لیلة الهریر
لَیلَةُ الهَریر (شب ناله) شبی در جنگ صفین که در آن میان سپاه امام علی(ع) و سپاه معاویه درگیری سختی درگرفت و شماری از دو طرف کشته شدند.
هنگامی که سپاه امام علی(ع) به پیروزی نزدیک شده بود، امام خطبهای ایراد کرد و یاران خود را به پایداری فراخواند. با این حال، اشعث بن قیس از فرماندهان امام علی، از ادامه جنگ جلوگیری کرد و معاویه نیز با بهرهگیری از این موقعیت، فرمان داد قرآنها را بر نیزه کنند و پیشنهاد حکمیت را مطرح نمود.
معرفی
لیلة الهریر، شبی از شبهای جنگ صفین بود که در آن سپاه امام علی(ع) و سپاه معاویه درگیر نبردی سخت شدند و شمار بسیاری از دو طرف کشته گشتند. منابع تاریخی گزارش کردهاند که شدت درگیری بهقدری بود که نیزهها شکست، تیرها تمام شد و جنگجویان با شمشیر و سنگ به نبرد ادامه دادند.[۱] به گفته علامه مجلسی، این شب را به سبب صدای ناله و فریاد جنگجویان و فشار بر معاویه «لیلة الهریر» نامیدند؛ زیرا «هریر» به معنای ناله سگ در سرماست.[۲]
لیلة الهریر مصادف با ۱۱ صفر سال ۳۷ق[۳] یا به نقلی ۱۰ ربیعالاول سال ۳۸ق[۴] بود. در برخی منابع تاریخی یکی از شبهای نبرد قادسیه نیز به همین نام یاد شده است.[۵]
خطبه حضرت علی(ع)
حضرت علی(ع) در لیلة الهریر خطبهای ایراد کرد. او پس از حمد و ستایش خدا خطاب به سپاهیان خود گفت: «ای مردم، کار بر شما و بر دشمن بدین قرار رسیده که بینید جز واپسین دم دشمن باقی نمانده است، چون امور رخ دهد، پایان آن را میتوان از آغازش شناخت. آن قوم به مرادی جز دینداری در برابر شما ایستادگی و لجاجت به خرج دادند تا به دست ما بدین وضع دچار آمدند. من فردا صبحگاهان بر آنان میتازم و در پیشگاه خدای عزوجل به داوریشان میکشانم.»[۶] سپس برای پیروزی لشکر خود دعا کرد.[۷]
موضع اشعث بن قیس
به گزارش منابع تاریخی، هنگامی که پیروزی سپاه امام علی(ع) نزدیک بود، اَشعث بن قیس از فرماندهان سپاه امام، در سخنانی ادامه جنگ را به صلاح ندانست.[۸] معاویه پس از اطلاع از موضع اشعث دستور داد قرآنها را بر نیزه کنند و خواستار حکمیت شد.[۹] پس از آنکه لشکر معاویه قرآنها را بر نیزه کردند، اشعث به امام علی(ع) اعتراض کرد[۱۰] و از او خواست پیشنهاد حکمیت را بپذیرد.[۱۱]
پانویس
- ↑ منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۷۵؛ ابنمسکویه، تجارب الأمم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۴۳.
- ↑ مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۵، ص۴۲۷.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۲۳.
- ↑ سبحانی، فروغ ولایت، ۱۳۶۸ش، ص۵۷۷-۵۷۸.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۵۵۷ و ص۵۶۱.
- ↑ منقری، وقعةصفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۷۷.
- ↑ منقری، وقعةصفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۷۸.
- ↑ منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۷۷-۴۸۰.
- ↑ منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰-۴۸۱؛ دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۸-۱۸۹.
- ↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.
- ↑ منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۲.
منابع
- ابنمسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، بیروت دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق، ۲۰۰۳م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، کتاب جمل من انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، الطبعة الأولی، ۱۴۱۷ق.
- جعفر سبحانی، فروغ ولایت، قم، انتشارات صحیفه، ۱۳۶۸ش.
- دینوری، احمد بن داود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر مراجعه جمالالدین شیال، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ط الثانیة، ۱۳۸۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، مصحح رسولی محلاتی، هاشم، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ۱۴۰۴ق.
- منقری، نصر بن مزاحم، وقعة صفین، تحقیق عبد السلام محمد هارون، القاهرة، المؤسسة العربیة الحدیثة، الطبعة الثانیة، ۱۳۸۲ق، افست قم، منشورات مکتبة المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق.
- یعقوبی، احمد بن ابییعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بیتا.