ابوغالب زراری
 | کتابشناسی یا ارجاعات این مقاله ناقص است. میتوانید با اصلاح نحوهٔ ارجاع به منابع بر طبق شیوهنامهٔ ارجاع به منابع، به ویکیشیعه کمک کنید. |
 | این مقاله نیازمند ویکیسازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوهنامه، محتوای آن را بهبود بخشید. |
احمد بن محمد، معروف به ابوغالب زراری (۲۵۸-۳۶۸ق)، فقیه، محدّث، متکلم، ادیب و شاعر شیعه بوده است. او از عالمان و محدّثان بنام آل اعین و آخرین فرد مشهورِ این خاندان است. در ۳۵۰ق به زیارت کعبه توفیق یافت؛ مدتی در آنجا زیست و به عبادت گذراند.
در ۳۶۷ق/۹۷۷م از مکه بازگشت و یک سال پس از آن درگذشت و در کوفه به خاک سپرده شد.
تولد و تحصیلات
وی در شب دوشنبه اواخر ربیع الاول سال ۲۵۸ هجری، در کوفه زاده شد.[۱] وی ۵ ساله بود که پدرش درگذشت. پس از آن جدش محمد بن سلیمان تربیت او را به عهده گرفت. پس از فراگیری علوم ابتدایی، دانش‌های مختلف را در سطوح عالی نزد عالمان بنام روزگارش آموخت و از تربیت اخلاقی و معنوی آنان بهره برد. در ۱۱ سالگی حدیث را فراگرفت.
در ۳۰۰ق جدّش درگذشت و پس از آن، او که کمتر از ۲۰ سال داشت، ازدواج کرد. پس از مدتی دارای فرزندی شد که درگذشت. سپس میان وی و همسرش ناسازگاری پدید آمد و آهنگ بغداد کرد و از طریق حسین بن روح، نایب خاصّ امام زمان (ع)، از او کمک خواست و او پیام داد که به زودی اختلاف میان وی و همسرش زدوده خواهد شد، و چنین شد.
انگیزه نگارش رسالة فی آل اعین
در روزگار او قرمطیان به کوفه هجوم بردند و محلّه آل اعین را ویران کردند. او در ۳۵۶ق/۹۶۷م رسالة فی آل اعین را نوشت و در آن احوال خاندانش را، از آغاز تا انجام، به ایجاز و با ذکر مشایخ روایی و طرق روایات خود گرد آورد و آن را به نوه‌اش محمدبن عبدالله اهدا کرد، بدین امید که او خاندان فروپاشیده‌اش را به یاد آورد و استمرار حدیث را در سلسله راویان آل اعین ممکن سازد.
انتساب ابوغالب به زراری
ابوغالب از نسل بکیر بن اعین بوده،[۲] از اینرو نیاکان او به بکیری شهرت داشته‌اند،[۳] اما از روزگار امام هادی(ع) (۲۱۲-۲۵۴ق/۸۲۹-۸۶۸م) به «زراری» شهرت یافته‌اند.[۴] این شهرت، چنانکه خود او گفته، از زمان جدش سلیمان بن حسن پدید آمده است.[۵] دلیل این تغییر عنوان را دو چیز دانسته‌اند: یکی اینکه مادر حسن بن جهم بن بکیر، نیای بزرگ ابوغالب، دختر عبید بن زراره بوده است؛[۶] دیگر اینکه امام حسن عسکری (ع)، احتمالاً به دلیل شرایط و ملاحظات سیاسی، سلیمان فرزند حسن را زراری نامیده است.[۷]
مشایخ ابوغالب
ابوغالب که خود از راویان موثّق و کثیرالروایه شمرده شده است،[۸] از راویان بسیاری حدیث نقل کرده است. او بنامترین این مشایخ را در رساله خود ذکر کرده است. نام این افراد بدین شرح است:[۹]
- احمد بن ادریس اشعری (درگذشته ۳۰۶ق/۹۱۸م)
- احمد بن محمّد بن سعید بن عقبه (درگذشته ۳۳۳ق/۹۴۴م)
- احمد بن محمد عاصمی بغدادی
- احمد بن محمّد رباح واقفی
- جعفر بن محمد بن مالک فزاری بزّاز
- جعفر بن محمد بن لاحق شیبانی
- حمید بن زیاد نینوایی (درگذشته ۳۱۰ق/۹۲۲م)
- عبدالله بن جعفر حِمیری
- ابوطالب عبیدالله بن ابی زید انباری
- علی بن حسین سعدآبادی
- ابوالحسن علی بن سلیمان (عموی پدرش)
- علی بن سلیمان بن مبارک قمی
- علی بن محمد بن عیسی بن زیاد تُستری
- عمر بن فضل ورّاق طبری
- محمد بن احمد بن داوود (درگذشته ۳۷۸ق/۹۸۸م)
- ابوعبدالله محمد ابن ابراهیم بن جعفر کاتب نعمانی
- محمد بن حسن بن علی بن مهزیار اهوازی
- محمد بن سلیمان بن حسن (درگذشته ۳۰۰ق/۹۱۲م) (جد ابوغالب)
- محمد بن محمد معادی
- محمد بن یعقوب کلینی (درگذشته ۳۲۹ق/۹۴۰م)
- ابنمُغَیره.
روایت‌کنندگان از ابوغالب
کسانی که از ابوغالب روایت کرده‌اند؛ [۱۰]
- شیخ مفید (درگذشته ۴۱۳ق/۱۰۲۲م)
- ابوعبدالله حسین بن عبیدالله غضایری (درگذشته ۴۱۱ق/۱۰۲۰م)
- ابوالعباس احمد بن علی بن نوح سیرافی
- ابن عبدون (درگذشته ۴۲۳ق/۱۰۳۱م)
- ابوطالب بن غرور
- ابوعبدالله احمد بن محمد بن عیاش جوهری (درگذشته ۴۰۱ق/۱۰۱۰م)
- ابوالفرج محمد بن مظفر.
افراد یاد شده، از مشایخ حدیث شیخ طوسی (۳۸۵-۴۶۰ق/۹۹۵-۱۰۶۷م) و احمد بن علی نجاشی (۴۵۰-۵۲۸ق/۱۰۵۸-۱۱۲۳م) هستند.
آثار
- کتاب تاریخ که به گفته شیخ طوسی[۱۱] و نجاشی[۱۲] ناتمام است
- کتاب افضال،[۱۳]
- کتاب مناسک حج (بزرگ و کوچک)[۱۴]
- کتاب دعاهای سفر[۱۵]
- گزیدههای از کتاب بصائر الدرجات تألیف سعد بن عبیدالله یا اخبار علی بن سلیمان قمی
- اخبار در روزه
- اخبار در ظهور
- خطبههای از پیامبر در روز غدیر
- خطبههای امیرالمؤمنین (ع)
- مجموعهای از اخبار پراکنده
- مجموعهای از دعاها
- رسالهٌ فی آل اعین[۱۶]
از این آثار، جز رساله آل اعین که به کوشش محمدعلی موحد موسوی اصفهانی در ۱۳۹۹ق/۱۹۷۸م در اصفهان چاپ شده است، چیزی در دست نیست.
پانویس
- ↑ امین عاملی، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۱۵۰-۱۵۱.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۳۰۳.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ۱۴۲۷ق، ص۷۴.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ۱۴۲۷ق، ص۷۴.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ۱۴۳۱ق، ج۸، ص۶۲.
- ↑ امین عاملی، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۱۵۱.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ۱۴۳۱ق، ج۸، ص۶۲.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ۱۳۷۳ش، ص۴۱۰.
- ↑ برای نمونه رکـ: امین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۵۲؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۹؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۱، ص۴۵؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۱۳۲؛ آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۵۵.
- ↑ برای نمونه رکـ: امین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۵۲؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۹؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۱، ص۴۵؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۱۳۲؛ آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۵۵.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ۱۴۲۷ق، ص۷۵.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۳۶۵ش، ص۸۴.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ۱۴۲۷ق، ص۷۵.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ۱۴۲۷ق، ص۷۵.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ۱۴۲۷ق، ص۷۵.
- ↑ برای نمونه رکـ: امین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۵۲؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۱۳۲؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۱، ص۴۶.
منابع
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
- شیخ طوسی، کتاب الغیبة، محقق و مصحح: عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، قم، دار المعارف الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، رجال، محقق و مصحح: جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، محقق: محیالدین مامقانی و محمدرضا مامقانی، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۳۱ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دايرة المعارف بزرگ اسلامی آل اعین
- ابی غالب الزراری، رسالة ابی غالب الزراری و تکملتها لابی عبدالله الغضائری، تحقیق سید محمدرضا حسینی، مرکز البحوث والتحقیقات الاسلامیة، قم، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.