زَرْتُشْتْ یا زَرْدُشْتْ پیامبر ایران باستان است. عده‌ای او را مروج یکتاپرستی معرفی کرده‌اند که آهورامزدا را تبلیغ می‌کرد و خدایان باستانی آریاییان را باطل می‌دانست. او آتش را یکی از مظاهر خدای روشنایی می‌دانست. برخی از مورخان او را اختلافی‌ترین شخصیت تاریخ دانسته‌اند. نقل شده است که زرتشت در سال ۶۶۰ قبل از میلاد به دنیا آمده و در سال ۶۳۰ قبل از میلاد به پیامبری مبعوث شده و در سال ۵۸۳ قبل از میلاد در سن ۷۷ سالگی در آتشکده‌ای در بلخ کشته شده است.
 | |
| اطلاعات پیامبر | |
|---|---|
| نام در قرآن | ندارد |
| محل زندگی | ایران |
| دین | زرتشتی |
| پیروان | زرتشتی، مجوسی، گبر، زندیق و پارسی |
| دوره زمانی | نامعلوم |
| پیامبران | |
| نوح • ابراهیم • موسی • عیسی • محمد سایر پیامبران | |
کتاب مقدس زرتشت، اَوِسْتا نام دارد. برخی مورخان بر این عقیده‌اند که توحیدی بودن یا ثنوی بودن زرتشت روشن نیست. پیروان زرتشت به نام‌هایی مانند مَجوسی، گَبر و پارسی خوانده می‌شوند. قرآن، تنها یکبار در آیه ۱۷ سوره حج پس از چند دین توحیدی و پیش از ذکر مشرکان واژه مجوس را به کار برده است.
زندگی‌نامه
زرتشت یا زردشت، پیامبر ایران باستان است. او از همه جهت مبهم است.[۱] عده‌ای او را مروج یگانه‌پرستی معرفی کردند که آهورامزدا را تبلیغ می‌کرد و خدایان باستانی آریاییان را باطل می‌دانست. او آتش را یکی از مظاهر خدای روشنایی می‌دانست.[۲]برخی می‌گویند زرتشت در زبان سریانی به معنای ابراهیم(ع) است و برخی دیگر زرتشت را یکی از امامان ملت ابراهیم(ع) یا پیامبری می‌دانند که کتاب بر او نازل شده است. برخی نسب او را به منوچهر یکی از شاهنشاهان ایران رسانده‌اند.[۳] بعضی از مورخان او را اختلافی‌ترین شخصیت تاریخ می‌دانند؛ تا جایی که برخی او را به شخصیت‌های افسانه‌ای تشبیه کرده‌اند.[۴]
زمان و مکان تولد
زمان زندگی زرتشت را با اختلاف فراوان گفته‌اند به گونه‌ای که اختلاف میان این تاریخ‌ها ۸۶۰۰ سال است.[۵] برخی در مورد اختلاف‌های فراوان در مورد تاریخ حیات زرتشت گفته‌اند: این اشکال، به قدری اهمیت دارد که باورپذیری آموزه‌های این دین را زیر سؤال می‌برد؛ چون هیچ کتاب، سخن و رفتاری را با اطمینان نمی‌توان به جناب زرتشت نسبت داد.[۶]
زادگاه زرتشت را از شرق تا غرب ایران گفته‌اند. فلسطین و یونان را نیز به عنوان تولد او گفته‌اند. از اوستا نیز قطب استفاده می‌شود.[۷]
کتاب آیین زرتشت
کتاب مقدس زرتشتیان اَوِستا نام دارد؛ به معنای اساس و بنیان. این کتاب در زبان‌های اوستایی، پهلوی و سانسکریت ریشه دارد. ابتدا به صورت شفاهی بوده و پس از اسلام به شکل مکتوب درآمده است. اوستا پنج بخش دارد.[۸]
مورخان بر این عقیده‌اند که توحیدی بودن یا ثنوی بودن زرتشت روشن نیست[۹]و اوستای موجود، این ابهام را رفع نمی‌کند؛ زیرا بخشی از آن در دوخدایی صراحت دارد و از بخشی دیگر توحید استنباط می‌شود. گفته‌اند اکثر علمای مسلمان، دین زرتشت را در اصل شریعتی توحیدی و زرتشتیان را از اهل کتاب می‌دانند.[۱۰]مطهری متفکر و الاهی دان معاصر در کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران بر این عقیده است که زردشتیان مقارن ظهور اسلام و همچنین مانویان و مزدکیان ثنوی بوده‌اند و این ثنویت را در دوره‌های بعد از طلوع اسلام نیز حفظ کردند و در دوره اسلام با علمای مسلمین در این زمینه مباحثه می‌کردند و از آن دفاع می‌نمودند و تنها در نیم قرن اخیر است [یادداشت ۱] که زردشتیان ادعای توحید دارند و گذشته خود را یکباره انکار می‌کنند. مطهری تصریح کرده که کنار گذاشتن خرافات از سوی زردشتیان و پرستش خدای یکتا مایه خوشوقتی است ولی تأکید کرده که لازمه خداپرستی، التزام به راستی و درستی و دور افکندن تعصبات است به همین جهت شایسته نیست مردمی که دعوی خداپرستی دارند، تاریخ گذشته خود را بر خلاف آنچه بوده است جلوه دهند. [۱۱]
تعالیم زرتشت
احترام به آتش به عنوان یکی از مظاهر خدای روشنایی و افروخته نگه‌داشتن آن مشخص‌ترین ویژگی این آیین است. این کار با انجام مراسمی خاص در اطراف آتش در معابدی به نام آتشکده به رهبری روحانی‌های زرتشتی انجام می‌شود.[۱۲] سه اصل گفتار نیک، پندار نیک و کردار نیک از سخنان مشهور زرتشتیان است.[۱۳]
برخی آداب و رسوم ایرانیان از قبیل مراسم چهارشنبه‌سوری و سوگند خوردن به روشنایی چراغ و غیره با تعالیم زرتشتی ارتباط دارد.[۱۴] کتایون مزداپور _ زرتشتی و زرتشتی‌پژوه _ چهارشنبه‌سوری را مربوط به زرتشتی نمی‌داند.[۱۵]
در میان زرتشتیان انتظار ظهور سه منجی از نسل زرتشت مطرح است. آنها می‌گویند این منجیان یکی پس از دیگری جهان را پر از عدل خواهد کرد. بنابر تعالیم زرتشتی جهان هستی سه دوره سه‌هزار ساله دارد و هر یک از این منجیان در پایان هر یک از این سه‌هزار ساله‌ها ظهور خواهند کرد با ظهور آخرین منجی جهان نیز به پایان می‌رسد.[۱۶]
پیروان
زرتشتیان از سوی برخی به نام‌هایی مانند مجوسی، گبر، زندیق و پارسی نیز خوانده می‌شوند. قرآن تنها یکبار در آیه ۱۷ سوره حج پس از چند دین توحیدی و پیش از ذکر مشرکان واژه مجوس را به کار برده است.[۱۷] پارسی معمولا به زرتشتیانِ هندوستان گفته می‌شود.[۱۸] برخی زندیق را کسی می‌دانند که به دوگانگی اعتقاد داشته باشد؛ یعنی به نور و ظلمت و یزدان (خالق خیر) و اهریمن (خالق شر) باور داشته باشد.[۱۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ فاطمی، راه راستی، ۱۳۹۶ش، ص۳۴.
- ↑ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۶ش، ص۵۹ و ۶۰.
- ↑ دهخدا، لغتنامه، ۱۳۷۷ش، ج۹، ص۱۲۸۲۳
- ↑ توفیقی،، نگاهی به ادیان زنده جهان، ۱۳۷۷ش، ص۵۵.
- ↑ فاطمی، «بازه زندگی زرتشت میان ۸۶۰۰ سال اختلاف!»
- ↑ فاطمی، «بازه زندگی زرتشت میان ۸۶۰۰ سال اختلاف!»، ص۸۷.
- ↑ فاطمی، راه راستی، ص۳۴
- ↑ توفیقی، حسین، نگاهی به ادیان زنده جهان، ۱۳۷۷ش، ص۵۷.
- ↑ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۶ش، ص۵۹.
- ↑ قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ش، ج۶، ص۲۳۹
- ↑ مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۱۷۶.https://lms.motahari.ir/book-page/67/خدمات%20متقابل%20اسلام%20و%20ایران?page=176
- ↑ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۶ش، ص۵۹.
- ↑ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۶ش، ص۵۹.
- ↑ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۶ش، ص۵۹.
- ↑ مزداپور، «میراث زرتشت، پیام‌آور راستی»، ص۱۸.
- ↑ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۶ش، ص۶۱.
- ↑ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۶ش، ص۵۷.
- ↑ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۶ش، ص۵۷
- ↑ سجادی، فرهنگ معارف اسلامی، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۹۶۵.
یادداشت
- ↑ چاپ اول کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران ۱۳۴۷هجری شمسی است.مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، صدرا، مقدمه چاپ اول، ص۱۳.
منابع
- توفیقی، حسین، آشنایی با ادیان بزرگ، قم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۶ش.
- توفیقی، حسین، نگاهی به ادیان زنده جهان، قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ نهم، ۱۳۷۷ش.
- سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
- فاطمی، سید حسن، «بازه زندگی زرتشت میان ۸۶۰۰ سال اختلاف!»، در دانش‌ها و آموزه‌های قرآن و حدیث، شماره ۴، بهار ۱۳۹۸ش.
- فاطمی، سید حسن (موحد)، راه راستی، قم، همای غدیر، چاپ اول، ۱۳۹۶ش.
- قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ ششم، ۱۴۱۲ق.
- مزداپور، کتایون، «میراث زرتشت، پیام‌آور راستی در گفتگو با خانم دکتر کتایون مزداپور»، در هفت آسمان، شماره ۲۵، بهار ۱۳۸۴ش.
پیوند به بیرون