آب نیسان
 | مقالات ویکیشیعه با رویکرد «ارتباط با مکتب اهلبیت» نوشته میشوند. برای آگاهی از دیگر ابعاد موضوع، منابع دیگر را جویا شوید. |
آب نَیسان، آبی که از بارانهای ماه نیسان (از ۲۳ فروردین تا ۲۳ اردیبهشت) جمعآوری میشود. بر اساس روایتی که در کتاب مُهَجالدعوات نقل شده، پس از جمعآوری این آب، سورهها و اذکاری بر آن خوانده میشود و برای آن خواص درمانی ذکر شده است.
روایات مربوط به آب نیسان از قرن هفتم قمری به بعد در منابعی روایی شیعه نقل شده است. علامه مجلسی روایت پیامبر درباره آب نیسان را ضعیف میداند، اما روایتی مشابه از امام صادق(ع) در این باره را معتبر میشمارد.
تعریف آب نیسان و زمان تهیه آن
آب نَیسان، آبی که از بارانهای ماه نیسان جمعآوری میشود.[۱] نَیسان هفتمین ماهِ گاهشمار سریانی است[۲] و با ماه آوریل رومی[۳] و اردیبهشت منطبق است.[۴] این ماه از ۲۳[۵] یا ۲۴ فروردین[۶] آغاز شده و سی روز ادامه دارد.[۷]
خواص آب نیسان
بر اساس روایت نقل شده در کتاب مُهَجالدَعَوات اثر سید ابنطاووس از پیامبر اسلام(ص)، آب نیسان خواص درمانی دارد. این خواص شامل درمان برخی بیماریها مانند صرع، نازایی، بواسیر و چشمدرد، کاهش بلغم، تقویت دندانها و پیشگیری از بیماریهایی همچون سرماخوردگی، درد معده، جنون، جذام، برص و دنداندرد است. همچنین رذائل اخلاقی مانند بُخل، حِرص و تَکَبُّر را از انسان دور میکند.[۸]
آداب تهیه آب نیسان
بر اساس روایت کتاب مهجالدعوات، حضرت محمد(ص) به امام علی(ع) فرموده است که در ماه نیسان آب باران در ظرفی جمع شود و به ترتیب سوره حمد، آیة الکرسی، سوره توحید، سوره فلق، سوره ناس و سوره کافرون هر کدام هفتاد مرتبه بر آن خوانده شده، سپس به مدت هفت روز صبح و شام از آن نوشیده شود.[۹] در نقلی دیگر، علاوه بر سورههای یادشده سوره قدر نیز هفتاد مرتبه خوانده میشود.[۱۰]
علامه مجلسی در کتاب زاد المعاد از امام صادق(ع) نقل کرده است که به ترتیب سوره حمد، آیة الکرسی، سوره کافرون، سوره اعلی، سوره فلق، سوره ناس، سوره توحید، لا اله الا الله، الله اکبر، اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد و سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ هر کدام هفتاد مرتبه بر آن خوانده شده سپس صبح و شام از آن نوشیده شود.[۱۱] به گفته مجلسی، در صورت قرائت جمعی، بهتر است هر فرد به صورت جداگانه هفتاد مرتبه بخواند.[۱۲]
بررسی روایت آب نیسان
روایت آب نیسان از قرن هفتم قمری به بعد در منابعی همچون مهج الدعوات،[۱۳] بحار الانوار،[۱۴] زادالمعاد،[۱۵] خزائن احمد نراقی،[۱۶] مستدرک الوسائل،[۱۷] مفاتیج الجنان[۱۸] و تفسیر الاثری[۱۹] نقل است. مجلسی روایت نقلشده از پیامبر درباره آب نیسان را به خاطر عبدالله بن عمر ضعیف دانسته، اما روایتی مشابه که از امام صادق(ع) نقل شده را معتبر میداند.[۲۰] سید محسن امین در اعیانالشیعه[۲۱] جمع کردن آب نیسان و تبرکجستن به آن را خرافهای عامیانه میداند.[۲۲]
تکنگاری
درباره آب نیسان در قرنهای مختلف کتابها و رسالههایی نوشته شده است همچون:
- نسخه خطی رساله «آب نیسان و قمر در عقرب»، محمدباقر خاتون آبادی(درگذشت: ۱۱۲۷ق).[۲۳]
- نسخه خطی رساله «خاصیت آب نیسان»، عبادالله بخاری(درگذشت: ۱۱۵۷ق).[۲۴]
- نسخه خطی رساله «خاصيت آب نيسان»، مظفر بن محمد بن ابراهيم (قرن ۱۳ق).[۲۵]
- آب نیسان، هدیه خدا به بشر (کشف و پژوهشی علمی پیرامون اثر دارویی و شفابخشی خارقالعاده آب نیسان)، حسن درویشی، نشر شمیم کوثر، قم، ۱۳۹۰ش.
پانویس
- ↑ معین، فرهنگ فارسی معین، ۱۳۸۴ش، ص۲۰۰۵.
- ↑ حسینی زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۲۸؛ معین، فرهنگ فارسی معین، ۱۳۸۴ش، ص۲۰۰۵.
- ↑ معین، فرهنگ فارسی معین، ۱۳۸۴ش، ص۲۰۰۵.
- ↑ عمید، فرهنگ فارسی عمید، ۱۳۸۸ش، ص۹۲۸؛ مجلسی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۸۶.
- ↑ مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۳۳۰.
- ↑ نراقی، خزائن، ۱۳۸۰ش، ص۲۳۱.
- ↑ نراقی، خزائن، ۱۳۸۰ش، ص ۲۳۱؛ معین، فرهنگ فارسی معین، ۱۳۸۴ش، ص۲۰۰۵.
- ↑ ابنطاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۶.
- ↑ ابنطاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۶.
- ↑ ابنطاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۷.
- ↑ مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۳۳۰.
- ↑ مجلسی، زادالمعاد، ۱۴۲۳ق، ص۳۳۰.
- ↑ ابنطاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۶.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۳، ص۴۷۶.
- ↑ مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۳۳۰.
- ↑ نراقی، خزائن، ۱۳۸۰ش، ص۲۳۱.
- ↑ نوری، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۷، ص۳۲.
- ↑ قمی، مفاتیحالجنان، ۱۳۸۹ش، ص۴۷۱.
- ↑ معرفت، تفسیر الاثری الجامع، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۲۶۹.
- ↑ مجلسی، زادالمعاد، ۱۴۲۳ق، ص۳۳۰.
- ↑ ان السید محسن الامین کان ناقدا و راصدا اجتماعیا للعادات العامیه فی کتابه القیم خطط جبل عامل فقد افرد فی هذا الکتاب بابب خاصا للعادات العامیه (من ص ۱۱۸ الی ص ۱۲۱) ذکر فیه جمله من معتقداتهم و عاداتهم الاجتماعیه و الدینیه حیث تمتزج الخرافه بالایمان الدینی بالخبره الشعبیه. فهو یذکر مثلا أنهم ... یکشفون رووسهم تحت ماء نیسان و یتلقونه بالأوانی و یتبرکون به(امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۲، ص۲۵).
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۲، ص۲۵.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۲۲، ص۱۴۸.
- ↑ اصفهانی، مجموعه فهرست گزيده نسخ خطی فارسی آسيای ميانه و قفقاز در علوم پزشكی، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۷.
- ↑ اصفهانی، مجموعه فهرست گزيده نسخ خطی فارسی آسيای ميانه و قفقاز در علوم پزشكی، ۱۳۸۷ش، ص۴۱.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، تحقیق: احمد حسینی اشکوری، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق.
- ابنطاووس، على بن موسى، مهج الدعوات و منهج العبادات، تصحیح ابوطالب كرمانى و محمدحسن محرر، قم، دار الذخائر، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- اصفهانی، محمدمهدی، مجموعه فهرست گزيده نسخ خطی فارسی آسيای ميانه و قفقاز در علوم پزشكی، تهران، دانشگاه علوم پزشكی ايران، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
- امین، سید محسن، اعیانالشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
- حسينی زبيدی، محمدمرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، تصحیح على هلالى و علی سيرى، بیروت، دارالفكر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، تهران، فرهنگ نما، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
- قمی، عباس، مفاتیحالجنان، قم، نشتا، چاپ سوم، ۱۳۸۹ش.
- مجلسى، محمدباقر، بحار الأنوار، تصحیح جمعى از محققان، بیروت، دار إحياءالتراثالعربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مجلسى، محمدباقر، زاد المعاد- مفتاح الجنان، تصحیح علاءالدين اعلمى، بیروت، موسسه الأعلمی للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.
- مجلسى، محمدتقى، لوامع صاحبقرانى، قم، مؤسسه اسماعيليان، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق.
- معرفت، محمدهادی، تفسیر الاثری الجامع، قم، موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، ۱۴۲۹ق.
- معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، تهران، اَدِنا، چاپ سوم، ۱۳۸۴ش.
- نراقی، احمد بن محمدمهدی، خزائن، تصحیح حسن حسن زاده، قم، قیام، ۱۳۸۰ش.
- نورى، حسين بن محمدتقى، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، تصحیح مؤسسه آلالبيت عليهمالسلام، قم، مؤسسة آلالبيت عليهمالسلام، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
پیوند به بیرون
- «جستاری پیرامون خواص آب نیسان» حسینینیا، سیدمحمدرضا و شریف سالمیزاده، در مجله حدیث و اندیشه، شماره ۲۹، ۱۳۹۹ش.