سید محمد دهلوی

سید محمد دهلوی

شناسنامه
لقب	دهلوی
نسب	سلسله سادات زیدی
زادروز	سال ۱۳۱۷ق (۱۸۹۹م)
شهر تولد	پتن هیتری، یو پی
کشور تولد	هندوستان قدیم
تاریخ درگذشت	۲۹ جمادی‌الثانی ۱۳۹۱ق ، ۲۹ مرداد ۱۳۵۰ش.
شهر درگذشت	کراچی
کشور درگذشت	پاکستان
آرامگاه	کراچی
دین	اسلام
مذهب	شیعه امامیه
پیشه	روحانی
اطلاعات سیاسی
مناصب	اولین رهبر شیعیان پاکستان
پیش از	مفتی جعفرحسین
تألیفات	مقدمه تفسیر قرآن، ترجمه مقتل ابی‌مخنف، معجزات ائمه اطهار، ترجمه رساله وجوب نماز جمعه و برخی دیگر

سید محمد دهلوی (۱۳۹۱-۱۳۱۷ق) عالم، خطیب و نویسنده شیعه در پاکستان. او اولین رهبر شیعیان پاکستان بود و در شبه‌قاره هند خطیب اعظم خوانده می‌شد. دهلوی کمی پس از استقلال پاکستان، در سال ۱۹۵۰م از هندوستان به پاکستان هجرت کرد. تأسیس خوابگاه‌های دانشجویی، خانه ایتام و کتابخانه‌ها از خدمت اجتماعی او بوده است. دهلوی مؤسس و مدیر اولین تشکل شیعه به‌نام کمیته مطالبات شیعه (شیعه مطالبات کمیتی) و مجلس عالمان شیعیان پاکستان بود. از او چند اثر علمی به یادگار مانده است.

زندگی‌نامه

سید محمد دهلوی فرزند سید آفتاب‌حسین در سال ۱۳۱۷ق (۱۸۹۹م) در هندوستان به‌دنیا آمد. او از سلسله سادات زیدی بود. دهلوی در چهار سالگی، پدرش را و در پنج سالگی مادرش از دست داد و بعد از آن، سرپرستی‌اش را دو نفر از شخصیت‌های مذهبی بر عهده گرفتند. او از سال ۱۹۴۳م به‌مدت ۷ سال در شهر رام‌پور، اداره تفسیر القرآن را مدیریت کرد و بعد از استقلال پاکستان، در سال ۱۹۵۰م به پاکستان هجرت می‌کند.

درگذشت

سید دهلوی در ۲۹ جمادی‌الثانی ۱۳۹۱ق مطابق با ۲۹ مرداد ۱۳۵۰ش فوت کرد و در باغ خراسان کراچی به‌خاک سپرده شد.

رهبران شیعیان پاکستان
نام سید محمد دهلوی مفتی جعفرحسین سید عارف‌حسین حسینی سید ساجدعلی نقوی	مدت ۷ ژانویه سال ۱۹۶۴م - ۲۰ اوت سال۱۹۷۱م ۱۲ آوریل سال ۱۹۷۹م - ۲۹ اوت سال ۱۹۸۳م ۱۰ فوریه سال۱۹۸۴م - ۵ اوت سال ۱۹۸۸م ۴ سپتامبر سال ۱۹۸۸م - تاکنون	حزب یا تشکل کمیته مطالبات شیعه نهضت نفاذ فقه جعفری نهضت نفاذ فقه جعفری نهضت جعفری

تحصیلات علمی

دهلوی در ابتدا از یک قاری، روخوانی قرآن یاد گرفت و بعد از فوت مادرش، دو نفر از چهر‌های مذهبی، سرپرستی دهلوی را بر عهده می‌گیرند تا ادامه تحصیل دهد. او در لکهنو و رام‌پور تحصیلش را دنبال می‌کند و سپس در یک مدرسه دولتی به‌عنوان معلم عربی استخدام می‌شود. همزمان با تدریس، تبلیغ، خطابه و تألیف نیز ادامه می‌دهد و به‌خاطر شهرت خطابت، ملقب به خطیب اعظم می‌شود.

آثار علمی

دهلوی در موضوعات مختلف، تألیفاتی دارد که برخی از آنها به‌شرح ذیل است:

• مقدمه تفسیر قرآن که بیش از ۵۰۰ صفحه بوده ولی بعد از هجرت به پاکستان این اثر تلف شد.
• ترجمه مقتل ابی مخنف
• (رسول(ص) و اهل بیت(ع)،
• قرآن و اهل بیت،
• معجزات ائمه اطهار
• ترجمه رساله وجوب نماز جمعه
• نور العصر.
• بیش از صد مقاله که هنوز چاپ نشده‌اند.

گفته شده که به جزکتاب نور العصر، بقیه آثار وی در دسترس نیستند.

خدمات اجتماعی

دهلوی در بخش اجتماعی نیز کارهایی انجام داد که تأسیس خوابگاه‌ها برای دانشجویان شیعه، خانه‌های ایتام، تأسیس کتابخانه مکتبة العلوم کراچی، کمیته مطالبات شیعه و تشکیل مجلس علمای شیعه از جمله خدمات اوست. در مکتبة العلوم کراچی بیش از ۸۰۰۰ کتاب نادر موجود است. در هندوستان نیز کتابخانه‌‌ای پایه‌گذاری کرد ولی توسط هندو‌های تندرو به آتش کشیده شد.

فعالیت‌های سیاسی

در روزهای ابتدایی بعد از استقلال پاکستان، برای شیعیان برخی مشکلات و محدودیت‌هایی مانند قانون احوال شخصیه، متون درسی مدارس دولتی با رویکرد ضد شیعی، مدیریت اوقات شیعه و تعصبات مذهبی در ادارات دولتی وجود داشت که برای برطرف کردن آن‌ها یک نهاد به‌نام مؤسسه تحفظ حقوق شیعه توسط دهلوی تأسیس شد. در همین راستا در شهر کراچی توسط بیش از ۲۰۰ عالم شیعه، کمیته مطالبات شیعه تشکیل و مسئولیت آن بر عهده سید محمد دهلوی گذاشته شد. او اولین رهبر شیعیان پاکستان محسوب می‌شود.

در سال ۱۹۶۸م مطالبات شیعه مورد پذیرش قرار گرفت و در سال ۱۹۷۶م نصاب درسی نیز اصلاح شد. در سال ۱۹۷۶م برای شیعیان کتب درسی جداگانه‌ای اختصاص داده شد.

منابع

• نقوی، سید عارف حسین، تذکره علمای امامیه پاکستان، ترجمه دکتر محمد هاشم، اسلام‌آباد، مرکز تحقیقات ایران و پاکستان، ۱۹۸۴م.
• «قائد ملت جعفریه خطیب اعظم حضرت علامه سید محمد دهلوی رح»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج: ۲۳ آگوست ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۲۲ مه ۲۰۲۱م.
• سید نثار علی ترمذی، هفت روزه رضا کار لاهور، ۲۰ اگوست، ۲۰۲۰م.
• ساجد علی نقوی کا بیان، سید محمد دهلوی مرحوم برصغیر کے خطیب اعظم اور بلند پایه عالم دین تھے، جعفریه پریس، تاریخ درج:۲۰ آگوست ۲۰۲۰م، تاریخ اخذ: ۲۲ مه ۲۰۲۱م.