حروف غنوی

تصویری از نحوه تلفظ دو حرف میم و نون از مخرج بینی

حروف غَنَوی دو حرف «م» و «ن» (حتی نون به‌صورت تنوین) هستند که با توجه به قواعد قرائت در علم تجوید، از بینی ادا می‌شوند. غُنه صوتی است که از بینی خارج می‌شود و در علم تجوید صفتی برای این دو حرف است. در قرائت قرآن غنه دارای مراتبی دانسته‌شده که به ترتیب از بیشترین میزان غُنه که کشش حرف به اندازه دو حرکت است به همراه مثال‌های قرآنی چنین است:

1. میم و نون مشدد در یک کلمه یا دوکلمه که حاصل از ادغام با حروف «و»، «ن»، «ی» و «م» است؛ مانند کلمات «محمّد»، «ءامنّا»، «خَیراً یَّره»، «مِن وّلی»، «سَمّاعُونَ»، «یُمَنّیهِم»، «فَطَرَهُنّ» و «الاَصَمّ».
2. میم و نون ساکنی که اِقلاب یا اِخفاء شده. اِقلاب به این صورت است که «ن» ساکن قبل از «ب» تبدیل به «م» شود و اِخفاء قرارگرفتن نون ساکن قبل از حروف «ت»، «ث»، «ج»، «د»، «ذ»، «ز»، «س»، «ش»، «ص»، «ض»، «ط»، «ظ»، «ف»، «ق»، «ک» است؛ مانند «لِمَن صَبَر» و «هُم بَارِزون».
3. نون و میم ساکن هنگامی که در حالت اظهار هستند. اظهار ادای کامل این دو حرف وقتی که «ن» و «م» قبل از حروف حلقی «ح»، «ع»، «ه»، «ء»، «غ» و «خ» قرار گیرند؛ مانند «انعَمتَ علیهِم غَیر...».
4. نون و میم متحرک؛ مانند «نَمَارِق».

به گفته برخی محققان در هنگام اظهار یا متحرک‌بودن، گرچه غنه وجود دارد اما به صورت کمال دیده نمی‌شود. استدلال اهل قرائت بر وجود غُنه در نون و میم متحرک یا مُظهَر این است که اگر مَخرج بینی مُنسَد شود در تلفظ این حرف خلل وارد می‌شود. محققان علم قرائت معتقدند گرچه نون در تمام حروف یرملون ادغام می‌شود اما ادغام نون در «ر» و «ل» دارای صفت غنه نیست چرا که در هنگام رسیدن نون به این دو حرف، ابتدا نون تبدیل به آنها می‌شود و بعد از تبدیل، لام در لام یا راء در راء ادغام می‌شود.