محمدتقی بافقی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمدتقی بافقی'''، از عالمان [[شیعه]] در قرن ۱۴ قمری است که نقش مهمی در تاسیس [[حوزه علمیه قم در دوران معاصر|حوزه علمیه قم]] داشت. او از مخالفین سرسخت رضاشاه بود. اعتراض او به همسر رضاشاه و برخی زنان دربار که در مراسم تحویل سال٬ بدون [[حجاب]] در [[حرم حضرت معصومه(س)]] ظاهر شده بودند، باعث شد [[رضاشاه]]، خود از [[تهران]] به [[قم]] آمده و او را پس از ضرب و شتم زندانی کند. برخی معتقدند اقدام آیت الله بافقی موجب شد تا [[کشف حجاب]] هشت سال دیرتر اجرا شود.

محمدتقی بافقی در ۱۲۹۲ق در شهر بافق از توابع [[یزد]] به دنیا آمد.<ref>ممبینی٬ «تندیس شجاعت(درگذشت شیخ محمدتقی بافقی)، ۱۳۸۴ش٬ ص۱۶۱.</ref> وی فرزند بازرگانی به نام حاج محمدباقر بود. بافقی تحصیلات دینی خود را از ۱۴ سالگی در یزد آغاز کرد. او [[فقه]] و [[اصول]] را نزد «سیدعلی لب‌ِخندقی» معروف به «سید علی مدرس بزرگ» آموخت. او در سال ۱۳۲۰ق عازم [[نجف]] شد و در درس [[آخوند ملامحمدکاظم خراسانی]]، [[سیدمحمدکاظم یزدی]] و [[میرزا حسین نوری]] شرکت کرد. او در نجف مغازه‌ای هم دایر کرد تا محل درآمدی برایش باشد.<ref>جمعى از مؤلفان٬ گلشن ابرار٬ ۱۳۸۶ش٬ ج۷ ٬ ص ۲۷۳.</ref>

در ۱۳۰۱ ش، با ورود [[شیخ عبدالکریم حائری]] به قم، تلاش‌ها برای احیای حوزه علمیه قم به نتیجه رسید. عده‌ای از علمای بزرگ شهر، از جمله بافقی، شیخ عبدالکریم حائری را ترغیب کردند که در قم بماند و خود را وقف احیای [[حوزه علمیه قم]] کند. بافقی یکی از دستیاران عمده [[آیت الله حائری]] شد و مسئولیت تهیه لباس و رسیدگی به امور طلاب را که تعدادشان روزبه‌روز بیشتر می‌شد، بر عهده گرفت و نیز، در غیاب آیت اللّه حائری، به جای او اقامه جماعت می‌کرد. علاوه بر این، بر ساختن سه [[مسجد]] جدید نظارت داشت و گاه خود در کار ساختمان مشارکت می‌کرد.<ref>رک: امین٬ مستدركات أعيان الشيعة٬ ۱۴۰۸ق٬ ج۵ ٬ ص۲۱۰</ref>

بافقى مکررا با نوشتن نامه‏‌هاى تند و صريح به رضا خان، او را از اعمال زشت و منكر بر حذر مى‏‌داشت، او كوچك‏ترين تعارفات معمول را در نامه‌‏ها رعايت نمى‏‌كرد و آغاز نامه‏‌هایش چنين بود: از آخوند بافقى به فلان ...<ref>جواهر كلام، تربت پاكان قم، ۱۴۲۴ق٬ ج۳ ٬ ص۱۴۴۷</ref>

[[دوشنبه]] [[۲۹ اسفند]] ماه ۱۳۰۶ش، عصمت‌الملوک دولتشاهی، همسر چهارم رضاشاه، همراه گروهی که اشرف و شمس٬ دختران رضاخان از زن دومش٬ نیز بین آنان بودند،<ref>[http://yazdfarda.com/news/af/29856/همسر-رضاشاه-از-درون-کاخ-پهلوی-می‌گوید-مصاحبه-منتشر-نشده-با-عصمت‌الملوک-دولتشاهی-درباره-کشف-حجاب مصاحبه منتشر نشده با عصمت الملوک دولتشاهی درباره کشف حجاب]، سایت یزد فردا.</ref> برای حضور در مراسم تحویل سال، وارد [[حرم حضرت معصومه|حرم]] [[حضرت معصومه(س)]] شده<ref>بهبودی، خاطرات، ص۱۹۹؛ مکی، تاریخ بیست سالة ایران، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۲۸۵.</ref> و در غرفه بالای ایوان آیینه بدون حجاب نشستند که صدای اعتراض مردم از هر سو بلند شد. وقتی بافقی که در مسجد بالاسر حرم مشغول نماز بود٬ از این ماجرا آگاه شد، پیغامی برای زنان فرستاد و به وضعیت حضور آنان در حرم، اعتراض کرد و چون مؤثر واقع نشد، شخصاً به آنجا آمد و از ایشان خواست تا حجاب بر سر کنند. همسر رضا شاه ابتدا بی‌اعتنایی کرد اما با بلند شدن صدای اعتراض مردم٬ همراه دیگر زنان به اتاق پشت غرفه رفت. واقعه به [[تهران]] گزارش شد. <ref>نوری همدانی٬علمای بزرگ اسلام٬ ص ۲۳۹-۲۴۲ </ref>  

[[رضاخان]] همراه با وزیر دربار و یک فوج زرهی، از تهران روانه قم شد، نظامیان را در منظریه قم مستقر کرد و خود به همراه عده‌ای از گارد، وارد شهر شد.<ref>حکمت، سی خاطره، ۱۳۵۵ش، ص۲۰۳.</ref> او که غیبت موقت [[آیت الله حائری]] از قم، موجب جرأتش شده بود٬ با چکمه وارد حرم شد و افراد گارد، عده‌ای را مضروب و بافقی را دستگیر کردند. . رضاشاه شخصاً بافقی را زیر لگد انداخت و به ناسزا گرفت و به زندان تهران فرستاد. <ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ۱۳۶۰ش، ج۲، ص۱۵۶.</ref>  

او چند روز بعد، در هشتم فروردین، در تلگرامی به فرماندهان لشکرها؛ وعاظ، ذاکرین و آخوندها را افراد «پست و بی‌وجدان و طبقه مفسد مملکت» خواند و خاطر نشان کرد ممکن بود اشخاص آن حوزه همه اعدام شوند و خود آن محوطه [= حرم حضرت معصومه] نیز... محو و معدوم گردد» اما به اقتضائات سیاسی خودداری شد.<ref>«سندهای بدون شرح»، فصل‌نامه مطالعات تاریخی، ۱۳۸۹ش، ص ۲۲۸.</ref>

آن زمان تنها خواص به مسجد جمکران مى رفتند و کسى از فضیلت آن خبر نداشت. بافقی به همراهی تعدادی از طلاب آن مسجد را که مخروبه بود٬ بازسازى کرد و امکاناتی براى پذیرایى از نمازگزاران آماده کرد. به تدریج توجه مردم زیاد شد و مسجد رونق گرفت. بافقی خود شب‌های چهارشنبه با عده اى از طلاب پیاده به آن مسجد مى رفت.<ref>جمعى از مؤلفان٬ گلشن ابرار٬ ۱۳۸۶ش٬ ج۷ ٬ ص ۲۷۶.</ref>

کسانی که از نزدیک با زندگی بافقی آشنا بودند٬ نقل کرده اند که او مقید بود تنها از وسایل و اجناسی استفاده کند که در داخل ایران ساخته شده است. سرتا پا کرباس مى پوشید. چاى ایرانى با خرما یا توت خشک مى خورد. از سماور حلبى٬ فنجان و قورى گلى که همه ساخت قم بود٬ استفاده مى کرد. او مطلقاً از اجناس خارجى استفاده نمى کرد.<ref>جمعى از مؤلفان٬ گلشن ابرار٬ ۱۳۸۶ش٬ ج۷ ٬ ص ۲۷۴.</ref>  

[[شجاعت]] بافقی در رویارویی با رضاخان، تأثیر شایانی در[[حوزه علمیه قم در دوره معاصر|حوزه علمیه قم]] بر جای نهاد<ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ۱۳۶۰ش، ج۲، ص۱۵۷.</ref>، به طوری که [[امام خمینی]] در درس اخلاقش می‌گفت: «هر کس بخواهد در این عصر مؤمنی را زیارت و دیدار کند که شیاطین تسلیم او می شوند و به دست او ایمان می آورند، مجاهد بافقی را ببیند».<ref>شریف رازی، گنجینه دانشمندان، قم٬ ج۸، ص۱۸.</ref>

{{پانویس2}}

*آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن٬ طبقات اعلام الشیعة، مشهد، ۱۴۰۴ق.

*امين، حسن، مستدركات أعيان الشيعة،  بيروت، دار التعارف للمطبوعات، چاپ۱، ۱۴۰۸ق.

*جواهر كلام، عبد الحسين، تربت پاكان قم، قم، انصاريان٬ چ۱، ۱۴۲۴ق.

*جمعى از مؤلفان٬ گلشن ابرار٬ قم٬ انتشارات نورالسّجاد٬ چ۱ ٬ ۱۳۸۶ش.

* ممبینی٬ صغری٬ «تندیس شجاعت(درگذشت شیخ محمدتقی بافقی»، در مجله گلبرگ٬ ۱۳۸۴ فرودرین٬ ش ۶۱.