آیه ۱۰۱ سوره اسراء
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | اسراء |
| شماره آیه | ۱۰۱ |
| جزء | ۱۵ |
| اطلاعات محتوایی | |
| موضوع | کتمان معجزات موسی توسط فرعون |
| آیات مرتبط | آیه ۱۲ سوره نمل |
آیه ۱۰۱ سوره إسراء به انکار و تکذیب نُه معجزه حضرت موسی(ع) توسط فرعون اشاره دارد. طبق این آیه و آیه بعد، فرعون می‌دانست این رویدادها معجزات الهی است لکن از روی عناد و لج‌بازی به انکار آنها می‌پرداخت و موسی را ساحر یا فردی که مورد افسون ساحران واقع شده خطاب کرده است.
برخی مفسران با توجه به تعبیراتی که در آیه آمده است بر این باورند که این نه معجزه طوفان، آفتِ گیاهان، ملخ، قورباغه و خون‌شدن نیل که در آیه ۱۳۳ سوره اعراف آمده؛ ید بیضا و تبدیل‌شدن عصا به اژدها که در آیات ۱۰ و ۱۲ سوره نمل آمده و خشکسالی و خراب‌شدن میوه‌ها در آیه ۱۳۰ سوره اعراف است.
به گفته طبرسی در مجمع البیان طبق روایتی منظور از تسع آیات، نُه آيه درباره احكام دين است كه بر موسى نازل شده که دو فرد یهودی از پیامبر سوال نمودند.
معرفی آیه
آیه ۱۰۱ سوره إسراء به انکار و تکذیب نُه معجزه حضرت موسی(ع) توسط فرعون اشاره دارد. طبق این آیه و آیه بعد، فرعون می‌دانست این رویدادها معجزات الهی است لکن از روی عناد و لج‌بازی به انکار آنها می‌پرداخت و موسی را ساحر یا فردی که مورد افسون ساحران واقع شده[۱] خطاب کرده است.[۲] به گفته برخی مفسران وجه آمدن این آیات، تشبیه انکار قرآن، معجزه پیامبر اسلام، توسط مشرکان، به انکارشدن معجزات موسی توسط فرعون است؛ چرا که مشرکان نیز با لجاجت درخواست‌های عجیبی از پیامبر داشتند که در آیات ۹۰ تا ۹۳ سوره اسراء بیان شده است.[۳]
﴿وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى تِسْعَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ فَاسْأَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ إِذْ جَاءَهُمْ فَقَالَ لَهُ فِرْعَوْنُ إِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا مُوسَى مَسْحُورًا ١٠١﴾ [اسراء:101]﴿و در حقیقت ما به موسی نه نشانه آشکار دادیم پس از فرزندان اسرائیل بپرس آنگاه که نزد آنان آمد و فرعون به او گفت ای موسی من جدا تو را افسون‌شده می‌پندارم ١٠١﴾
در این آیه، دستور به پرسش از بنی‌اسرائیل در مورد این معجزات داده شده است. برخی تفاسیر مخاطب این دستور را پیامبر اسلام دانسته‌اند.[۴] به گفته فیض کاشانی علت این دستور، تسلّی خاطر و فزونی یقین نبی(ص) و روشن‌شدن راستی گفتارش بر مشرکین است.[۵] همچنین گفته شده طبق روایتی از ابن‌عباس، فعل «سَأَلَ» به صورت فعل ماضی است و بنابراین موسی(ع) از فرعون درخواست کرده تا بنی‌اسرائیل را با او بفرستد.[۶]
نُه نشانه کدامند؟
مفسرانی چون ناصر مکارم شیرازی و محمدحسین طباطبایی با توجه به تعبیراتی که در این آیه آمده معتقدند این نُه معجزه، معجزاتی است که در ارتباط با فرعون و فرعونیان بوده است.[۷] آنها این موارد را طوفان، آفت گیاهان، ملخ، قورباغه و خون‌شدن نیل که در آیه ۱۳۳ سوره اعراف آمده؛ ید بیضا و تبدیل‌شدن عصا به اژدها که در آیات ۱۰ و ۱۲ سوره نمل آمده و خشکسالی و خراب‌شدن میوه‌ها در آیه ۱۳۰ سوره اعراف دانسته‌اند.[۸] فخررازی معتقد است مفسران در دو مورد آخر اختلاف نظر دارند.[۹] عده‌ای دیگر از مفسران به‌جای برخی از این موارد به ماجرای شکافتن دریا و جوشیدن دوازده چشمه برای بنی اسرائیل اشاره داشته‌اند.[۱۰]
به گفته طبرسی در مجمع البیان طبق روایتی منظور از تسع آیات، نُه آيه درباره احكام دين است كه بر موسى نازل شده که دو فرد یهودی از پیامبر سوال نمودند. ایشان در جواب فرمودند آن آیات چنین است: برای خدا شريك قرار ندهيد، دزدى نكنيد، زنا نكنيد، خون بی‌گناه نريزيد، سحر نكنيد، ربا نخوريد، نسبت ناروا به زن‌هاى پاكدامن ندهيد، از ميدان جنگ فرار نكنيد و حكم خدا را در مورد روز شنبه زير پا نگذاريد.[۱۱]
پانویس
- ↑ طیب، اطيب البيان فى تفسير القرآن، ۱۳۶۹ش، ج۸، ص۳۱۶.
- ↑ مکارم شیرازی، ترجمه قرآن، ۱۳۷۳ش، ص۲۹۲؛ طباطبائی، الميزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۲۱۷.
- ↑ طباطبائی، الميزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۲۱۷، مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۲، ص۳۰۷.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۲۵؛ شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دار إحیاء التراث العربی، ج۶، ص۵۲۸.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۲۵.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دار إحیاء التراث العربی، ج۶، ص۵۲۸؛ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۶۸۵.
- ↑ طباطبائی، الميزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۲۱۸، مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۲، ص۳۱۱-۳۱۲.
- ↑ طباطبائی، الميزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۲۱۸، مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۲، ص۳۱۱-۳۱۲.
- ↑ فخررازی، التفسير الكبير، ۱۴۲۰ق، ج۲۱، ص۴۱۴.
- ↑ طبرسی، تفسير مجمع البيان، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۶۸۵.
- ↑ طبرسی، تفسير مجمع البيان، ۱۳۷۳ش، ج۶، ص۶۸۵.
منابع
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طیب، عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، نشر اسلام، چاپ دوم، ۱۳۶۹ش.
- فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، لبنان، دار إحياء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- فیض کاشانی، محسن، تفسیر الصافی، تهران، مکتبة الصدر، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۳ش.