پیش‌نویس:دارالقرآن
دارالقرآن مکانی برای آموزش قرآن در کشورهای اسلامی است. با تغییر سبک آموزش در جوامع اسلامی و تعطیلی مکتب‌خانه‌ها، خلأ این مراکز آموزشی با دارالقرآن‌ها و مؤسسات قرآنی پر شد. البته مسجد همچنان اصلی‌ترین مرکز آموزش قرآن بوده و هست. برگزاری محافل و مسابقات قرآنی از دیگر کارایی‌های دارالقرآن‌هاست. دارالقرآن‌ها هم توسط مراکز فرهنگی دولتی کشورها و هم به همت خیّرین ساخته و اداره می‌شوند.
کاربرد
دارالقرآن مرکزی برای آموزش قرآن است. آموزش روخوانی، روانخوانی، تجوید، حفظ، قرائت، مفاهیم و تفسیر قرآن از اموری است که در دارالقرآن‌ها آموزش داده می‌شود.[۱] افزون بر این محافل و مسابقات قرآنی نیز در دارالقرآن‌ها برگزار می‌گردد.[۲]
تاریخچه
اولین مرکز آموزش قرآن در اسلام مسجد است.[۳] به باور برخی[۴] علت اهتمام مسلمین به قرآن از صدر اسلام تا قرن پانزدهم قمری،[۵] تأکید روایات بر آموزش قرآن[۶] و وجوب کفایی تعلیم و تعلّم آن است.[۷] تا اوایل قرن پانزدهم قمری مکتب‌خانه‌ها (به عربی: کتاتیب) در کنار مساجد، وظیفه آموزش قرآن به کودکان و نوجوانان را بر عهده داشتند.[۸] اما با تغییر سبک آموزش در کشورها، خلأ مراکز آموزش قرآنی احساس شد. از این رو، مؤسسات قرآنی با عناوین مختلف از قبیل «دارالتحفیظ»، «دارالقرآن» و.... در کشورهای اسلامی شروع به فعالیت کردند.[۹]
دارالقرآن در کشورهای اسلامی
در کشورهای اسلامی مدارس دینی در کنار مساجد وظیفه آموزش قرآن را بر عهده دارند و برخی از مساجد مشتمل بر قسمتی با عنوان دارالقرآن هستند.[۱۰] تا جایی که به برخی با تأسیس دارالقرآن در مکانی غیر از مسجد مخالفت کرده‌اند.[۱۱]
در کشور مصر رواق‌های آموزش قرآن در جامع الأزهر در کنار مراکز تحفیظ القرآن[۱۲] و در لبنان «دارالقرآن الکریم للحفظ و التلاوة» و مؤسسات قرآنی دیگر،[۱۳] کار آموزش قرآن را انجام می‌دهند. همانطور که در عراق دارالقرآن‌های وابسته به حرم‌های ائمه (ع) مهمترین مراکز قرآنی عراق به شمار می‌روند.[۱۴] در سایر کشورهای اسلامی نیز اوضاع به همین منوال است.[۱۵]
در ایران اولین مرکز قرآنی با نام «دار القرآن الکریم» به دستور آیت الله گلپایگانی در سال ۱۳۵۲ش و به همت فرزندش سید مهدی گلپایگانی تأسیس شد. سید مهدی گلپایگانی در سفرهایی که به کشورهای اسلامی داشت، وقتی با شبهات مخالفان شیعه مبنی بر اهمیت ندادن شیعه به قرآن مواجه شد، اقدام به این کار کرد. مهمترین اقدامات این مرکز، چاپ و نشر قرآن و کتب مرتبط با قرآن، انتشار مجلات قرآنی، ترجمه قرآن و بررسی ترجمه‌های موجود و تصحیح آنها، گردآوری قرآن‌های خطی و نفیس و تأسیس کتابخانه تخصصی قرآنی است.[۱۶]
در سال ۱۳۶۱ش بخش قرآن سازمان تبلیغات اسلامی افتتاح شد، که بعدها در سال ۱۳۸۱ش به «سازمان دار القرآن الکریم» ارتقا یافت. مهمترین وظایف این سازمان تصحیح قرآن و نظارت بر چاپ و نشر آن، برگزاری دوره‌های تربیت معلم و مدرس قرآن کریم، اعزام قاریان به سایر کشورها، استانداردسازی آموزش قرآن در کلیه سطوح و اجرای گسترده قران آموزی در کشور است.[۱۷]
در سال ۱۳۷۰ش سازمان بسیج مستضعفین «دارالقرآن بسیج» را تحت نظارت نهاد نمایندگی ولی فقیه سپاه تأسیس کرد، که انجام فعالیت‌های قرآنی در محلات و پایگاه‌های بسیج و تأسیس مکتب‌خانه‌های قرآنی از وظایف این مرکز است.[۱۸]
در سال ۱۳۷۸ش وزارت آموزش و پرورش اقدام به تأسیس مراکز دارالقرآن (خانه قرآن) نمود، که ارتقای توانایی سطح کمی و کیفی، فهم قرآن و بهره‌گیری هر چه بیشتر از آن، ایجاد زمینه و بستر مناسب برای گسترش مراکز قرآن‌آموری و ترویج فرهنگ قرآنی، غنی‌سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان از طریق انس با قرآن و ایجاد زمینه مناسب برای جلب مشارکت اقشار مختلف مردم در امور قرآنی از مهمترین اهداف این مراکز به شمار می‌رود.[۱۹]
افزون بر این مراکز دولتی قرآنی، بسیاری از دارالقرآن‌ها به دست خیّرین بنا شده‌اند.[۲۰] دارالقرآن تنها یکی از مؤسسات قرآنی در کشور است. مؤسسات قرآنی با نام‌های دیگری همچون مهد قرآن، خانه قرآن، جامعة القرآن، مکتب القرآن، دارالتحفیظ و... فعالیت می‌کنند.[۲۱]تعداد مؤسسات قرآنی دارای مجوز در کشور در سال ۱۴۰۰ش به حدود سه هزار و دویست مؤسسه قرآنی رسید،[۲۲] که از نظر ابعاد و حجم کاری، دارالقرآن خمینی‌شهر و دارالقرآن شهر زنجان از بزرگترین آنها به شمار می‌روند.[۲۳]
به همت دارالقرآن‌ها برخی روستاهای ایران، تبدیل به روستای قرآنی شده‌اند.[۲۴]
مسلمانان در برخی کشورهای غیر اسلامی نیز با تأسیس مدارس اسلامی و مراکز قرآنی با عنوان دارالقرآن یا دارالتحفیظ تلاش می‌کنند فرهنگ اسلامی و قرآنی خود را به نسل‌های بعدی خود منتقل کنند.[۲۵]
پانویس
- ↑ «دوره‌های آموزشی»، جامعة القرآن الکریم و أهل البیت(ع).
- ↑ «محفل»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم؛ «مسابقات»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم.
- ↑ «مسجد پرچمدار نشر معارف قرآن و اهل بیت(ع)»، بلاغ.
- ↑ ؟؟
- ↑ علامه طباطبایی، القرآن فی الإسلام، بی‌تا، ص۱۷۲.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۹، ص186.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۱۶۵.
- ↑ «نگاهی به برنامه‌های حفظ قرآن در مصر، مهد تلاوت»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم؛ قنبری، «نگاهی به مکتب‌خانه در ایران»، ص۱۲۰.
- ↑ «نگاهی به برنامه‌های حفظ قرآن در مصر، مهد تلاوت»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم.
- ↑ به عنوان نمونه: «دارالقرآن _ جامع الجزائر»، الجمهوریة الجزائریة الدیموقراطیة الشعبیة رئاسة الجمهوریة عمادة جامع الجزائر؛ «راه‌اندازی دارالقرآن‌های مساجد با همراهی مؤسسات قرآنی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم.
- ↑ «با تأسیس دارالقرآن در مکانی غیر از مسجد مخالفم»، پایگاه تخصصی مسجد.
- ↑ «نگاهی به برنامه‌های حفظ قرآن در مصر، مهد تلاوت»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم.
- ↑ «مقرأة دارالقرآن الکریم الإلکترونية _ لبنان»، سایت دارالقرآن لبنان.
- ↑ «دارالقرآن الکریم فی العتبة العلویة المقدسه»، سایت دارالقرآن حرم حضرت علی(ع)؛ «دارالقرآن الکریم فی العتبة الحسینیة المقدسه»، سایت دارالقرآن حرم امام حسین(ع).
- ↑ «مسجد جامع الجزایر»، ویکی وحدت.
- ↑ «اولین مؤسسه قرآنی به دست کدام مرجع تقلید ساخته شد؟» خبرگزاری حوزه.
- ↑ «تاریخچه سازمان»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم.
- ↑ «مسئول دارالقرآن بسیج: بسیجی آتش به اختیار عمل می‌کند»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «معرفی مراکز دار القرآن آموزش و پرورش»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ «مشارکت دو هزار میلیارد ریالی خیرین خراسان رضوی در ساخت دارالقرآن‌ها و نمازخانه مدارس»، خبرگزاری پانا؛ «بزرگترین مؤسسه قرآنی خیّرساز ساوه و زرندیه افتتاح شد»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «اطلس جامع قرآنی کشور»، معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد.
- ↑ «تعداد مؤسسات قرآنی فعال دارای مجوز در کشور حداکثر ۳۲۰۰ مورد است»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم.
- ↑ «از اجرای ۳۰۰برنامه فرهنگی و آموزشی تا ثبت نام بیش از ۱۰ هزار قرآن آموز»، خبرگزاری حوزه؛ «نگاهی به تاریخچه ۲۹ ساله بزرگترین مجموعه دارالقرآن کشور در زنجان»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن ایکنا.
- ↑ «روستای سار کاشان، اولین دهکده قرآن ایران»، خبرگزاری صدا و سیما؛ «قرآن آباد ایران، روستایی نمونه در کشور»، پایگاه اطلاع‌رسانی بیت الأحزان.
- ↑ «المدرسة الإسلامیة الوحیدة لتحفیظ القرآن فی إسبانیا»، وکالة الأنباء القرآنیة الدولیه.
منابع
- «از اجرای ۳۰۰ برنامه فرهنگی و آموزشی تا ثبت نام بیش از ۱۰ هزار قرآن‌آموز»، خبرگزاری حوزه.
- «اولین مؤسسه قرآنی به دست کدام مرجع تقلید ساخته شد؟» خبرگزاری حوزه.
- «بزرگترین مؤسسه قرآنی خیّرساز ساوه و زرندیه افتتاح شد»، خبرگزاری ایسنا.
- «تعداد مؤسسات قرآنی فعال دارای مجوز در کشور حداکثر ۳۲۰۰ مورد است»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم.
- «دوره‌های آموزشی»، جامعة القرآن الکریم و أهل البیت(ع).
- «روستای سار کاشان، اولین دهکده قرآن ایران»، خبرگزاری صدا و سیما.
- «دارالقرآن الکریم فی العتبة الحسینیة المقدسه»، سایت دارالقرآن حرم امام حسین(ع).
- «دارالقرآن الکریم فی العتبة العلویة المقدسه»، سایت دارالقرآن حرم حضرت علی(ع).
- طباطبایی، محمد حسین، القرآن فی الإسلام، قم، سازمان تبلیغات اسلامی، بی‌تا.
- «قرآن آباد ایران، روستایی نمونه در کشور»، پایگاه اطلاع‌رسانی بیت الأحزان.
- قنبری، محمد رضا، نگاهی به مکتب‌خانه در ایران، ماهنامه فرهنگ مردم ایران، شماره ۹، سال ۱۳۸۶ش.
- «المدرسة الإسلامیة الوحیدة لتحفیظ القرآن فی إسبانیا»، وکالة الأنباء القرآنیة الدولیه.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، ۱۴۱۰ق.
- «محفل»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم.
- «مسئول دارالقرآن بسیج: بسیجی آتش به اختیار عمل می‌کند»، خبرگزاری تسنیم.
- «مسابقات»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم.
- «مسجد پرچمدار نشر معارف قرآن و اهل بیت(ع)»، بلاغ.
- «مسجد جامع الجزایر»، ویکی وحدت.
- «مشارکت دو هزار میلیارد ریالی خیرین خراسان رضوی در ساخت دارالقرآن‌ها و نمازخانه مدارس»، خبرگزاری پانا.
- «معرفی مراکز دار القرآن آموزش و پرورش»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- «مقرأة دارالقرآن الکریم الإلکترونية _ لبنان»، سایت دارالقرآن لبنان.
- «نگاهی به برنامه‌های حفظ قرآن در مصر، مهد تلاوت»، پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دارالقرآن الکریم.
- «نگاهی به تاریخچه ۲۹ ساله بزرگترین مجموعه دارالقرآن کشور در زنجان»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن ایکنا.