حاج علی‌اکرام علی‌اف

مقاله قابل قبول
استناد ناقص
از ویکی شیعه
حاج‌ علی‌اکرام علی‌اف
اولین رهبر حزب اسلامی جمهوری آذربایجان
شناسنامه
نام کاملحاج علی‌اکرام علی‌اف
زادروز۵ آوریل ۱۹۴۰م
۱۶ فروردین ۱۳۱۹ش
شهر تولدنارداران باکو
کشور تولدآذربایجان
تاریخ درگذشت۱۷ مارس ۲۰۱۱م
۲۶ اسفند ۱۳۸۹ش
شهر درگذشتنارداران
کشور درگذشتآذربایجان
آرامگاهامام‌زاده رحیمه خاتون نارداران
دیناسلام
مذهبشیعه دوازده امامی
پیشهزراعت • پرورش گل
اطلاعات سیاسی
مناصبعضویت در مجلس سنا • مؤسس و دبیرکل حزب اسلامی آذربایجان
پیش ازحاج موسوم صمد‌اف


حاج‌ علی‌اِکرام علی‌اُف (۱۹۴۰-۲۰۱۱م) معروف به خمینی‌‌چی‌ و ابوذر قفقاز پس از فروپاشی شوروی، حزب اسلامی آذربایجان را در سال ۱۹۹۲م تأسیس کرد و دبیرکلی آن را برعهده گرفت و اولین رهبر اسلامگرایان معاصر جمهوری آذربایجان و منطقه قفقاز به شمار می‌رود.

حاج علی‌اکرام علی‌اف در سال‌های ۱۹۹۰-۱۹۹۵ میلادی از حزب به مجلس سنا راه یافت. او به جرم جاسوسی برای ایران، طرفداری از انقلاب اسلامی ایران و برخی مواضعش همچون مخالفت با حضور آمریکا و اسرائیل در جمهوری آذربایجان زندانی شد. علی‌اُف در سال ۲۰۱۱ میلادی درگذشت و در امامزاده رحیمه‌خاتون نارداران به خاک سپرده شد.

زندگی‌نامه

حاج‌ علی‌اکرام علی‌اف، در پنجم آوریل ۱۹۴۰ میلادی برابر با ۱۶ فروردین سال ۱۳۱۹ش در نارداران (۲۵ کیلومتری باکو) به دنیا آمد.[۱] او اولین رهبر اسلامگرایان معاصر جمهوری آذربایجان و منطقه قفقاز بود[۲] و به خمینی‌چی (طرفدار و عاشق خمینی)[۳] و ابوذر قفقاز شهرت داشت.[۴] وی فارغ‌التحصیل رشته تربیت‌بدنی از باکو بود اما به زراعت و پرورش گل مشعول بود.[۵]

حاج علی‌اکرام از حدود سال ۱۹۷۵ میلادی (۱۳۵۴ش) از زبان یک دانشجوی شیعه و ترک‌زبان یمنی که در باکو تحصیل می‌کرد، نام امام خمینی را شنید.[۶] وی پیش از فروپاشی شوروی، به دلیل طرفداری از امام خمینی و انقلاب اسلامی ایران،[۷] زیر نظر سازمان امنیت شوروی (ک.گ.ب) بود و از نزدیک‌شدن به مناطق جنوبی آذربایجان به دلیل ترس از فرار به ایران، منع می‌شد.[۸] وی در سال ۱۳۶۸ش، برای نخستین‌بار از شوروی به عتبات عالیات عراق سفر کرد و از آنجا به ایران رفت.[۹]

حاج‌علی پس از فروپاشی شوروی و تثبیت حکومت حیدر علی‌اِف در آذربایجان بیش از شش سال در زندان بود.[۱۰] در سال ۱۹۹۶ میلادی (۱۳۷۵ش)، حاج‌علی به جرم مخالفت با حضور آمریکا و رژیم صهیونیستی در باکو دستگیر شد.[۱۱] از دیگر اتهامات وی جاسوسی برای ایران بود. البته او این اتهام را رد کرده[۱۲] و ارتباطش با ایران را ناشی از انگیزه‌های مذهبی می‌دانست. چرا که مراجع تقلید ایرانی بودند و فقه شیعه را از حوزه‌های علمیه ایران می‌گرفت.[۱۳] بنابر ادعای حاج علی‌اکرام، آزادی او از زندان در سال ۱۹۹۹ میلادی (۱۳۷۸ش) به سفارش سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت.[۱۴] وی در سال ۲۰۰۲ میلادی (۱۳۸۱ش)، به اتهام تحریک مردم به قیام علیه دولت آذربایجان در جریان کشف حجاب[۱۵] به ۱۸ ماه حبس محکوم گردید و در سال ۲۰۰۳ میلادی از زندان آزاد شد.[۱۶]

اکرام علی‌‌اف در ۲۶ اسفند ۱۳۸۹ش برابر با ۱۷ مارس ۲۰۱۱ میلادی، در ۷۱ سالگی از دنیا رفت و در امام‌زاده رحیمه‌خاتون نارداران به خاک سپرده شد.[۱۷] ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه در پیامی درگذشت وی را تسلیت گفت.[۱۸] در سال ۱۳۹۴ش مستند «ابوذر قفقاز» که برش‌های کوتاه از زندگی حاج علی‌اکرام است، توسط مهدی نعلبندی ساخته و از شبکه سهند تبریز پخش گردید.[۱۹]

حاج موسوم صمد‌اف[۲۰] و حاج الهام علی‌اف[۲۱] از جانشینان وی در حزب هستند.

فعالیت‌ها

فعالیت‌های سیاسی، مذهبی و اجتماعی حاج علی‌اکرام به شرح ذیل است:

  • تشکیل و رهبری هسته اولیه طرفداران انقلاب اسلامی ایران و مقلدان امام خمینی در نارداران در سال ۱۳۵۷ش[۲۲]
  • سامان‌دهی تظاهراتی به نفع انقلاب اسلامی ایران در باکوی عضو فدراسیون شوروی در خرداد‌ ۱۳۵۸ش[۲۳]
  • ضبط و تکثیر برنامه‌های رادیویی معارف ایران در بین مردم و خرید رادیوهای کوچک جیبی و دادن آن به افراد شاخص[۲۴]
  • پرداخت وجوهات شرعی[۲۵] و کمک‌های مردمی و نیز خرید مخفیانه برخی ادوات جنگی ساخت روس در سال‌های جنگ ایران و عراق و ارسال مخفیانه به ایران در حدود سال‌های ۱۹۸۱-۱۹۸۲ میلادی[۲۶]
  • کمک‌رسانی به مردم ایران در زلزله گیلان در سال ۱۳۶۹ش در قالب نمایندگان شوروی[۲۷]
  • آرام‌کردن مردم مسلمان باکو و جلوگیری از کشتار ارامنه باکو در سال ۱۹۹۰ میلادی در مناقشه بین آذربایجان و ارمنستان بر سر قره‌باغ[۲۸]
  • فعالیت در جبهه خلق و تشکیل شورای دینی حزب.[۲۹]
  • انصراف از ادامه همکاری با جبهه خلق به دلیل جهت‌گیری غربی و سکولار و تأسیس حزب اسلامی آذربایجان (A. I. P) و دبیر کلی آن بعد از فروپاشی شوروی در سال ۱۳۷۱ش (۱۹۹۲ میلادی)[۳۰]
  • راهیابی از حزب اسلام به مجلس ملی در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵ میلادی[۳۱]

دیدگاه‌ها

حاج علی‌اکرام هدف از تشکیل حزب را برپایی حکومت جمهوری اسلامی می‌دانست.[۳۲] وی در جریان بازدید یک گروه آمریکایی در سال ۱۹۹۵م از دفتر حزب در باکو اعلام کرد که حزبش بر پایه اندیشه‌های دینی و ایدئولوژی اسلامی فعالیت می‌کند.[۳۳]

سید حسن عاملی نماینده ولی فقیه و امام جمعه اردبیل در همایش نکوداشت حاج اکرام در بیانه‌ای اشتباه بودن روابط رژیم صهیونیستی و جمهوری آذربایجان، فریب مردم توسط دولت به واسطه رسانه و ایجاد شایعه‌پراکنی و نفرت علیه ایران، تقلید دولت جمهوری آذربایجان از دولت‌های غربی و ایجاد فرهنگ سکولار و ضد دین، فساد‌زا و فقر‌زا‌بودن تقسیم‌‌بندی موجود کشور از جهت مالی و اقتصاد به رغم داشتن منابع عظیم انرژی و ضرورت ساماندهی‌شدن آذری‌های جهان را از باورهای او دانسته است.[۳۴]

آثار

جلد کتاب نامه‌هایی از زندان

از حاج علی‌اکرام علی‌اف آثاری منتشر شده است از جمله:

  • کتاب نامه‌هایی از زندان حاوی ۳۰ نامه و ۲۰ یادداشت از دوران زندان وی که به صورت مخفیانه برای خانواده و دوستانش ارسال می‌كرد. این کتاب با ترجمه مصطفی قلی‌زاده علیار در سال ۱۳۸۹ش توسط نشر یاز به چاپ رسید.[۳۵]
  • کتاب خاطرات حاج علی‌اکرام علی‌اف رهبر اسلامگرایان جمهوری آذربایجان به قلم عبدالحسین شهیدی ارسباران که در سال ۱۳۸۵ش از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی در تهران به چاپ رسید.[۳۶]

پانویس

  1. «حاج علی اکرام معروف به ابوذر قفقاز»، وبگاه حقایق قفقاز.
  2. «حاج علی اکرام معروف به ابوذر قفقاز»، وبگاه حقایق قفقاز.
  3. رادمرد، «حاج علی اکرم: او یک خمینی‌‌چی تمام‌‌عیار بود»، وبگاه برگزیده‌ها.
  4. «حاج علی اکرام معروف به ابوذر قفقاز»، وبگاه حقایق قفقاز.
  5. قلی‌زاده علیار، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
  6. قربانی گلشن‌آباد،«آموزه‌‌های انقلاب اسلامی چگونه در جمهوری آذربایجان نشر می‌‌یافت؟»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  7. قلی‌زاده علیار، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
  8. «روایتی از مجاهدت‌های ارادتمندان امام خمینی در باکو»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  9. قلی‌زاده علیار، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
  10. «دستگیری سرپرست حزب اسلام آذربایجان و سرکوب موج اسلام‌گرایی»، وبگاه حقایق قفقاز.
  11. قلی‌زاده علیار، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
  12. رادمرد، «حاج علی اکرم: او یک خمینی‌‌چی تمام‌‌عیار بود»، وبگاه برگزیده‌ها.
  13. دل‌آرام، «اشتباه محاسباتی باکو»، وبگاه عصر تبریز.
  14. قربانی گلشن‌آباد،«آموزه‌های انقلاب اسلامی چگونه در جمهوری آذربایجان نشر می‌یافت؟»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  15. قربانی گلشن‌آباد، «آموزه‌های انقلاب اسلامی چگونه در جمهوری آذربایجان نشر می‌یافت؟»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  16. قلی‌زاده علیار،«آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
  17. «حاج علی اکرام معروف به ابوذر قفقاز»، وبگاه حقایق قفقاز .
  18. «پیام تسلیت آیت‌الله مکارم شیرازی به شیعیان جمهوری آذربایجان»، سایت بنیاد مطالعات قفقاز، بنیاد مطالعات قفقاز.
  19. «حاج اکرام در قاب شبکه سهند / مستندی از ابوذر قفقاز که باید دید»، وبگاه تبریز بیدار.
  20. «دستگیری سرپرست حزب اسلام آذربایجان و سرکوب موج اسلام‌گرایی»، وبگاه حقایق قفقاز.
  21. حجتی، «سرکوب خمینی‌چی‌ها تمامی ندارد!»، وبگاه هم‌نوا.
  22. قلی‌زاده علیار، «آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
  23. رادمرد،«حاج علی اکرم : او یک خمینی‌‌چی تمام‌‌عیار بود»، وبگاه برگزیده‌ها.
  24. قربانی گلشن‌آباد،«آموزه‌های انقلاب اسلامی چگونه در جمهوری آذربایجان نشر می‌‌یافت؟»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  25. «روایتی از مجاهدت‌‌های ارادتمندان امام خمینی در باکو»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  26. «ماجرای کمک‌‌های مردم آذربایجان به جبهه‌‌های ایران»، وبگاه مجله الکترونیکی اخوت.
  27. «روایتی از مجاهدت‌‌های ارادتمندان امام خمینی در باکو»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  28. «تلاش اسلامگرایان آذربایجان برای جلوگیری از کشتار ارامنه در سال 1990»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  29. رادمرد، «حاج علی اکرم : او یک خمینی‌‌چی تمام‌‌عیار بود»، وبگاه برگزیده‌ها.
  30. قلی‌زاده علیار،«آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف»، وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
  31. نعلبندی، «جای خالی حاج علی اکرام در این روزهای آذربایجان»، وبگاه پایگاه خبری تحلیلی آناج.
  32. رادمرد، «حاج علی اکرم : او یک خمینی‌‌چی تمام‌‌عیار بود»، وبگاه برگزیده‌ها.
  33. «رهبر شیعیان کشور آذربایجان و قفقاز»، وبگاه رهیافتگان.
  34. «سرکوب شیعیان در آذربایجان؟»، وبگاه پرسمان.
  35. «كتاب ‹نامه‌هايی از زندان› در آذربايجان غربي منتشر شد»، وبگاه سازمان تبلیغات اسلامی.
  36. «خا‌طرات‌ حا‌ج‌ علی‌ اکرام‌ علی‌‌اف‌ (رهبر اسلامگرایا‌ن‌ جمهوری آذربا‌یجا‌ن‌)»، وبگاه پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه‌‌های ایران.

یادداشت

منابع

پیوند به بیرون