خطبه ۱۴۳ نهج البلاغه
خطبه ۱۴۳ نهج البلاغه | |
---|---|
اطلاعات روایت | |
صادره از | امام علی(ع) |
منابع شیعه | نهج البلاغه |
احادیث مشهور | |
حدیث سلسلةالذهب • حدیث ثقلین • حدیث کساء • مقبوله عمر بن حنظلة • حدیث قرب نوافل • حدیث معراج • حدیث ولایت • حدیث وصایت • حدیث جنود عقل و جهل • حدیث شجره |
خطبه ۱۴۳ نهج البلاغه گفتاری از امام علی(ع) که پس از نماز باران خوانده شده است.[۱] امام در این خطبه توصیه میکند که مردم در زمان بیآبی، نزد خداوند استغاثه کنند[۲] و به رحمت او پناه ببرند.[۳]
از تعبیر «خدایا! ما به سوی تو آمدیم، از خانهها که در آن بودیم ...» در این خطبه، استفاده شده که امام نماز باران را در فضای باز و بدون سقف خوانده است.[۴] علامه مجلسی از این خطبه مستحب بودن نماز باران در زیر آسمان را استفاده کرده است.[۵] امام علی(ع) در ابتدای این خطبه بیان میدارد که زمین و آسمان مبدأ رزق نیستند؛ بلکه این دو در رساندن رزق به بندگان از خداوند اطاعت میکنند.[۶] امام در ادامه توضیح میدهد که خداوند در برابر اعمال ناشایست بندگان، آنها را از نعمتها محروم میکند.[۷]
علی(ع) در این خطبه به مردم یادآوری میکند که باید تلاش کرد تا شایسته رحمت خداوند بود.[۸] امام راه خلاصی از این گرفتاری را چنین میگوید[۹] که خداوند توبه را سبب فراوانی روزی و رحمت بر خلق قرار داد.[۱۰] برخی عالمان در ذیل این گفتار به این نکته تذکر دادهاند که استغفار اگرچه سبب بخشش خداوند میشود، با این حال برای رزق باید تلاش نیز وجود داشته باشد.[۱۱]
در بخشی از این خطبه امام اشاره دارد که پس از شنیدن فریاد حیوانات و ناله فرزندان و با امید به نعمت خداوند بیرون آمدهاند و سپس دعا میکند که خداوند آنها را از باران سیراب کند.[۱۲] ابنمیثم بحرانی از شارحان نهج البلاغه این جملات امام را «جملاتی دلپذیر و رقتانگیز» توصیف میکند که هدف از آن «ابراز شوق به نزول رحمت، و اظهار امید به فضل و نعمت پروردگار» است.[۱۳]
صبحی صالح | فیضالاسلام | ابنمیثم | محمدجواد مغنیه | حبیبالله خویی | ابنابیالحدید | ملا صالح قزوینی | محمد عبدُه | ملا فتحالله کاشانی |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
۱۴۳ | ۱۴۳ | ۱۴۲ | ۱۴۱ | ۱۴۳ | ۱۴۳ | ۱۴۳ | ۱۳۶ | ۱۷۰[۱۴] |
متن | ترجمه |
أَلَا وَ إِنَّ الْأَرْضَ الَّتِی تُقِلُّکُمْ وَ السَّمَاءَ الَّتِی تُظِلُّکُمْ مُطِیعَتَانِ لِرَبِّکُمْ وَ مَا أَصْبَحَتَا تَجُودَانِ لَکُمْ بِبَرَکَتِهِمَا تَوَجُّعاً لَکُمْ وَ لَا زُلْفَةً إِلَیْکُمْ وَ لَا لِخَیْرٍ تَرْجُوَانِهِ مِنْکُمْ وَ لَکِنْ أُمِرَتَا بِمَنَافِعِکُمْ فَأَطَاعَتَا وَ أُقِیمَتَا عَلَی حُدُودِ مَصَالِحِکُمْ فَقَامَتَا |
بدانید زمینی که شما را حمل می کند، و آسمانی که بر سرتان سایه می اندازد فرمانبردار پروردگار شمایند، برکات خود را به شما ارزانی می دارند، نه به خاطردلسوزی، و نه برای نزدیکی جستن به شما، و نه برای خیری که از شما توقع دارند، بلکه از جانب حق برای رساندن منافع به شما مأمورند پس خدا را اطاعت کرده اند، و دستور دارند به مصالح شما قیام کنند پس قیام کردند. |
إِنَّ اللَّهَ یَبْتَلِی عِبَادَهُ عِنْدَ الْأَعْمَالِ السَّیِّئَةِ بِنَقْصِ الثَّمَرَاتِ وَ حَبْسِ الْبَرَکَاتِ وَ إِغْلَاقِ خَزَائِنِ الْخَیْرَاتِ لِیَتُوبَ تَائِبٌ وَ یُقْلِعَ مُقْلِعٌ وَ یَتَذَکَّرَ مُتَذَکِّرٌ وَ یَزْدَجِرَ مُزْدَجِرٌ وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الِاسْتِغْفَارَ سَبَباً لِدُرُورِ الرِّزْقِ وَ رَحْمَةِ الْخَلْقِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ- اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً |
خداوند بندگانش را به وقت اعمال بدشان به کمبود میوه ها، و بازداشتن برکات، و بستن درِ خیرات آزمایش می کند، تا توبه کننده توبه کند، و گناهکار دل از گناه قطع نماید، و پندگیرنده پند گیرد، و خودداری کننده از گناه خودداری کند. و خداوند سبحان توبه را سبب فراوانی روزی و رحمت بر خلق قرار داد و فرمود: «از خداوند آمرزش بخواهید، که او بسیار آمرزنده است. بعد از توبه شما باران آسمان را فراوان بر شما ببارد. و شما را به اموال و فرزندان مدد دهد.» |
فَرَحِمَ اللَّهُ امْرَأً اسْتَقْبَلَ تَوْبَتَهُ وَ اسْتَقَالَ خَطِیئَتَهُ وَ بَادَرَ مَنِیَّتَهُ اللَّهُمَّ إِنَّا خَرَجْنَا إِلَیْکَ مِنْ تَحْتِ الْأَسْتَارِ وَ الْأَکْنَانِ وَ بَعْدَ عَجِیجِ الْبَهَائِمِ وَ الْوِلْدَانِ رَاغِبِینَ فِی رَحْمَتِکَ وَ رَاجِینَ فَضْلَ نِعْمَتِکَ وَ خَائِفِینَ مِنْ عَذَابِکَ وَ نِقْمَتِکَ- اللَّهُمَّ فَاسْقِنَا غَیْثَکَ وَ لَا تَجْعَلْنَا مِن الْقَانِطِینَ وَ لَا تُهْلِکْنَا بِالسِّنِینَ وَ لَا تُؤَاخِذْنَا بِمَا فَعَلَ السُّفَهَاءُ مِنَّا یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین |
پس رحمت خدا بر کسی که توبه را استقبال کند، و از گناهانش پوزش خواهد، و پیش از فرا رسیدن مرگ به اعمال شایسته بپردازد. خداوندا، ما را از زیر خیمه ها و سرپناه ها، و پس از شنیدن فریاد حیوانات و ناله فرزندان، با شوق به رحمتت، و امید به فضل نعمتت، و بیم از عذاب و خشمت بیرون آمدیم. خداوندا، ما را از بارانت سیراب کن، و از ناامیدان قرار مده، و به خشکسالی هلاک مکن، و ما را به سبب اعمالی که نادانان ما مرتکب شده اند مؤاخذه مفرما، ای مهربانترین مهربانان. |
اللَّهُمَّ إِنَّا خَرَجْنَا إِلَیْکَ نَشْکُو إِلَیْکَ مَا لَا یَخْفَی عَلَیْکَ حِینَ أَلْجَأَتْنَا الْمَضَایِقُ الْوَعْرَةُ وَ أَجَاءَتْنَا الْمَقَاحِطُ الْمُجْدِبَةُ وَ أَعْیَتْنَا الْمَطَالِبُ الْمُتَعَسِّرَةُ وَ تَلَاحَمَتْ عَلَیْنَا الْفِتَنُ [الْمَسْتَصْعَبَةُ] الْمُسْتَصْعِبَةُ اللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُکَ أَلَّا تَرُدَّنَا خَائِبِینَ وَ لَا تَقْلِبَنَا وَاجِمِینَ وَ لَا تُخَاطِبَنَا بِذُنُوبِنَا وَ لَا تُقَایِسَنَا بِأَعْمَالِنَا |
خداوندا، به سوی تو آمدیم، و از آنچه بر تو مخفی نیست به تو شکایت آوریم، به وقتی که سختی های کمرشکن راه چاره را بر ما بسته، و قحطی دردآور ما را به این وضع انداخته، و امور سخت ما را خسته کرده، و فتنههای ناهنجار نسبت به ما پی درپی شده. بارخدایا، از تو میخواهیم که ما را محروم و ناامید برمگردانی، و با غصه و اندوه به خانه نفرستی، و به گناهانمان مگیری، و با اعمالمان مؤاخذه ننمایی. |
اللَّهُمَّ انْشُرْ عَلَیْنَا غَیْثَکَ وَ بَرَکَتَکَ وَ رِزْقَکَ وَ رَحْمَتَکَ وَ اسْقِنَا سُقْیَا نَاقِعَةً مُرْوِیَةً مُعْشِبَةً تُنْبِتُ بِهَا مَا قَدْ فَاتَ وَ تُحْیِی بِهَا مَا قَدْ مَاتَ نَافِعَةَ الْحَیَا کَثِیرَةَ الْمُجْتَنَی تُرْوِی بِهَا الْقِیعَانَ وَ تُسِیلُ الْبُطْنَانَ وَ تَسْتَوْرِقُ الْأَشْجَارَ وَ تُرْخِصُ الْأَسْعَارَ إِنَّکَ عَلَی مَا تَشَاءُ قَدِیر |
خداوندا، سفره باران و برکت و رزق و رحمتت را بر ما بگستران، و ما را سیراب کن به بارانی سودمند و سیراب کننده و رویاننده گیاهان، که به سبب آن برویانی آنچه را از دست رفته، و زنده کنی آنچه را مُرده، باران با منفعتی که تشنگی زمین را برطرف کند، و محصولی که از آن به دست می آید فراوان باشد، بارانی که زمین های هموار را بدان سیراب کنی، و وادیها و رودخانه ها را جاری سازی، و درختان را پر برگ، و قیمت ها را ارزان نمایی، که تو بر هر چیز توانایی. |
پانویس
- ↑ مغنیه، فی ظلال نهج البلاغة، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۳۱۵.
- ↑ موسوی، شرح نهج البلاغة، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۲۲.
- ↑ جعفری، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، ۱۴۱۸ق، ج۲۴، ص۱۲۴.
- ↑ مغنیه، فی ظلال نهج البلاغة، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۳۱۸.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص۳۱۴.
- ↑ ابنمیثم بحرانی، اختیار مصباح السالکین، ۱۴۰۸ق، ص۳۰۳.
- ↑ ابنمیثم بحرانی، شرح نهج البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۱۸۵.
- ↑ ابنمیثم بحرانی، شرح نهج البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۱۸۶.
- ↑ ابنمیثم بحرانی، اختیار مصباح السالکین، ۱۴۰۸ق، ص۳۰۳.
- ↑ نهج البلاغة، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۴۳، ص۱۹۹.
- ↑ مغنیه، فی ظلال نهج البلاغة، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۳۱۶.
- ↑ نهج البلاغة، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۴۳، ص۱۹۹.
- ↑ ابنمیثم بحرانی، شرح نهج البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۱۸۶.
- ↑ دشتی و محمدی، المعجم المفهرس لألفاظ نهج البلاغه، ۱۳۵۷ش، ص۵۱۱.
منابع
- ابنمیثم بحرانی، میثم بن علی، اختیار مصباح السالکین، تحقیق محمدهادی امینی، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، ۱۴۰۸ق.
- ابنمیثم بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج البلاغة، بیجا، دفتر نشر الکتاب، ۱۴۰۴ق.
- جعفری، محمدتقی، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، طهران، مکتبه نشر الثقافة الاسلامیه، ۱۴۱۸ق.
- دشتی، محمد، و کاظم محمدی، المعجم المفهرس لألفاظ نهج البلاغة، قم، مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمومنین، ۱۳۷۵ش.
- سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق صبحی صالح، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مغنیه، محمدجواد، فی ظلال نهج البلاغه، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۴۰۰ق.
- موسوی، سید عباسعلی، شرح نهج البلاغة، بیروت، دار الرسول الاکرم، ۱۴۱۸ق.