یحیی بن سعید حلی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | یحیی بن احمد هُذلی حِلی |
| نسب | ابن‌ادریس حلی |
| تاریخ تولد | ۶۰۱ق |
| محل زندگی | حله |
| تاریخ وفات | ۶۹۰ق |
| محل دفن | حله |
| شهر وفات | حله |
| خویشاوندان سرشناس | ابن‌ادریس حلی • محقق حلی • علامه حلی |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید فخار بن معد موسوی • محمد بن جعفر بن نما • محقق حلی |
| شاگردان | علامه حلی • ابن‌داود حلی |
| محل تحصیل | حله |
| اجازه روایت از | محقق حلی |
| اجازه روایت به | علامه حلی |
| تألیفات | الجامع للشرائع • نزهة الناظر |
یحیی بن سعید حِلی (۶۰۱-۶۹۰ق)، مشهور به ابن‌سعید حلی فقیه، اصولی و ادیب شیعه در قرن هفتم هجری قمری بود.
او در درس محقق حلی شرکت کرد و از او اجازه روایت دریافت کرد. علامه حلی، ابن‌داود حلی، سید عبدالکریم بن طاووس از شاگردان او بوده‌اند. الجامع للشرائع، نزهة الناظر و المدخل فی اصول الفقه از آثار او است.
زندگی‌نامه و نسب
ابوزکریا نجیب‌الدین یحیی بن احمد هُذلی حِلی، معروف به یحیی بن سعید حلی،[۱] از علمای شیعه در سال ۶۰۱ق در کوفه به دنیا آمد[۲] و در حله زندگی کرد.[۳] وی از طرف مادر، نوه ابن‌ادریس حلی از فقهای شیعه و از طرف پدر، پسرعموی محقق حلی است.[۴]
جدش یحیی الاکبر[۵] از فقهای حله بود و احمد (پدر ابن‌سعید) و حسن (پدر محقق حلی) از فرزندان او بودند.[۶] محمد بن یحیی، فرزند وی نیز از فقهای شیعه بوده است.[۷]
عده‌ای معتقدند یحیی بن سعید در شب عرفه سال ۶۹۰ق در ۸۹ سالگی در حله از دنیا رفت[۸] بعضی دیگر مرگ وی را در سال ۶۸۹ق می‌دانند.[۹]
حیات علمی
یحیی بن سعید نزد سید محیی‌الدین محمد بن زهره (متوفای ۶۳۴ق)، محمد بن جعفر بن نما (متوفای ۶۴۵ق)، سید فِخار بن مَعَد موسوی (متوفای ۶۳۰ق) و پدرش احمد شاگردی کرد.[۱۰] وی پس از آن، در درس محقق حلی (۶۰۲-۶۷۶ق) شرکت کرد و از او اجازه نقل روایت دریافت کرد.[۱۱]
ابن‌داود حلی در کتاب الرجال، ابن سعید را جامع علوم فقهی، اصولی، ادبی و[۱۲] از بزرگترین مجتهدین شیعه دانسته است[۱۳] که پس از محقق حلی بر کرسی تدریس نشست.[۱۴] علامه حلی (۶۴۸-۷۲۶ق) او را از بزرگترین مشایخ خود و بزرگترین مشایخ اجازه خوانده است.[۱۵]
علامه حلی، سید عبدالکریم بن احمد حلی (۶۴۸-۶۹۳ق)، حسن بن داوود حلی (۶۴۷-۷۰۷ق) و پسرش محمد بن یحیی حلی از شاگردان او بوده‌اند.[۱۶]
تألیفات
یحیی بن سعید حلی مؤلف آثاری است، از جمله:
- الجامع للشرائع:[۱۷] این کتاب، دوره فقه با استناد به آیات و روایات و بدون طرح نظریات فقها است که به‌صورت موجز و گاهی استدلالی است.[۱۸]
- نزهة الناظر فی الجمع بین الاشباه و النظائر:[۱۹] این کتاب مختصر و غیراستدلالی، مسائل مختلفی از مباحث فقهی را که در حکمی اشتراک دارند، یک‌جا می‌آورد.[۲۰]
همچنین المدخل فی اصول الفقه،[۲۱]الفحص و البیان من اسرار القرآن، قضاء الفوائت، کشف الالتباس عن نجاسة الارجاس و کتاب السفر از دیگر آثار وی هستند.[۲۲]
پانویس
- ↑ افندی، ریاض العلماء، مطبعة الخیام، ج۵، ص۳۳۴.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۶۳.
- ↑ کحاله، معجم المؤلفین، دار إحیاء التراث العربی، ج۱۳، ص۱۸۵.
- ↑ قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۱۰۸۳.
- ↑ قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۱۰۸۱.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش، ج۸، ص۱۹۹.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، مطبعة الخیام، ج۵، ص۳۳۴.
- ↑ حر عاملی، امل الآمل، بی‌تا، ج۲، ص۳۷۴.
- ↑ سیوطی، بغیة الوعاة، المکتبة العصریة، ج۲، ص۳۳۱.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، قم، ج۷، ص۲۹۶؛ ابن‌سعید حلی، الجامع للشرایع، ۱۴۰۵ق، ص۲۴-۲۵.
- ↑ دوانی، «با مفاخر اسلام آشنا شویم - قرن هفتم هجری/ ابن‌سعید حلی»، ص۱۶.
- ↑ ابن‌داود حلی، کتاب الرجال، الشریف الرضی، ج۱، ص۲۰۲.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق (ع)، قم، ج۷، ص۲۹۷.
- ↑ دوانی، «با مفاخر اسلام آشنا شویم - قرن هفتم هجری/ ابن‌سعید حلی»، ص۱۶.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ١۴٠٣ق، ج۱۰، ص۲۸۷.
- ↑ ابن‌سعید حلی، الجامع للشرایع، ۱۴۰۵ق، ص۱۷.
- ↑ اردبیلی، جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۲۴.
- ↑ ابن‌سعید حلی، الجامع للشرایع، ۱۴۰۵ق، ص۲۹.
- ↑ اردبیلی، جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۲۴.
- ↑ ابن‌سعید حلی، نزهة الناظر، ۱۳۸۶ق، ص۴-۶.
- ↑ صدر، تأسیس الشیعة، بی‌تا، ص۳۰۷.
- ↑ ابن‌سعید حلی، الجامع للشرایع، ۱۴۰۵ق، ص۲۷-۲۸.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- ابن‌داود حلی، حسن بن داود، کتاب الرجال، بی‌جا، منشورات الشریف الرضی، بی‌تا.
- ابن‌سعید حلی، یحیی بن سعید، الجامع للشرایع، قم، مؤسسه سیدالشهداء(ع)، ۱۴۰۵ق.
- ابن‌سعید حلی، یحیی بن سعید، نزهة الناظر في الجمع بين الأشباه و النظائر، تحقیق نورالدين واعظی، نجف، مطبعة الآداب، چاپ اول، ۱۳۸۶ق.
- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، بیروت، دار الأضواء، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
- افندی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام، بی‌تا.
- اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق (ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الإمام الصادق (ع)، بی‌تا.
- امین، سید امین، اعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، بی‌جا، بی‌نا، ١٤٠٣ق.
- حر عاملی، محمدحسن، امل الآمل، تحقیق سید احمد حسینی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، اسماعیلیان، قم، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.
- دوانی، علی، «با مفاخر اسلام آشنا شویم - قرن هفتم هجری/ ابن سعید حلی»، در مجله درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره ۶، مرداد ۱۳۴۰ش.
- سیوطی، جلال‌الدین، بغیه الوعاه، تحقیق محمد أبوالفضل إبراهیم، صیدا (لبنان)، المکتبة العصریة، بی‌تا.
- صدر، سید حسن، تأسیس الشیعة العلوم الاسلام، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- قمی، شیخ عباس، الفوائد الرضویه فی احوال علماء المذهب الجعفریه، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.