تعارضی بین این دو ندانسته است به طوری که هیچ‌یک دیگری را نفی نمی‌کند بلکه عشق حقیقی را از مسیر عقل میسر دانسته است.
  • ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، سه جلد؛ در این کتاب به ماجراهایی که مخالفان و موافقان فلسفه در جهان اسلام پدید آورده‌اند پرداخته شده است. همچنین در این اثر سه جلدی به تفصیل عمده‎‌ترین منازعات فکری میان متکلمان و حکیمان را مورد بررسی قرار داده شده است. در جلد نخست با موضوع مخالفت و ستیز با فلسفه آغاز شده و در جلد سوم با بررسی مکتب تفکیک به پایان رسیده است.
  • وجود رابط و مستقل در فلسفه اسلامی؛ در این کتاب علاوه بر بررسی احکام مترتب بر وجود به بحث در باب نسبت وجود با حضور، علم، جهان ذهن و خودآگاهی نیز پرداخته است. در فصل پایانی، نگرش‌های ابن‌رشد، ابن‌خلدون، ابن‌تیمیه‌، ابن‌قیّم جوزیّه، فخرالدین رازی و فیلسوف همدانی (معروف به رجل همدانی) در باب معنی کلی وجود رابط مورد بررسی قرار گرفته است.
  • شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی
  • منطق و معرفت در نظر غزالی
  • اسماء و صفات حق
  • معاد، از دیدگاه حکیم مدرس زنوزی
  • درخشش ابن‌رشد در حکمت مشاء
  • فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ
  • فلسفه و ساحت سخن
  • جلال‌الدین دوانی فیلسوف ذوق التألّه
  • سخن ابن‌سینا و بیان بهمنیار
  • معمای زمان و حدوث جهان
  • از محسوس تا معقول
  • خرد گفتگو (درس‌گفتارهای فلسفی)
  • اختیار در ضرورت هستی
  • اندیشیدن باور یا باور به یک اندیشه
  • فراز و فرود فکر فلسفی
  • پرسش از هستی یا هستی پرسش
  • من و جز من
  • نصیرالدین طوسی: فیلسوف گفت‌وگو

آثار برگرفته از گفت‌وگوها

  • سرشت و سرنوشت؛ به کوشش کریم فیضی
  • هستی و مستی؛ به کوشش کریم فیضی
  • شعاع شمس؛ به کوشش کریم فیضی
  • حافظ معنوی؛ به کوشش کریم فیضی
  • قرآن، عقل الله؛ به کوشش کریم فیضی
  • کیمیای عشق؛ به کوشش کریم فیضی
  • رازِ راز؛ به کوشش کریم فیضی.
  • فلسفه و زندگی؛ به کوشش کریم فیضی.
  • درّ سخن (مجموعه جملات کوتاه از استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی)؛ به کوشش امیر اسماعیلی

آثار منتشر شده درباره آرای دینانی

از آنجا که ابراهیمی دینانی در موضوعات مختلف دارای نظر و مقالات مختلف است و سال‌ها در دانشگاه‌های مختلف تدریس و به مناسبت‌های مختلف درباره موضوعات فلسفی سخنرانی کرده و به ارائه نظرات خود پرداخته است بنابراین کتاب‌ها و مقالات مختلفی درباره نظرات دینانی منتشر شده است که در زیر عناوین کتاب‌ها و مقاله‌های منتشر شده آورده شده است:[۴]

  • آینه‌های فیلسوف؛ به کوشش عبدالله نصری
  • خرد و خردورزی؛ به کوشش علی اوجبی
  • گفتار حکیم؛ به کوشش محمد جعفر محمدزاده
  • ژرفای اندیشه؛ به کوشش علی اوجبی
  • مقاله «پاسداشت سال‌ها خردورزی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی؛ نشریه پنجره، شماره ۱۲۷، بهمن‌ماه ۱۳۹۰ش
  • کلمات طاهر، شرح مصطفی دینانی بر کلمات قصار و عرفانی بابا طاهر عریان، همکاران تألیف: پویان پروین اردبیلی، امیر اسماعیلی و حسین کریم‌آبادی، نشر نور سخن، ۱۳۹۷ش.
  • روش تدریس فلسفه بر اساس کلاس‌های دینانی، پویان پروین اردبیلی، نشر نورسخن، ۱۳۹۶ش.[۵]

مقالات

از ابراهیمی دینانی مقالات متعددی در حوزه فلسفه در نشریات مختلف منتشر شده است که در زیر به آنها اشاره شده است:[۶]

  • حکمت متعالیه ملاصدرا در آیینه احادیث، خردنامه صدرا ۱۳۷۹ شماره ۲۲
  • قاضی سعید قمی یکی از حکمای حوزه فلسفی اصفهان، خردنامه صدرا ۱۳۸۲ش شماره ۳۲
  • فلسفه هگل در بوته نقد، خردنامه صدرا ۱۳۸۱ش شماره ۲۷، ۲۹، ۳۰
  • عالم خیال، خردنامه صدرا، ۱۳۸۱ش، شماره ۲۸
  • شبهه آکل و مأکول، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی(دبا)، بازبینی شده در خرداد ۱۳۸۷ش
  • مقدمه‌ای بر شرح فصوص جندی، تصحیح جلال‌الدین آشتیانی
  • عقلانیت و معنویت، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی
  • مفهوم زمان در فلسفه برگسن
  • علم خداوند به جزئیات از دیدگاه علامه طباطبایی و متکلمین
  • عقل و استدلال در تفکر ابن‌جوزی
  • پژواک اندیشه‌های فخر رازی و سهروردی در آثار ابن‌کمونه
  • عدل در نظر شیخ مفید
  • ادراک خیالی و هنر
  • سهروردی و اصول فقه
  • ابن‌طفیل
  • اندیشه تجدد، آثار و لوازم
  • اندیشه نقطه پایان ندارد
  • حدیث نفس
  • ابداء یا ابتدا
  • کلام ماتریدی

مقالاتی درباره حکمت اشراق

از آنجا که عمده شهرت دینانی به خاطر احیاگری فلسفه اشراق و حکمت ایران باستان است. چند نمونه از مقالات وی درباره اشراق و سهروردی به شرح زیر است:[۷]

  • «حکمت اشراق۱»، پرتو خرد، ویراسته حسن سید عرب، تهران، مهرنیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۳۷-۲۵۸.
  • «خمیره ازلی یا حکمت جاویدان از نظر سهروردی»، پرتو خرد، ویراسته حسن سیدعرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۷۱-۲۷۵.
  • «خودآگاهی محصول صور خودآگاهی نیست»، منتخبی از مقالات فارسی درباره شیخ اشراق سهروردی، به اهتمام حسن سیدعرب، تهران، شفیعی، ۱۳۷۸ش، ص۱۵۳-۱۷۴.
  • «خویشاوندی معنوی نیچه و سهروردی»، پرتو خرد، ویراسته حسن سیدعرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۷۶-۲۸۸.
  • «سهروردی و انکار صفات حقیقیه خداوند»، یادنامه خاتمی (مجموعه مقالات بزرگداشت حاج سید روح‌الله خاتمی)، به کوشش محمدتقی فاضل میبدی، قم، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع)، ۱۳۷۶ش، ص۳۳۴-۳۳۷.
  • «سهروردی و انکار صفات حقیقیه خداوند»، نامه سهروردی (مجموعه مقالات)، به کوشش علی اصغر محمدخانی و حسن سیدعرب، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۱۱-۱۶.
  • «عقل مطرود»، پرتو خرد، ویراسته حسن سید عرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۸۹-۲۹۹.
  • «فلسفه نوری سهروردی»، پرتو خرد، ویراسته حسن سیدعرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۲۷-۲۳۶.
  • «فلسفه نوری سهروردی»، مقدمه نور در حکمت سهروردی، تألیف سیما نوربخش، تهران، محبی، ۱۳۸۳ش، ص۱۱-۲۰.

آثار برگزیده

چهار مورد از آثار ابراهیمی دینانی در دوره‌های مختلف همایش کتاب سال جمهوری اسلامی به عنوان اثر برگزیده شناخته شده‌اند؛ این آثار به شرح زیر است:[۸]

  • ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۷۸ش
  • دفتر عقل و آیت عشق؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۸۴ش
  • درخشش ابن‌رشد در حکمت مشاء؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۸۵ش
  • خواجه نصیرالدین طوسی فیلسوف گفتگو؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۸۷ش

پانویس

  1. زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
  2. نصری، آینه‌های فیلسوف، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۱؛ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوف‌یار.
  3. ابراهیمی دینانی، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۳.
  4. زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوف‌یار.
  5. گفت‌وگو با غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره فلسفه و زندگی، خبرگزاری تسنیم.
  6. زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوف‌یار.
  7. زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوف‌یار.
  8. زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوف‌یار.

منابع

  • زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید: ۱ دی ۱۴۰۳ش.
  • دینانی، سایت فیلسوف‌یار، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مهر ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲ دی ۱۴۰۳ش.
  • دینانی، سایت فیلسوف‌یار، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید: ۱ دی ۱۴۰۳ش.
  • گفت‌وگو با غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره فلسفه و زندگی، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب:۱۳ آذر ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱ دی ۱۴۰۳ش.
  • ابراهیمی دینانی، غلامحسین، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۸۰ش.
  • نصری، عبدالله، آینه‌های فیلسوف:گفتگوهایی در باب زندگی، آثار و دیدگاه‌های دکتر دینانی، تهران، سروش، ۱۳۸۰ش.