ایام تشریق: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>A.atashinsadaf |
imported>Hrezaei |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تَشْریق'''، عنوانی برای روزهای 11تا13 [[ذیحجه]]. بخش مهمی از مناسک [[حج]] مثل [[قربانی]] و [[رمی جمرات]] و...در همین ايام صورت می‌گیرد. به همین دلیل این ایام در فرهنگ اسلامی به داشتن آداب و جایگاهی ویژه ممتاز شده است. در برخی از منابع، از اين ايام به عنوان [[عید|عيدی]] از عيدهای [[اسلام|اسلامی]] ياد شده است.<ref>دارمی، ج2ص37؛ ابوداوود،ج 2ص320؛ ترمذی، ج3ص143</ref> | '''تَشْریق'''، عنوانی برای روزهای 11تا13 [[ذیحجه]]. بخش مهمی از مناسک [[حج]] مثل [[قربانی]] و [[رمی جمرات]] و...در همین ايام صورت می‌گیرد. به همین دلیل این ایام در فرهنگ اسلامی به داشتن آداب و جایگاهی ویژه ممتاز شده است. در برخی از منابع، از اين ايام به عنوان [[عید|عيدی]] از عيدهای [[اسلام|اسلامی]] ياد شده است.<ref>دارمی، ج2ص37؛ ابوداوود،ج 2ص320؛ ترمذی، ج3ص143</ref> | ||
==وجه نام‌گذاری== | ==وجه نام‌گذاری== | ||
درباره وجه نام‌گذاری، هم در منابع لغوی و هم در منابع دينی گفته شده است که | درباره وجه نام‌گذاری، هم در منابع لغوی و هم در منابع دينی گفته شده است که علت آن خشکاندن گوشت قربانی‌های [[حاجی|حاجیان]] بوسیله آفتاب در این ایام است.<ref>نک : ابن ابی شیبه، ج4ص551</ref> گفته شده است که عرب [[جاهلیت|جاهلی]] در طی [[مناسک حج|مناسک]] خود، خطاب به [[کوه ثبير]] واقع در [[منا]] می‌گفتند: '''ای ثبير از نور خورشيد برافروز (اَشرِق ثـَبير) تا قربانی کنيم'''»، و قربانی را زمانی انجام می‌دادند که خورشيد می‌دميد.<ref>ابن سکيت، ص 92؛ ابن اثير،ج 2ص464</ref> | ||
بر اين پايه می‌توان نتیجه گرفت که «ایام تشریق»، نامی بازمانده از دورۀ جاهلیت بوده است. در صدر اسلام و سده‌های متقدم، هرکدام از این 3 روز نیز برای خود نام‌هایی ویژه داشته‌اند .<ref>نک : ماوردی،ج 4ص194؛ شوکانی،ج 5ص82</ref> | بر اين پايه می‌توان نتیجه گرفت که «ایام تشریق»، نامی بازمانده از دورۀ جاهلیت بوده است. در صدر اسلام و سده‌های متقدم، هرکدام از این 3 روز نیز برای خود نام‌هایی ویژه داشته‌اند. <ref>نک: ماوردی،ج 4ص194؛ شوکانی،ج 5ص82</ref> | ||
از [[امام صادق(ع)]] نقل شده است که مشرکان در روزهای تشریق پس از پایان [[مناسک حج]] در [[منا]] گرد می‌آمدند، از پدران خویش یاد، و بدانها فخر فروشی می‌کردند. به همین سبب، مسلمانان مأمور شدند که در آن هنگام ذکر [[خدا]] کنند.<ref>کلینی، ج4ص516؛ قاضی نعمان،ج 1، ص340</ref> | |||
==تشریق در قرآن و روایات== | ==تشریق در قرآن و روایات== | ||
در [[قرآن]] کريم، تعبير تشريق به کار نرفته است، اما از همان سدۀ نخست هجری، تعبیر قرآنی «[[ایام معدودات]]» <ref>بقره/2/203</ref> را اشاره به ایام تشریق دانسته‌اند <ref>نک : بخاری،ج 1ص329؛ طبری،ج 4ص208-215؛ طوسی، تهذيب ...،ج 5ص447، 487</ref>. طبق برخی روايات، ايام تشريق مرجع تعبير قرآنی [[ایام معلومات]] <ref>حج/22/28</ref> نيز بوده است.<ref>ابن بابويه، معانی ...،ص 297؛ طوسی، التبيان،ج 7ص310</ref> | در [[قرآن]] کريم، تعبير تشريق به کار نرفته است، اما از همان سدۀ نخست هجری، تعبیر قرآنی «[[ایام معدودات]]» <ref>بقره/2/203</ref> را اشاره به ایام تشریق دانسته‌اند <ref>نک : بخاری،ج 1ص329؛ طبری،ج 4ص208-215؛ طوسی، تهذيب ...،ج 5ص447، 487</ref>. طبق برخی روايات، ايام تشريق مرجع تعبير قرآنی [[ایام معلومات]] <ref>حج/22/28</ref> نيز بوده است.<ref>ابن بابويه، معانی ...،ص 297؛ طوسی، التبيان،ج 7ص310</ref> | ||
نسخهٔ ۲۴ فوریهٔ ۲۰۱۴، ساعت ۱۵:۲۶
تَشْریق، عنوانی برای روزهای 11تا13 ذیحجه. بخش مهمی از مناسک حج مثل قربانی و رمی جمرات و...در همین ايام صورت می‌گیرد. به همین دلیل این ایام در فرهنگ اسلامی به داشتن آداب و جایگاهی ویژه ممتاز شده است. در برخی از منابع، از اين ايام به عنوان عيدی از عيدهای اسلامی ياد شده است.[۱]
وجه نام‌گذاری
درباره وجه نام‌گذاری، هم در منابع لغوی و هم در منابع دينی گفته شده است که علت آن خشکاندن گوشت قربانی‌های حاجیان بوسیله آفتاب در این ایام است.[۲] گفته شده است که عرب جاهلی در طی مناسک خود، خطاب به کوه ثبير واقع در منا می‌گفتند: ای ثبير از نور خورشيد برافروز (اَشرِق ثـَبير) تا قربانی کنيم»، و قربانی را زمانی انجام می‌دادند که خورشيد می‌دميد.[۳]
بر اين پايه می‌توان نتیجه گرفت که «ایام تشریق»، نامی بازمانده از دورۀ جاهلیت بوده است. در صدر اسلام و سده‌های متقدم، هرکدام از این 3 روز نیز برای خود نام‌هایی ویژه داشته‌اند. [۴]
از امام صادق(ع) نقل شده است که مشرکان در روزهای تشریق پس از پایان مناسک حج در منا گرد می‌آمدند، از پدران خویش یاد، و بدانها فخر فروشی می‌کردند. به همین سبب، مسلمانان مأمور شدند که در آن هنگام ذکر خدا کنند.[۵]
تشریق در قرآن و روایات
در قرآن کريم، تعبير تشريق به کار نرفته است، اما از همان سدۀ نخست هجری، تعبیر قرآنی «ایام معدودات» [۶] را اشاره به ایام تشریق دانسته‌اند [۷]. طبق برخی روايات، ايام تشريق مرجع تعبير قرآنی ایام معلومات [۸] نيز بوده است.[۹]
مطابق برخی روايات، علت قرار گرفتن مناسک حج اسلامی در این ایام، وقوع حج و طواف فرشتگان در آغاز خلقت زمین، و سپس حج تمامی پیامبران در همین روز است.[۱۰]
قربانی در ایام تشریق
در فقه اهل سنت
در فقه اسلامی، يکی از واجبات سه‌گانه حج در منا قربانی کردن است.[۱۱] بجز برخی از فقيهان متقدم که زمان قربانی را محدود به روز عيد قربان دانسته‌اند، نزد عالمان مذاهب گوناگون اهل سنت، از جمله ابوحنیفه، مالک و احمد بن حنبل، روز قربانی، روز عيد قربان و دو روز نخست از ايام تشريق است و قربانی در روز سوم روا نيست.[۱۲]
اما نزد شافعی و نيز اوزاعی فقيه اهل شام تا پايان روز سوم از ایام تشريق نيز قربانی جایز است.[۱۳]
در فقه امامیه
نزد فقهای امامیه نيز قول مشهور در وقت قربانی کردن در منا روز عيد قربان و تمامی ايام تشريق، و در غير منا روز عيد و دو روز پس از آن بوده است.[۱۴]
عالمان متأخر ضمن تأييد اينکه تا پايان ذیحجه، امکان به جای آوردن قربانی وجود دارد، انجام آن در روز عيد قربان را احوط، و در صورت فوت شدن، اجرای آن را در ايام تشريق قرين احتياط دانسته‌اند.[۱۵]
سایر اعمال در ایام تشریق
از ديگر واجبات حج در ايام تشريق، رمی جمرات و بيتوته کردن حاجيان در منا تا نيمه شب اين 3 روز است. بر طبق روايات و متون فقهی، از آداب خاص ايام تشريق ذکر تکبیر پس از وعده‌های نماز است. دربارۀ نحوۀ تکبير گفتن و زمان آن ميان فقيهان اختلافاتی ديده می‌شود.
برخی زمان آن را در منا از نماز ظهر عيد قربان تا طلوع فجر آخرين روز تشريق، و برخی بعد از نماز ظهر روز عيد تا طلوع فجر چهارمين روز دانسته‌اند. حتى برخی آن را از ظهر عيد تا طلوع فجر روز دوم تشريق گفته‌اند.[۱۶]
حوادث مهم ایام تشریق
از رخدادهای مهم در ايام تشريق، قرائت سوره برائت برای حاجيان در مراسم حج توسط حضرت علی(ع) به فرمان حضرت رسول(ص) در سال 9ق است. ديگر، انعقاد پيمان عقبه دوم در روز دوم تشريق از سال 13 بعثت است که ميان پيامبر(ص) با گروهی از انصار بسته شده، و زمينۀ هجرت آن حضرت به مدينه را فراهم آورده است.[۱۷]
محرمات در این ایام
همچنين از محرمات اين ايام روزه داشتن برای آنانی است که در منا حضور دارند؛ اين حرمت به حاجيان محدود شده است، اما اغلب چنين قيدی ديده نمی‌شود [۱۸].
منابع اهل سنت نيز روزۀ اين ايام را منهی دانسته‌اند که اغلب به معنای تحريم و گاه به معنای کراهت گرفته شده است. در قول قديم شافعی و قول برخی از فقيهان عراق گزارندۀ حج تمتع اگر پيش از عرفه موفق به 3 روز روزه نشده باشد، می‌تواند در ايام تشريق روزه بدارد [۱۹]. در تعليل اين نهی، به ميهمان بودن حاجيان بر سفرۀ نعمت خداوند اشاره شده است [۲۰].
پانویس
- ↑ دارمی، ج2ص37؛ ابوداوود،ج 2ص320؛ ترمذی، ج3ص143
- ↑ نک : ابن ابی شیبه، ج4ص551
- ↑ ابن سکيت، ص 92؛ ابن اثير،ج 2ص464
- ↑ نک: ماوردی،ج 4ص194؛ شوکانی،ج 5ص82
- ↑ کلینی، ج4ص516؛ قاضی نعمان،ج 1، ص340
- ↑ بقره/2/203
- ↑ نک : بخاری،ج 1ص329؛ طبری،ج 4ص208-215؛ طوسی، تهذيب ...،ج 5ص447، 487
- ↑ حج/22/28
- ↑ ابن بابويه، معانی ...،ص 297؛ طوسی، التبيان،ج 7ص310
- ↑ ابن بابویه، علل،ج 1ص274، عیون ...،ج 1ص127
- ↑ محقق حلی،ج 1ص258-265
- ↑ نک : قفال،ج 3ص320؛ جصاص،ج 5ص68؛ مرغينانی،ج 4ص73؛ ابن عبدالبر،ج 12ص130؛ ابن قدامه،ج 3ص454
- ↑ شافعی،ج 2ص222
- ↑ محقق حلی،ج 1ص264؛ شهيد ثانی،ج 2ص235؛ صاحب جواهر،ج 19ص223
- ↑ نک : خمينی،ج1، ص447؛ خويی،ج5، ص205؛ قس: خوانساری،ج2، ص454
- ↑ مالک، ج1، ص171-172؛ سرخسی، ج2، ص43-44؛ ابن بابويه، الهداية، ص 209-210؛ ابن قدامه، ج2، ص254-256؛ طوسی، الخلاف، ج1 ، ص667
- ↑ طوسی، التبيان،ج 5ص169؛ فخرالدین،ج 5ص524؛ مجلسی،ج 21ص273؛ برای يادکردهای ديگر از رخدادها، نک : احمدبن حنبل،ج 3ص415؛ ابن ابی عاصم،ج 1ص131؛ کلینی،ج 1ص439؛ ابن بابویه، الخصال،ص 486؛ ابن شهر آشوب،ج 1ص156؛ ابن طاووس،ج 2ص39؛ شیخ بهایی،ص 30؛ برای برخی روایات دربارۀ آداب و فضیلت این روزها، نک : ابن بابویه، من لایحضر...،ج 2ص214؛
- ↑ مفيد،ص 366؛ طوسی، المبسوط،ج 1ص370؛ محقق حلی،ج 1ص209، 261-262؛ شهيد ثانی،ج 2ص109
- ↑ سرخسی،ج 3ص63؛ مرغينانی،ج 1ص155؛ ابواسحاق،ص 68
- ↑ کلینی،ج 4ص224؛ ابن بابویه، علل...، ج2ص/443
Normal 0 false false false EN-US X-NONE FA
منابع
- قرآن کريم؛
- ابن ابی شیبه، عبداللٰه، المصنف، به کوشش سعید لحام، بیروت، 1409ق؛
- ابن ابی عاصم، احمد، الآحاد و المثانی، به کوشش باسم فیصل جوابره، ریاض، 1411ق/1991م؛
- ابن اثير، مبارک، النهاية، به کوشش طاهر احمد زاوی و محمود محمد طناحی، قاهره، 1383ق/1963م؛
- ابن بابویه، محمد، الخصال، به کوشش علی‌اکبر غفاری، قم، 1403ق؛
- همو، علل الشرایع، نجف، 1386ق/1966م؛ همو، عیون اخبار الرضا (ع)، به کوشش حسین اعلمی، بیروت، 1404ق؛
- همو، معانی الاخبار، به کوشش علی‌اکبر غفاری، قم، 1361ش؛
- همو، من لایحضره الفقیه، به کوشش علی‌اکبر غفاری، قم، 1404ق؛ همو، الهداية، قم، 1418ق؛
- ابن سکيت، يعقوب، اصلاح المنطق، به کوشش احمد محمد شاکر و عبدالسلام محمد هارون، قاهره، 1949م؛
- ابن شهرآشوب، محمد، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، 1376ق؛
- ابن طاووس، علی، اقبال‌الاعمال، به کوشش جواد قیومی، قم، 1415ق؛
- ابن عبدالبر، يوسف، التمهيد، به کوشش مصطفى بن احمد علوی و محمد عبدالکبير بکری، رباط، 1387ق؛
- ابن قدامه، عبدالله، المغنی، بيروت، دارالکتاب العربی؛
- ابن منظور، لسان؛ ابواسحاق شيرازی، ابراهيم، التنبيه، به کوشش عمادالدين احمد حيدر، بيروت، 1403ق؛
- ابوداوود سجستانی، سلیمان، السنن، به کوشش محمد محيی‌الدين عبدالحميد، قاهره، 1369ق؛
- احمد بن حنبل، المسند، قاهره، 1313ق؛
- بخاری، محمد، الصحيح، به کوشش مصطفى ديب البغا، بيروت، 1407ق/1987م؛
- ترمذی، محمد، السنن، به کوشش احمد محمد شاکر و ديگران، قاهره، 1357ق/1938م؛
- جصاص، احمد، احکام القرآن، به کوشش محمد صديق قمحاوی، بيروت، 1405ق/1985م؛
- خمينی، روح الله، تحرير الوسيلة، نجف، 1390ق؛
- خوانساری، احمد، جامع المدارک، به کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران، 1355ش؛
- خويی، ابوالقاسم، الحج، به تقرير رضا خلخالی، قم، 1407ق؛
- دارمی، عبدالله، السنن، به کوشش فواز احمد زمرلی و خالد سبع علمی، بيروت،1407ق؛
- رافعی، عبدالکريم، فتح العزيز، بيروت، دارالفکر؛
- سرخسی، محمد، المبسوط، قاهره، مطبعة الاستقامه؛
- شافعی، محمد، الام، بيروت، دارالمعرفة؛
- شوکانی، محمد، نیل‌الاوطار، بيروت، 1973م؛
- شهيد ثانی، زين‌الدين، الروضة البهية، به کوشش محمد کلانتر، بيروت، دارالتعارف؛
- شیخ بهایی، محمد، توضیح‌المقاصد، قم، 1406ق؛
- صاحب جواهر، محمدحسن، جواهر الکلام، به کوشش محمود قوچانی، تهران، 1394ق؛
- طبری، تفسير، به کوشش محمود محمد شاکر و احمد محمد شاکر، قاهره، دارالمعارف؛
- طوسی، محمد، التبيان، به کوشش قصير عاملی، نجف، 1383ق/1964م؛ همو، تهذيب الاحکام، به کوشش حسن موسوی خرسان، نجف،1379ق؛ همو، الخلاف، به کوشش محمدمهدی نجف و ديگران، قم، 1417ق/1996م؛ همو، المبسوط، به کوشش محمد تقی کشفی، تهران، 1387ق؛
- غزالی، محمد، الوسيط، به کوشش احمد محمود ابراهيم و محمد محمد تامر، قاهره، 1417ق؛
- فخرالدین رازی، التفسير الکبير، قاهره، المطبعة البهيه؛
- قاضی نعمان، دعائم‌الاسلام، به کوشش آصف فیضی، قاهره، 1389ق/ 1969م؛
- قفال چاچی، محمد، حلية العلماء، به کوشش ياسين احمد ابراهيم درادکه، عمان، 1988م؛
- کاسانی، ابوبکر، بدائع الصنائع، قاهره، 1406ق/ 1986م؛
- کلینی، محمد، الکافی، به کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران، 1363ش؛
- مالک بن انس، الموطأ، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره، 1370ق/1951م؛
- ماوردی، علی، الحاوی الکبیر، به کوشش علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت، 1414ق؛
- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بيروت، 1403ق/ 1983م؛
- محقق حلی، جعفر، شرائع الاسلام، به کوشش عبدالحسين محمدعلی، نجف، 1389ق/1969م؛
- مرغينانی، برهان‌الدين، «الهداية»، همراه فتح القدير، قاهره، 1319ق؛
- مفید، محمد، المقنعة، قم، 1410ق؛ نووی، يحيى، المجموع، به کوشش محمود مطرحی، بيروت، 1417ق/1996م.
پیوند به بیرون
این مقاله با تلخیص ازدایره المعارف بزرگ اسلامی اخذ شده است.