ویکی شیعه:نوشتار پیشنهادی هفته/۲۰۲۱/۴۴
کلام اسلامی، از علوم اسلامی است که درباره عقاید اسلامی بحث و از آنها دفاع میکند. کلام برای اثبات مسائل خود و قانعکردن مخاطب، از روشهای مختلف منطقی همچون قیاس و تمثیل و جدل استفاده میکند. مسائل علم کلام منحصر در اصول دین یا اصول عقاید نیست، بلکه متکلم وظیفه دارد هرگونه اشکالی را که درباره مجموعه تعالیم و احکام دینی مطرح میشود، پاسخ دهد.
درباره تاریخ پیدایش این علم گفته شده است بحثهای کلامی از همان آغاز اسلام مطرح و نخستین مسئله آن، جبر و اختیار بوده است. بحث درباره صفات خداوند مخصوصا توحید و عدل الهی، مسئله حُسن و قُبح افعال، قضا و قَدَر، بحث نبوت، معاد، تکلیف و معجزه از مباحث مهم در علم کلاماند. اختلاف بر سر مباحث کلامی باعث پیدایش فرقههای کلامی بسیاری در اسلام شده است. مهمترین فرقههایی که برای شیعه ذکر شده، امامیه، زیدیه، اسماعیلیه، غالیان و کیسانیه هستند و فرقههای کلامی اهل سنت را خوارج، مُرجئه، معتزله، اهل حدیث، اشاعره، ماتُریدیه و وهابیت برشمردهاند.
کلام جدید علمی است که درباره یکیبودن یا متفاوتبودن آن با کلام (قدیم) اختلاف نظر وجود دارد. مباحث این علم از این دست است: تعریف، منشأ، قلمرو و زبان دین، نیاز بشر به دین، عقل و دین، عقل و ایمان، علم و دین، تجربه دینی و تکثرگرایی دینی.