اسود بن قطبه
اگر رأی و اندیشه زمامدار دچار دگرگونی شود، او را از اجرای عدالت بسیار بازمی‌دارد. پس باید که کار مردم در آنچه حق است نزد تو یکسان باشد، زیرا در ستمکاری بهایی برای عدالت یافت نمی‌شود. از آنچه که همانند آن را بر دیگران نمی‌پسندی پرهیز کن و نفس خود را در حالی که امیدوار به پاداش الهی بوده و از کیفر او هراسناکی، به انجام آنچه خداوند بر تو واجب گردانیده است، وادار ساز. بدان که دنیا سرای آزمایش است و دنیاپرست ساعتی در آن نمی‌آساید جز آن که در روز قیامت از آن افسوس می‌خورد، و هرگز چیزی تو را از حق بی‌نیاز نمی‌گرداند. از جمله حقّی که بر توست آن که نفس خویش را نگهبان باشی و به اندازه توان در امور رعیّت تلاش کنی، زیرا آنچه در این راه نصیب تو می‌شود، برتر از آن است که از نیروی بدنی خود از دست می‌دهی.[۱]
اَسْوَد بن قُطبَه از یاران امام علی(ع) و فرمانده لشکر وی در منطقه حُلوان بود.[۲] نامه‌ای از امام علی(ع) خطاب به او صادر شده و متن آن در نهج‌البلاغه آمده است.[۳] امام در این نامه، اسود را به پرهیز از پیروی هوای نفس و ظلم، برخورد عادلانه با مردم و استفاده از فرصت خدمت به آنان سفارش می‌کند.[۴] نامه‌ای از امام به اسود بن قطنه (با نون) در کتاب وقعة صفین نقل شده که مضمونش شبیه نامه ۵۹ نهج‌البلاغه است.[۵]
به گفته علی احمدی میانجی (درگذشت: ۱۳۷۹ش) در مکاتیب الائمه، تاریخ‌نگاران و شارحان نهج‌البلاغه، دربارهٔ نام پدر اسود که قطبه یا قطنه یا قطینه بوده اختلافِ‌نظر دارند.[۶] در شرح ابن‌میثم بحرانی لفظ قطینه ثبت شده است.[۷] ابن‌ابی‌الحدید، از شارحان نهج‌البلاغه در قرن هفتم قمری، دربارهٔ نسب اسود، به دیدگاه کتاب الاستیعاب تمایل دارد که او را اسود بن زِید بن قطبة بن غنم انصاری معرفی کرده است.[۸] برخی اسود را از شرکت‌کنندگان در جنگ بدر دانسته‌اند.[۹]
سید مرتضی عسکری (درگذشت: ۱۳۸۶ش) تاریخ‌پژوه شیعه، اسود بن قطبه مخاطب نامه امام علی در نهج‌البلاغه را سبائی قَحطانی و غیر از اسود بن قطبه تمیمی می‌داند.[۱۰] به نظر او اسود تمیمی از شخصیت‌های ساختگی تاریخ اسلام است.[۱۱]
پانویس
- ↑ دشتی، ترجمه نهج‌البلاغه، ۱۳۷۹ش، ص۵۹۸–۵۹۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۴۲؛ نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نامه ۵۹، ص۴۴۹.
- ↑ نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نامه ۵۹، ص۴۴۹.
- ↑ نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نامه ۵۹، ص۴۴۹.
- ↑ منقری، وقعة صفین، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۰۶.
- ↑ احمدی میانجی، مکاتیب الائمه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۶۲.
- ↑ ابن‌میثم بحرانی، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۱۹۶.
- ↑ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۷، ص۱۴۵.
- ↑ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۷، ص۱۴۵.
- ↑ عسکری، صد و پنجاه صحابی ساختگی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۵۳.
- ↑ عسکری، صد و پنجاه صحابی ساختگی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۵۳.
منابع
- نهج‌البلاغه، تصحیح: صبحی صالح، قم، مؤسسه دار الهجره، ۱۴۱۴ق.
- ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله، شرح نهج‌البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی(ره)، ۱۴۰۴ق
- احمدی میانجی، علی، مکاتیب الائمه، تحقیق: مجتبی فرجی، قم، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۶ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه، لبنان، دار التعارف، ۱۴۰۳ق.
- ابن‌میثم بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج‌البلاغه، تهران، دفتر نشر الکتاب، ۱۴۰۴ق.
- دشتی، محمد، ترجمه نهج‌البلاغه، قم، مشهور، ۱۳۷۹ش.
- عسکری، سید مرتضی، صد و پنجاه صحابی ساختگی، قم، دانشکده اصول الدین، ۱۳۸۷ش.
- منقری، نصر بن مزاحم، وقعة صفین، قم، منشورات مکتبة آیت الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.