جعفریه
برای دیگر کاربردها جعفریه (ابهام‌زدایی) را ببینید.
جَعفریه نام مشترک چند فرقه اسلامی است و غالبا بر مذهب امامیه اثناعشریه و پیروان امام جعفر صادق (ع) اطلاق می‌شود که پس از آن حضرت، به فرزندش، امام موسی کاظم(ع)، تا امام دوازدهم، حضرت مهدی(عج) گرویدند. اطلاق جعفریه به پیروان امام جعفر صادق(ع) از آن روست که نقل احادیث و مستندات فقه شیعه از ایشان، بیش از سایر امامان است.
مهمترین کاربرد جعفریه
مهمترین کاربرد این واژه، اطلاق آن بر پیروانی از امام جعفر صادق (ع) است که پس از ایشان، به فرزندش، امام موسی کاظم(ع)، تا امام دوازدهم، حضرت مهدی(عج) گرویدند. این معنای جعفریه بر مذهب امامیه اثناعشریه منطبق است. چون بسیاری از احادیث فقهی شیعه از آن حضرت روایت شده و مستندات فقه شیعه از ایشان بیش از سایر امامان نقل شده، فقه شیعه را فقه جعفری، و مذهب امامیه را مذهب‌جعفری نامیده‌اند.[۱]
این عنوان در دوران حیات امام جعفر صادق(ع) نیز به‌کار می‌رفته است؛ چنان که فردی به امام خبر داد که شیعیان را جعفریه می‌نامند و حضرت یادآوری کردند که تنها معدودی از پیروان من استحقاق این انتساب را دارند.[۲] بر این اساس، بسیاری از کتاب‌های فقهی یا اصولی یا کلامی که در معرفی یا اثبات عقاید این مذهب نوشته شده، نام جعفریه را در عنوان خود دارد.[۳]
سایر کاربردها
- گروهی از غالیان، به پیروی از عبدالرحمان بن محمد، از متکلمان شیعه، معتقد به غیبت و رجعت امام‌صادق(ع) شده و شهادت آن حضرت را انکار کرده‌اند. این گروه در تاریخ به جعفریه واقِفه معروف‌اند.[۴] عبدالحسین امینی، صاحب الغدیر، غالیانی چون مُغیره بن سعید و بَیان‌بن سَمعان را نیز جعفریه نامیده‌است.[۵]
- عنوان جعفریه بر پیروان جعفر بن حَرْب همدانی (متوفی ۲۳۶) و جعفر بن مُبَشِّر ثَقَفی (متوفی ۲۳۴) نیز اطلاق شده است.[۶]
- برخی ملل و نِحَل نویسان،[۷] معتقدان به امامت جعفر کذّاب (متوفی ۲۷۱)، برادر امام حسن عسکری(ع) را جعفریه نامیده‌اند.[۸]
- شاخه‌ای از بُهرۀ داوودیه، از اسماعیلیان که به مذهب اهل سنّت روی آوردند، جعفریه نامیده شده‌اند. این شاخه منسوب است به فردی به نام جعفر از اهالی شیراز که در قرن نهم می‌زیست.[۹]
- عنوان جعفری بر فرزندان و نوادگان جعفر طیار (متوفی سال هشتم هجری) نیز اطلاق شده است.[۱۰]
پانویس
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به دلائل‌الامامة، ص۲۴۷؛ ابن‌عَطیه، المناظرات بین فقهاء السنة و فقهاء الشیعة، ص۶۳؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۷، ص۹؛ کاشف‌الغطاء، کتاب أدوار علم الفقه و أطواره، ص۱۰۰ـ۱۰۴؛ د.ا.د.ترک، ذیل مادّه؛ دایرة المعارف دین، ج ۱۳، ص۲۶۲
- ↑ کلینی، کافی، ج ۲، ص۷۷؛ کشی، اختیار معرفه الرجال، ص۲۵۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۶۵، ص۱۶۶؛ نیز رجوع کنید به کلینی،کافی، ج ۲، ص۶۳۶؛ صدوق، کتاب من لایحضره الفقیه،، ج۱،ص۲۵۱؛ حرّعاملی، ج۸،ص۴۳۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۷، ص۳۹۳
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، ج۱، ص۱۱۹، ۲۷۶، ج ۲، ص۱۷۹ـ۱۸۰، ۱۸۶، ۲۴۴؛ اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۱، ص۲۵۶؛ محمدهادی امینی، معجم المطبوعات النجفیة، ص۱۶۳، ۲۸۴، ۳۰۵، ۳۱۴
- ↑ رجوع کنید به ابوحاتِم رازی، کتاب الزینة، قسم ۳، ص۲۸۹ـ ۲۹۰؛ ابن‌ندیم، ص۲۴۷؛ شهرستانی، الملل و النحل، ج۱، ص۲۷۱ـ۲۷۳
- ↑ رجوع کنید به امینی، الغدیر، ج۲، ص۲۱۱
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به عبدالقاهر بن طاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ص۱۶۷؛ عضدالدین ایجی، المواقف فی علم الکلام، ص۴۱۶.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به اشعری، کتاب المقالات و الفرق، ص۱۰۱؛ فخررازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، ص۶۸ و اقبال آشتیانی، خاندان نوبختی، ص۱۶۳
- ↑ نیز رجوع کنید به صدوق، کمال‌الدین و تمام‌النعمة، ص۵۵؛ ابن‌قِبه رازی، النقض علی أبی الحسن علی بن احمدبن بشار فی‌الغیبة، ص۱۹۸؛ فخررازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، ص۶۸ و پانویس ۲؛ مدرسی طباطبائی، مکتب در فرآیند تکامل، ص۱۱۵ و پانویس ۱۶۳
- ↑ دفتری، ص۳۴۲ـ۳۴۳، ۳۴۹؛ دایرة المعارف دین، ج ۱۳، ص۲۵۹
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به سمعانی، الانساب، ۱۳۸۲ق، ج۳، ص۲۹۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۰، ص۲۳۲
منابع
- آقابزرگ طهرانی.
- صدوق، کتاب من لایحضره الفقیه، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱ ه.ق/۱۹۸۱ م
- همو، کمال‌الدین و تمام‌النعمة، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۳۶۳ ه.ش
- ابن‌عطیه، المناظرات بین فقهاء السنة و فقهاء الشیعة، چاپ صالح وردانی، بیروت ۱۴۱۹ ه.ق/۱۹۹۹ م
- ابن‌قبه رازی، النقض علی أبی الحسن علی بن احمدبن بشار فی‌الغیبة، در حسین مدرسی طباطبائی، مکتب در فرآیند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزدپناه، نیوجرسی ۱۳۷۵ ه.ش
- ابن‌ندیم.
- ابوحاتم رازی، کتاب الزینة فی الکلمات الاسلامیة العربیة، قسم ۳، چاپ عبدالله سلوم سامرائی، در عبدالله سلوم سامرائی، الغلو و الفرق الغالیة فی الحضارة الاسلامیة، بغداد ۱۳۹۲ ه.ق/۱۹۷۲ م
- سعدبن عبدالله اشعری، کتاب المقالات و الفرق، چاپ محمدجواد مشکور، تهران ۱۳۶۱ ه.ش
- عباس اقبال آشتیانی، خاندان نوبختی، تهران ۱۳۵۷ ه.ش
- عبدالحسین امینی، الغدیر فی الکتاب و السنة والادب، ج ۲، بیروت ۱۳۹۷ ه.ق/۱۹۷۷ م
- محمدهادی امینی، معجم المطبوعات النجفیة: منذ دخول الطباعة الی نجف حتی الان، نجف ۱۳۸۵ ه.ق/۱۹۶۶ م
- اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۱، در حاجی خلیفه، ج ۵.
- عبدالقاهربن طاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، چاپ محمد محیی‌الدین عبدالحمید، قاهره: مکتبة محمدعلی صبیح و اولاده، بی‌تا.
- حرّ عاملی.
- دلائل الامامة، منسوب به محمدبن جریرطبری آملی، قم: مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳ ه.ق.
- سمعانی، عبدالکریم بن محمد، تحقیق: عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، حیدر آباد، مجلس دائره المعارف العثمانیه، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
- محمدبن عبدالکریم شهرستانی، الملل و النحل، چاپ احمد فهمی محمد، قاهره ۱۳۶۷ـ ۱۳۶۸ ه.ق/ ۱۹۴۸ـ۱۹۴۹م، چاپ افست بیروت، بی‌تا.
- عبدالرحمان‌بن احمد عضدالدین ایجی، المواقف فی علم الکلام، بیروت: عالم‌الکتب، بی‌تا.
- محمدبن عمر فخررازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، چاپ محمد معتصم‌باللّه بغدادی، بیروت ۱۴۰۷ ه.ق/۱۹۸۶ م
- علی کاشف الغطاء، کتاب أدوار علم الفقه و أطواره، بیروت ۱۳۹۹ ه.ق/۱۹۷۹م
- محمدبن عمر کشی، اختیار معرفه الرجال، [تلخیص] محمدبن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ه.ش
- کلینی، کافی،.
- مجلسی، بحارالانوار.
- حسین مدرسی طباطبائی، مکتب در فرآیند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزدپناه، نیوجرسی ۱۳۷۵ ه.ش
- Farhad Daftary, The Ismailis: their history and doctrines , Cambridge 1995.
- The Encyclopedia of religion , ed. Mircea Eliade, New York 1987, s.vv. "Ithna ـ Ashariyah" (by Seyyed Hossein Nasr),"Isma iliyah" (by Wilferd Madelung) ; TDVIA , S.V. "Ca`feriyye" (by Hayreddin Karaman).
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام