اسرافیل: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Movahhed جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Movahhed جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
* ابن فناری، محمد بن حمزه، مصباح الانس، تهران، نشر موالی، ۱۳۷۴ش. | * ابن فناری، محمد بن حمزه، مصباح الانس، تهران، نشر موالی، ۱۳۷۴ش. | ||
* بلخاری، حسن، صور اسرافیل، فصلنامه فرهنگ و هنر، بهار، ۱۳۸۳ش. | * بلخاری، حسن، صور اسرافیل، فصلنامه فرهنگ و هنر، بهار، ۱۳۸۳ش. | ||
* دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، به کوشش کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷ش. | |||
* رجالی تهرانی، علیرضا، فرشتگان تحقیقی قرآنی روایی و عقلی ، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش. | * رجالی تهرانی، علیرضا، فرشتگان تحقیقی قرآنی روایی و عقلی ، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش. | ||
* رستمی، محمد زمان و طاهره آل بویه، سیری در اسرار فرشتگان با رویکردی قرآنی و عرفانی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۳ش. | * رستمی، محمد زمان و طاهره آل بویه، سیری در اسرار فرشتگان با رویکردی قرآنی و عرفانی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۳ش. | ||
نسخهٔ ۱۸ مهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۱:۳۲
اِسْرافیل فرشته مأمور دمیدن صور (شیپور) در زمان پایان یافتن دنیا و برپایی قیامت است. بر اساس روایات، این فرشته یکی از ملائکه مقرب خداوند است که دمیدن در صور، ابلاغ پیام الهی به فرشتگان دیگر و دریافت نامه اعمال روزانه انسان از ملائکه موکل اعمال، از وظایف اوست. او مأموریت‌هایی همانند بیدار کردن اصحاب کهف از خواب چندین ساله، یاری کردن پیامبر در جنگ بدر و همراهی پیامبر در معراج را نیز انجام داده است.
صفات و ویژگی‌ها
اسرافیل یکی از فرشتگان مقرب الهی است که بیشتر او را با دمیدن در صور (شیپور) پایان دنیا می‌شناسند. در روایات، نام ديگر او «عبدالرحمان» و كنيه‌اش «ابوالمنافخ» ذکر شده است.[۱] در قرآن کریم واژه اسرافیل ذکر نشده است، اما چندین آیه درباره نفخ صور وجود دارد[۲] که بر اساس روایات، دمیدن در آن صور، بر عهده اسرافیل است.[۳] طبق احادیث، این فرشته مظهر اسم «الرحمن» در خداوند[۴] و مظهر رکن «حیات» در لوح محفوظ است، [۵] همچنین نخستین کسی است که ذکر «سبحان ربی الاعلی و بحمده» را بر زبان آورد.[۶] درباره صفات این فرشته در روایات وارد شده است که اسرافیل دوازده بال دارد که یکی از آنها در مشرق و دیگری در مغرب است و عرش نیز بر شانه او قرار دارد؛ ولی در برابر عظمت پروردگار حتی از گنجشکی نیز کوچکتر میشود،[۷] همچنین در مقابل خداوند به اندازه‌ای خود را کوچک می‌بیند که از شدت حیاء، خود را در زیر یکی از بال‌هایش پنهان می‌کند.[۸] اما ذکر این نکته لازم است که بر اساس عقیده متکلمین و فلاسفه شیعه، فرشتگان موجوداتی غیر مادی هستند و بال فرشتگان شبیه بال پرندگان نیست بلکه با آن فرق دارد.[۹]
وظایف
بر اساس روایات یکی از وظایف مهم اسرافیل دمیدن در صور است.[۱۰] اسرافیل لشکری از فرشتگان را در اختیار دارد که از پیروان او هستند[۱۱] و زمانی که قیامت نزدیک میشود، خداوند به آنها دستور می‌دهد تا زمینه قیامت را برپا کنند. بعد از آن اسرافیل در صور خود می‌دمد، همه موجودات میمیرند و دنیا به پایان می‌رسد،[۱۲]پس از آن دوباره در صور خویش می‌دمد تا همه موجودات زنده شوند و قیامت برپا شود.[۱۳] او مأمور ابلاغ پیام الهی به سایر فرشتگان نیز هست و هرگاه خداوند بخواهد وحی بفرستد، لوح محفوظ را به اسرافیل نشان می‌دهد که او آنچه را می‌بیند به جبرئیل وحی کند.[۱۴] در حدیثی دیگر آمده است هنگامی که نمرود ابراهیم(ع) را به آتش انداخت، «اسرافیل» نخستین فرشته‌ای بود که به فرمان خدا به کمک او شتافت.[۱۵] بعضی از علماء، اسرافیل را یکی از فرشتگان حامل عرش می‌دانند.[۱۶] وظایف دیگری نیز در روایات برای اسرافیل ذکر شده است که عبارتند از؛
- برداشتن عذاب از قوم یونس(ع)[۱۷]
- هلاکت قوم لوط(ع)[۱۸]
- بیدار کردن اصحاب کهف از خواب [۱۹]
- سه سال همراهی پیامبر قبل از بعثت[۲۰]
- یاری کردن پیامبر در جنگ بدر[۲۱]
- همراهی پیامبر در معراج [۲۲]
- نماز گزاردن بر پیامبر[۲۳]
- بشارت دادن ابراهیم(ع) به ولادت اسحاق[۲۴]
- مؤذن بودن در آسمان‌ها[۲۵]
- دریافت نامه اعمال انسان‌ها از فرشتگان موکل[۲۶]
- کمک به سپاهیان مسلمان آخر الزمان[۲۷]
فضائل
درگاه خداوند چهار فرشته مقرب و بزرگ به نام‌های اسرافیل، جبرئیل، میکائیل و عزرائیل دارد که از آنها به «رئوس ملائکه» یاد میشود.[۲۸] در روایات وارد شده است که خداوند اسرافیل و جبرئیل و میکائیل را از یک تسبیح آفرید،[۲۹] و اسرافیل و جبرئیل نزدیک‌ترین مخلوقات به خداوند هستند، زیرا بین آنها و خداوند تنها چهار حجاب فاصله است، ولی بین سایر مخلوقات با خداوند هفتاد هزار حجاب فاصله وجود دارد.[۳۰] در حدیثی وارد شده که پیامبر هر شب هنگام نماز شب، خداوند را این‌گونه خطاب می‌کرد: «اللَّهُمَّ ربّ جبرئیل و میکائیل و اسرافیل»[۳۱]و امام سجاد نیز در حق او چنین دعا می‌کند که خدایا بر اسرافیل درود بفرست که صاحب صور است و در انتظار توست تا با دمیدن در آن خفتگان قبر را بیدار کند.[۳۲]
اسرافیل در ادیان و فرهنگ‌ها
در کتاب تورات از فرشتگانی به نام «سرافین» یاد شده‌است که بر بالای کرسی نشسته و ذکر «مقدس، مقدس، مقدس است» را بر زبان دارند.[۳۳] هرچند روایاتی درباره تسبیح گفتن و حامل عرش بودن اسرافیل در منابع اسلامی وجود دارد، ولی تنها نام یک فرشته است اما «سرافین» در دین یهود نام عده‌ای از ملائکه است.[۳۴]
دمیدن در صور به وسیله اسرافیل بی‌شباهت به کار «شیوا» در هندوئیزم نیست که با کوبیدن بر طبل خویش، انسان‌ها را می‌میراند یا زنده می‌کند.[۳۵] در میان مردم مصر قدیم نیز این عقیده وجود داشت که بهشتیان از شنیدن آواز و غنای اسرافیل لذت می‌برند.[۳۶] همچنین یکی از دانشمندان شام قدیم از فرشته‌ای خوش‌آواز به نام اسرافیل سخن می‌گوید که هنگام تسبیح گفتن او، اهل آسمان از عبادت خود دست می‌کشند و به تسبیح گفتن او گوش می‌سپارند.[۳۷]
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- قرآن کریم
- ابن فناری، محمد بن حمزه، مصباح الانس، تهران، نشر موالی، ۱۳۷۴ش.
- بلخاری، حسن، صور اسرافیل، فصلنامه فرهنگ و هنر، بهار، ۱۳۸۳ش.
- دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، به کوشش کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷ش.
- رجالی تهرانی، علیرضا، فرشتگان تحقیقی قرآنی روایی و عقلی ، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.
- رستمی، محمد زمان و طاهره آل بویه، سیری در اسرار فرشتگان با رویکردی قرآنی و عرفانی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۳ش.
- صحیفه سجادیه، مشهد، انتشارات آستان قدس، ۱۳۸۷ش.
- ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، دانشنامه کلام اسلامی، قم، انتشارات موسسه امام صادق، ۱۳۸۷ش.
- کتاب مقدس، اشعیاء، ۶: ۲-۳.
- طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاءالتراث، ۱۴۰۳ق.
- موسوی خمینی، روح الله، آداب الصلواة، تهران، مؤسسه تنظیم نشر و آثار امام خمینی، ۱۳۸۷ش،
پیوند به بیرون
- ↑ ضیائی ارزگانی، دانشنامه کلام اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۴۱.
- ↑ سوره زمر، آیه۶۸؛ سوره یس، آیه۵۳.
- ↑ ر.ک علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۳۴۰.
- ↑ رستمی و آل‌بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۲۵۹.
- ↑ ابن فناری، مصباح الانس، ۱۳۷۴ش، ص۴۰۲.
- ↑ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷ش، ص۲۸۶.
- ↑ طیاطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۱.
- ↑ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷ش، ج۸، ص۲۸۷.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۱۷۰.
- ↑ رستمی و آل بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۲۴۹.
- ↑ رستمی و آل‌بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۲۴۸.
- ↑ سوره یس، آیه۵۳.
- ↑ سوره زمر، آیه۶۸.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۲۵۷.
- ↑ ضیائی ارزگانی، دانشنامه کلام اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۴۳.
- ↑ امام خمینی، آداب‌الصلواة، ۱۳۸۶ش، ص۲۷۳.
- ↑ رستمی و آل‌بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۲۶۱.
- ↑ رستمی و آل‌بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۲۶۱.
- ↑ رستمی و آل‌بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۲۶۱.
- ↑ ضیائی ارزگانی، دانشنامه کلام اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۴۳.
- ↑ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷ش، ج۸، ص۲۸۸.
- ↑ طیاطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۸.
- ↑ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷ش، ج۸، ص۲۸۸.
- ↑ رستمی و آل‌بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۲۶۱.
- ↑ ضیائی ارزگانی، دانشنامه کلام اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۴۳.
- ↑ رستمی و آل‌بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۲۶۰.
- ↑ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷ش، ج۸، ص۲۸۸.
- ↑ رجالی تهرانی، فرشتگان تحقیقی قرآنی روایی و عقلی، ۱۳۷۶ش، ص۱۰۶.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۸.
- ↑ رستمی و آل‌بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۲۴۷.
- ↑ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷ش، ج۸، ص۲۸۶.
- ↑ صحیفه سجادیه، ۱۳۸۷ش، دعای سوم، ص۲۰.
- ↑ کتاب مقدس، اشعیاء نبى، ۶: ۲-۳.
- ↑ ضیائی ارزگانی، دانشنامه کلام اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۴۳.
- ↑ بلخاری، طبل شیوا و صور اسرافیل، ص۵۳.
- ↑ دایرةالمعارف بزرگ سلامی، ۱۳۷۷ش، ج۸، ص۲۸۷.
- ↑ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۷ش، ج۸، ص۲۸۶.