هوش معنوی
 | مقالات ویکیشیعه با رویکرد «ارتباط با مکتب اهلبیت» نوشته میشوند. برای آگاهی از دیگر ابعاد موضوع، منابع دیگر را جویا شوید. |
هوش معنوی (Spiritual Intelligence)[۱] نوعی توانایی ذهنی است که فرد با بهرهگیری از آن مسائل معنوی و ارزشی زندگی خود را حل کرده و به زندگیاش معنا میبخشد.[۲] برای آن پنج ویژگی برشمردهاند: ارتباط با موجودی الهی، ورود به حالات آگاهی معنوی، درک حضور الهی در زندگی روزمره، یافتن معنا در بحرانها و انجام رفتارهای نیکوکارانه مانند بخشش و همدلی.[۳]
گفته میشود مفهوم هوش معنوی نخستینبار از سوی رابرت اِمانز، روانشناس آمریکایی، در مجله بینالمللی روانشناسی دین مطرح شد و سپس توسط پژوهشگرانی مانند دانا زُهار، نویسنده و پژوهشگر آمریکایی-بریتانیایی، بسط یافت.[۴]
برخی از محققان مسلمان با بررسی این مفهوم، آن را با آموزههای قرآنی و روایی تطبیق دادهاند.[۵] بهباور آنان، مفاهیمی مانند لُبّ، عقل، حکمت، قلب و مترادفهای آن همچون فؤاد و اَفئده (بهمعنای مبدأ فکر، شعور و عواطف انسانی) در قرآن و روایات، انسان را به سوی حقیقت هدایت کرده و از انحراف بازمیدارند؛ ازاینرو با هوش معنوی در پیوندند.[۶]
همچنین برخی پژوهشگران با توجه به ویژگیهای ذکرشده برای هوش معنوی، معتقدند اوصافی که در قرآن و روایات برای مؤمنان آمده مانند خشوع و خضوع در برابر خدا، پرهیز از لغو، انفاق، وفای به عهد، پاکدامنی و مراقبت بر نماز نشانه برخورداری آنان از سطح بالایی از این نوع هوش است.[۷]
پانویس
- ↑ Zohar and Marshall, Spiritual Intelligence, The ultimat intligence, 2001, P39
- ↑ Zohar, «Spiritual Intelligence: A New Paradigm for Collaborative Action», Web: the systems thinker
- ↑ Emmons, « Is Spirituality an Intelligence?↵Motivation, Cognition, and the↵Psychology of Ultimate Concern», P9-13
- ↑ Watts and Dorobantu, « Is There ‘Spiritual Intelligence’? An Evaluation of Strong and↵Weak Proposals», P1
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سهرابی، «هوش معنوی از منظر قرآن و روایات»، ص۳۸؛ وحیدی مهرجردی، «معناکاوی هوش معنوی در آموزههای قرآنی-روایی»، ص۱۷۸-۱۷۹.
- ↑ سهرابی، «هوش معنوی از منظر قرآن و روایات»، ص۳۸؛وحیدی مهرجردی، «معناکاوی هوش معنوی در آموزههای قرآنی-روایی»، ص۱۷۴ و ۱۷۸-۱۷۹.
- ↑ سهرابی، «هوش معنوی از منظر قرآن و روایات»، ص۳۵-۳۶؛ وحیدی مهرجردی، «معناکاوی هوش معنوی در آموزههای قرآنی-روایی»، ص۱۷۳.
منابع
- سهرابی، فرامرز، «هوش معنوی از منظر قرآن و روایات»، پژوهشنامه معارف قرآنی، شماره ۳۰، آذر ۱۳۹۶ش.
- وحیدی مهرجردی، شهابالدین و دیگران، «معناکاوی هوش معنوی در آموزههای قرآنی-روایی»، دوفصلنامه کتاب قیم، شماره ۳۰، بهار و تابستان ۱۴۰۳ش.
- Danah, Zohar, «Spiritual Intelligence: A New Paradigm for Collaborative Action», Web: the systems thinker, Seen at: 4 Nov ember 2025.
- Emmons, Robert A, « Is Spirituality an Intelligence? Motivation, Cognition, and the Psychology of Ultimate Concern», The International Journal for the Psychology of Religion, 16 November 2009.
- Zohar, Danah and Ian Marshall, Spiritual Intelligence, The ultimat intligence, London, Bloomsbury Publishing, 2001.
- Watts, Fraser and Marius Dorobantu, « Is There Spiritual Intelligence? An Evaluation of Strong and Weak Proposals», MDPI, February 2023.