حاج علی‌اکرام علیاف
| اولین رهبر حزب اسلامی جمهوری آذربایجان | |
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | حاج علی‌اکرام علیاف |
| زادروز | ۵ آوریل ۱۹۴۰م ۱۶ فروردین ۱۳۱۹ش |
| شهر تولد | نارداران باکو |
| کشور تولد | آذربایجان |
| تاریخ درگذشت | ۱۷ مارس ۲۰۱۱م ۲۶ اسفند ۱۳۸۹ش |
| شهر درگذشت | نارداران |
| کشور درگذشت | آذربایجان |
| آرامگاه | امامزاده رحیمه خاتون نارداران |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه دوازده امامی |
| پیشه | زراعت • پرورش گل |
| اطلاعات سیاسی | |
| مناصب | عضویت در مجلس سنا • مؤسس و دبیرکل حزب اسلامی آذربایجان |
| پیش از | حاج موسوم صمد‌اف |
حاج علی‌اِکرام علی‌اُف (۱۹۴۰-۲۰۱۱م) معروف به خمینیچی و ابوذر قفقاز پس از فروپاشی شوروی، حزب اسلامی آذربایجان را در سال ۱۹۹۲م تأسیس کرد و دبیرکلی آن را برعهده گرفت و اولین رهبر اسلامگرایان معاصر جمهوری آذربایجان و منطقه قفقاز به شمار می‌رود.
حاج علی‌اکرام علیاف در سال‌های ۱۹۹۰-۱۹۹۵ میلادی از حزب به مجلس سنا راه یافت. او به جرم جاسوسی برای ایران، طرفداری از انقلاب اسلامی ایران و برخی مواضعش همچون مخالفت با حضور آمریکا و اسرائیل در جمهوری آذربایجان زندانی شد. علی‌اُف در سال ۲۰۱۱ میلادی درگذشت و در امامزاده رحیمه‌خاتون نارداران به خاک سپرده شد.
زندگی‌نامه
حاج علی‌اکرام علیاف، در پنجم آوریل ۱۹۴۰ میلادی برابر با ۱۶ فروردین سال ۱۳۱۹ش در نارداران (۲۵ کیلومتری باکو) به دنیا آمد.[۱] او اولین رهبر اسلامگرایان معاصر جمهوری آذربایجان و منطقه قفقاز بود[۲] و به خمینیچی (طرفدار و عاشق خمینی)[۳] و ابوذر قفقاز شهرت داشت.[۴] وی فارغ‌التحصیل رشته تربیت‌بدنی از باکو بود اما به زراعت و پرورش گل مشعول بود.[۵]
حاج علی‌اکرام از حدود سال ۱۹۷۵ میلادی (۱۳۵۴ش) از زبان یک دانشجوی شیعه و ترک‌زبان یمنی که در باکو تحصیل می‌کرد، نام امام خمینی را شنید.[۶] وی پیش از فروپاشی شوروی، به دلیل طرفداری از امام خمینی و انقلاب اسلامی ایران،[۷] زیر نظر سازمان امنیت شوروی (ک.گ.ب) بود و از نزدیک‌شدن به مناطق جنوبی آذربایجان به دلیل ترس از فرار به ایران، منع می‌شد.[۸] وی در سال ۱۳۶۸ش، برای نخستین‌بار از شوروی به عتبات عالیات عراق سفر کرد و از آنجا به ایران رفت.[۹]
حاج‌علی پس از فروپاشی شوروی و تثبیت حکومت حیدر علی‌اِف در آذربایجان بیش از شش سال در زندان بود.[۱۰] در سال ۱۹۹۶ میلادی (۱۳۷۵ش)، حاج‌علی به جرم مخالفت با حضور آمریکا و رژیم صهیونیستی در باکو دستگیر شد.[۱۱] از دیگر اتهامات وی جاسوسی برای ایران بود. البته او این اتهام را رد کرده[۱۲] و ارتباطش با ایران را ناشی از انگیزه‌های مذهبی می‌دانست. چرا که مراجع تقلید ایرانی بودند و فقه شیعه را از حوزه‌های علمیه ایران می‌گرفت.[۱۳] بنابر ادعای حاج علی‌اکرام، آزادی او از زندان در سال ۱۹۹۹ میلادی (۱۳۷۸ش) به سفارش سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت.[۱۴] وی در سال ۲۰۰۲ میلادی (۱۳۸۱ش)، به اتهام تحریک مردم به قیام علیه دولت آذربایجان در جریان کشف حجاب[۱۵] به ۱۸ ماه حبس محکوم گردید و در سال ۲۰۰۳ میلادی از زندان آزاد شد.[۱۶]
اکرام علیاف در ۲۶ اسفند ۱۳۸۹ش برابر با ۱۷ مارس ۲۰۱۱ میلادی، در ۷۱ سالگی از دنیا رفت و در امامزاده رحیمه‌خاتون نارداران به خاک سپرده شد.[۱۷] ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه در پیامی درگذشت وی را تسلیت گفت.[۱۸] در سال ۱۳۹۴ش مستند «ابوذر قفقاز» که برش‌های کوتاه از زندگی حاج علی‌اکرام است، توسط مهدی نعلبندی ساخته و از شبکه سهند تبریز پخش گردید.[۱۹]
حاج موسوم صمد‌اف[۲۰] و حاج الهام علیاف[۲۱] از جانشینان وی در حزب هستند.
فعالیت‌ها
فعالیت‌های سیاسی، مذهبی و اجتماعی حاج علی‌اکرام به شرح ذیل است:
- تشکیل و رهبری هسته اولیه طرفداران انقلاب اسلامی ایران و مقلدان امام خمینی در نارداران در سال ۱۳۵۷ش[۲۲]
- سامان‌دهی تظاهراتی به نفع انقلاب اسلامی ایران در باکوی عضو فدراسیون شوروی در خرداد ۱۳۵۸ش[۲۳]
- ضبط و تکثیر برنامه‌های رادیویی معارف ایران در بین مردم و خرید رادیوهای کوچک جیبی و دادن آن به افراد شاخص[۲۴]
- پرداخت وجوهات شرعی[۲۵] و کمکهای مردمی و نیز خرید مخفیانه برخی ادوات جنگی ساخت روس در سال‌های جنگ ایران و عراق و ارسال مخفیانه به ایران در حدود سال‌های ۱۹۸۱-۱۹۸۲ میلادی[۲۶]
- کمک‌رسانی به مردم ایران در زلزله گیلان در سال ۱۳۶۹ش در قالب نمایندگان شوروی[۲۷]
- آرام‌کردن مردم مسلمان باکو و جلوگیری از کشتار ارامنه باکو در سال ۱۹۹۰ میلادی در مناقشه بین آذربایجان و ارمنستان بر سر قره‌باغ[۲۸]
- فعالیت در جبهه خلق و تشکیل شورای دینی حزب.[۲۹]
- انصراف از ادامه همکاری با جبهه خلق به دلیل جهت‌گیری غربی و سکولار و تأسیس حزب اسلامی آذربایجان (A. I. P) و دبیر کلی آن بعد از فروپاشی شوروی در سال ۱۳۷۱ش (۱۹۹۲ میلادی)[۳۰]
- راهیابی از حزب اسلام به مجلس ملی در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵ میلادی[۳۱]
دیدگاه‌ها
حاج علی‌اکرام هدف از تشکیل حزب را برپایی حکومت جمهوری اسلامی می‌دانست.[۳۲] وی در جریان بازدید یک گروه آمریکایی در سال ۱۹۹۵م از دفتر حزب در باکو اعلام کرد که حزبش بر پایه اندیشه‌های دینی و ایدئولوژی اسلامی فعالیت می‌کند.[۳۳]
سید حسن عاملی نماینده ولی فقیه و امام جمعه اردبیل در همایش نکوداشت حاج اکرام در بیانه‌ای اشتباه بودن روابط رژیم صهیونیستی و جمهوری آذربایجان، فریب مردم توسط دولت به واسطه رسانه و ایجاد شایعه‌پراکنی و نفرت علیه ایران، تقلید دولت جمهوری آذربایجان از دولت‌های غربی و ایجاد فرهنگ سکولار و ضد دین، فساد‌زا و فقر‌زا‌بودن تقسیم‌‌بندی موجود کشور از جهت مالی و اقتصاد به رغم داشتن منابع عظیم انرژی و ضرورت ساماندهی‌شدن آذری‌های جهان را از باورهای او دانسته است.[۳۴]
آثار
از حاج علی‌اکرام علیاف آثاری منتشر شده است از جمله:
- کتاب نامه‌هایی از زندان حاوی ۳۰ نامه و ۲۰ یادداشت از دوران زندان وی که به صورت مخفیانه برای خانواده و دوستانش ارسال می‌كرد. این کتاب با ترجمه مصطفی قلی‌زاده علیار در سال ۱۳۸۹ش توسط نشر یاز به چاپ رسید.[۳۵]
- کتاب خاطرات حاج علی‌اکرام علیاف رهبر اسلامگرایان جمهوری آذربایجان به قلم عبدالحسین شهیدی ارسباران که در سال ۱۳۸۵ش از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی در تهران به چاپ رسید.[۳۶]
پانویس
- ↑ «حاج علی اکرام معروف به ابوذر قفقاز»، وبگاه حقایق قفقاز.
- ↑ «حاج علی اکرام معروف به ابوذر قفقاز»، وبگاه حقایق قفقاز.
- ↑ رادمرد، «حاج علی اکرم: او یک خمینیچی تمام‌‌عیار بود»، وبگاه برگزیده‌ها.
- ↑ «حاج علی اکرام معروف به ابوذر قفقاز»، وبگاه حقایق قفقاز.
- ↑ قلی‌زاده علیار، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
- ↑ قربانی گلشن‌آباد،«آموزههای انقلاب اسلامی چگونه در جمهوری آذربایجان نشر مییافت؟»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ قلی‌زاده علیار، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
- ↑ «روایتی از مجاهدتهای ارادتمندان امام خمینی در باکو»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ قلی‌زاده علیار، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
- ↑ «دستگیری سرپرست حزب اسلام آذربایجان و سرکوب موج اسلام‌گرایی»، وبگاه حقایق قفقاز.
- ↑ قلی‌زاده علیار، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
- ↑ رادمرد، «حاج علی اکرم: او یک خمینیچی تمام‌‌عیار بود»، وبگاه برگزیده‌ها.
- ↑ دل‌آرام، «اشتباه محاسباتی باکو»، وبگاه عصر تبریز.
- ↑ قربانی گلشن‌آباد،«آموزههای انقلاب اسلامی چگونه در جمهوری آذربایجان نشر مییافت؟»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ قربانی گلشن‌آباد، «آموزههای انقلاب اسلامی چگونه در جمهوری آذربایجان نشر مییافت؟»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ قلی‌زاده علیار،«آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
- ↑ «حاج علی اکرام معروف به ابوذر قفقاز»، وبگاه حقایق قفقاز .
- ↑ «پیام تسلیت آیت‌الله مکارم شیرازی به شیعیان جمهوری آذربایجان»، سایت بنیاد مطالعات قفقاز، بنیاد مطالعات قفقاز.
- ↑ «حاج اکرام در قاب شبکه سهند / مستندی از ابوذر قفقاز که باید دید»، وبگاه تبریز بیدار.
- ↑ «دستگیری سرپرست حزب اسلام آذربایجان و سرکوب موج اسلام‌گرایی»، وبگاه حقایق قفقاز.
- ↑ حجتی، «سرکوب خمینی‌چی‌ها تمامی ندارد!»، وبگاه هم‌نوا.
- ↑ قلی‌زاده علیار، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
- ↑ رادمرد،«حاج علی اکرم : او یک خمینیچی تمام‌‌عیار بود»، وبگاه برگزیده‌ها.
- ↑ قربانی گلشن‌آباد،«آموزههای انقلاب اسلامی چگونه در جمهوری آذربایجان نشر مییافت؟»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «روایتی از مجاهدتهای ارادتمندان امام خمینی در باکو»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «ماجرای کمکهای مردم آذربایجان به جبهه‌‌های ایران»، وبگاه مجله الکترونیکی اخوت.
- ↑ «روایتی از مجاهدتهای ارادتمندان امام خمینی در باکو»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «تلاش اسلامگرایان آذربایجان برای جلوگیری از کشتار ارامنه در سال 1990»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ رادمرد، «حاج علی اکرم : او یک خمینیچی تمام‌‌عیار بود»، وبگاه برگزیده‌ها.
- ↑ قلی‌زاده علیار،«آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
- ↑ نعلبندی، «جای خالی حاج علی اکرام در این روزهای آذربایجان»، وبگاه پایگاه خبری تحلیلی آناج.
- ↑ رادمرد، «حاج علی اکرم : او یک خمینیچی تمام‌‌عیار بود»، وبگاه برگزیده‌ها.
- ↑ «رهبر شیعیان کشور آذربایجان و قفقاز»، وبگاه رهیافتگان.
- ↑ «سرکوب شیعیان در آذربایجان؟»، وبگاه پرسمان.
- ↑ «كتاب ‹نامه‌هايی از زندان› در آذربايجان غربي منتشر شد»، وبگاه سازمان تبلیغات اسلامی.
- ↑ «خاطرات حاج علی اکرام علیاف (رهبر اسلامگرایان جمهوری آذربایجان)»، وبگاه پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه‌‌های ایران.
منابع
- «حاج علی اکرم: او یک خمینیچی تمام‌‌عیار بود»، سایت برگزیده‌ها، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اسفند ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «ماجرای کمکهای مردم آذربایجان به جبهه‌‌های ایران»، سایت مجله الکترونیکی اخوت، تاریخ درج مطلب: ۲۹ بهمن ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «كتاب ‹نامه هايي از زندان› در آذربايجان غربي منتشر شد»، سایت سازمان تبلیغات اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۷ خرداد ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «جمهوری آذربایجان»، سایت ویکی فقه، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «خاطرات حاج علی اکرام علی اف (رهبر اسلامگرایان جمهوری آذربایجان)»، سایت پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه‌‌های ایران، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «حاج علی اکرام معروف به ابوذر قفقاز»، سایت حقایق قفقاز، تاریخ درج مطلب: ۲۵ اسفند ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «دستگیری سرپرست حزب اسلام آذربایجان و سرکوب موج اسلام‌گرایی»، سایت حقایق قفقاز، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اسفند ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «رهبر شیعیان کشور آذربایجان و قفقاز»، سایت رهیافتگان، تاریخ درج مطلب: ۹ مرداد ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «حاج اکرام در قاب شبکه سهند / مستندی از ابوذر قفقاز که باید دید»، سایت تبریز بیدار، تاریخ درج مطلب: ۹ آذر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۳۱ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «تلاش اسلامگرایان آذربایجان برای جلوگیری از کشتار ارامنه در سال 1990»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۴ مهر ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «روایتی از مجاهدتهای ارادتمندان امام خمینی در باکو»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اسفند ۱۳۹۹، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- «سرکوب شیعیان در آذربایجان؟»، سایت پرسمان، تاریخ درج مطلب: ۲۲ دی ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- حجتی، نرگس، «سرکوب خمینی‌چی‌ها تمامی ندارد!»، سایت هم‌نوا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اسفند ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- دل‌آرام، سمیرا، «اشتباه محاسباتی باکو»، سایت عصر تبریز، تاریخ درج مطلب: ۹ آذر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- قربانی گلشن‌آباد، محمد، «آموزههای انقلاب اسلامی چگونه در جمهوری آذربایجان نشر مییافت؟»، سایت حقایق قفقاز، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اسفند ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- قلی‌زاده علیار، جواد، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، سایت شبکه اطلاع رسانی دانا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اسفند ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
- نعلبندی، مهدی، «جای خالی حاج علی اکرام در این روزهای آذربایجان»، سایت پایگاه خبری تحلیلی آناج، تاریخ درج مطلب: ۱۹ فروردین ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
پیوند به بیرون
| مناطق |  | |
|---|---|---|
| اماکن زیارتی | ||
| مساجد | ||
| شخصیت‌ها | ||