اسرائیل

از ویکی شیعه
اسرائیل
اطلاعات عمومی
دین رسمییهودیت/صهیونیسم
جمعیت کل۹ میلیون ۸۴۲ هزار نفر (سال ۲۰۲۴م)[۱]
پایتختاورشلیم (قدس اشغالی)/تل‌آویو
زبان رسمیعبری
اسلام
جمعیت مسلمانان۱ میلیون ۷۲۸ هزار نفر (سال ۲۰۲۲م)/شیعیان: ۶۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ نفر
درصد مسلمانان۱۸٪ (سال ۲۰۲۲م)
اطلاعات شیعی
وقایع تاریخیاشغال فلسطین در ۱۹۴۸م
زیارتگاه‌هامقام رأس الحسین در عسقلان


اسرائیل یا رژیم صهیونیستی اسرائیل بر اساس ایده صهیونیسم در ۱۳۲۷ش/۱۹۴۸م، با اشغال سرزمین‌های فلسطین اعلام موجودیت کرد. مسلمانان اسرائیل را رژیمی جعلی و دشمن اصلی اسلام می‌دانند. عده‌ای از مراجع تقلید همچون سید محمدهادی میلانی، امام خمینی هرگونه معامله و رابطه با اسرائیل را حرام دانسته‌اند. برخی دیگر مانند سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، آیت‌الله بروجردی جنایات اسرائیل را محکوم کردند و خواستار بیرون راندن آن رژیم از فلسطین شده‌اند. عبدالکریم زنجانی، از فقیهان شیعه قرن چهاردهم قمری، نیز بر علیه اسرائیل، فتوای جهاد داد. بسیاری از کشورهای اسلامی همچون اندونزی، پاکستان،‌ سوریه، عراق، مالزی، عربستان، یمن و ایران (پس از انقلاب)، رژیم صهیونیستی را به رسمیت نمی‌شناسند و رابطه سیاسی و تجاری با آن ندارند.

گفته شده در برخی از دانشگاه‌های اسرائیل مطالعات اسلام‌شناسی و شیعه‌شناسی وجود دارد و درباره اسلام، شیعه و مهدویت تحقیقاتی انجام شده است. دانشگاه اُورْشَلیم، حَیْفا، تِل‌ْآویو و بارْایلان را مهم‌ترین مراکز اسلام‌پژوهی در اسرائیل نام برده‌اند. کتاب «کلام و فقه در شیعه امامیه» نوشته اِتان کُلْبِرگ، از شیعه‌شناسان معروف اسرائیلی، و «شیعه امامیه با نگاه به سنت روایی آنان» نوشته ژوزِف اِلیاس از جمله تحقیقات انجام شده از سوی شیعه‌شناسان اسرائیلی است. از جمله اهداف مطالعات اسلام‌پژوهی در اسرائیل، کمک به دولت اسرائیل و ابرقدرت‌های جهان جهت سلطه بر کشورهای اسلامی و استفاده از موضوعات اختلافی جهت تفرقه‌اندازی میان پیروان فرقه‌های اسلامی بیان کرده‌اند.

پس از اعلام تأسیس دولت اسرائیل و جنگ اسرائیل با اعراب در ۱۹۴۸م، ۷۸٪ از سرزمین فلسطین به اشغال اسرائیل درآمد. براساس گزارش‌ها، تا سال ۲۰۲۳م/۱۴۰۲ش، کمتر از ۱۵ درصد از فلسطین (شامل نوار غزه و بخش‌های پراکنده‌ای از منطقه کرانه باختری) در اختیار فلسطینی‌ها باقی مانده است. تأسیس اسرائیل و اشغال فلسطین پیامدهایی همچون کشته و آواره شدن بسیاری از مردم فلسطین، شکل‌گیری محور مقاومت و قیام‌های مردمی در فلسطین و مناطق پیرامون آن و اعتراضات جهانی را در پی داشت.

تأسیس یک کشور بزرگ (اسرائیل بزرگ از نیل تا فرات) با هویت یهودی و یک ابرقدرت منطقه‌ای مسلط در خاورمیانه را مهم‌ترین هدف صهیونیست‌ها از تأسیس رژیم اسرائیل ذکر کرده‌اند. صهیونیست‌ها برای تأسیس اسرائیل در فلسطین، توجیهات و دلایلی را ذکر کرده‌اند؛ از جمله اینکه یهود قوم برگزیده و فلسطین، سرزمین وعده داده شده به یهودیان است. ازاین‌رو، بیرون کردن اعراب فلسطینی، حق یهودیان و صهیونیست‌هاست. هُولُوکاسْت و شعار «سرزمین بدون مردم برای مردمِ بدون سرزمین» از دیگر توجیهات آنها به شمار می‌رود.

فتوای علمای شیعه برای جهاد در برابر اسراییل.

نژادپرستی، توسعه‌طلبی، تجاوزگری و نظامی‌گری را از خصوصیات رژیم صهیونیستی اسرائیل بیان کرده‌اند. سازمان ملل نیز در قطعنامه‌ای در ۱۹۷۵م، صهیونیسم را شکلی از نژادپرستی و تبعیض نژادی عنوان کرد. اسرائیل بارها در فلسطین و کشورهای مسلمان همسایه، جنگ و کشتار و ترور راه انداخته که منجر به کشته‌شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان و ویرانی‌های بسیار شده است. براساس گزارش‌ها، از ۱۹۴۸م تا ۲۰۲۳م/۱۴۰۲ش، بیش از ۱۰۰ هزار فلسطینی از سوی صهیونیست‌ها کشته شده‌اند.

گاهشمار اسرائیل
پیش از اعلام موجودیت در ۱۹۴۸م
۱۸۹۵م طرح ایده تشکیل دولت مستقل یهودی از سوی تِئُودور هِرْتْسِل در کتاب «دولت یهودی» [۲]
۱۸۹۷م نخستین گردهمایی صهیونیست‌ها در بازل سوئیس[۳]
۱۹۰۵ تا ۱۹۰۷م موج مهاجرت یهودیان به فلسطین[۴]
می ۱۹۱۶م قرار واگذاری فلسطین به بریتانیا پس از فروپاشی دولت عثمانی (پیمان سایْکْس-پیکو)[۵]
۲ نوامبر ۱۹۱۷م/۱۱ آبان ۱۲۹۶ش موافقت انگلیس با تأسیس وطن ملی یهودیان در فلسطین (اعلامیه بٰالْفُور)[۶]
۲۹ نوامبر ۱۹۴۷م/۸ آذر ۱۳۲۶ش تصویب طرح تقسیم فلسطین به دو کشور یهودی و عربی در سازمان ملل[۷]
۹ آوریل ۱۹۴۸م کشتار دیر یاسین[۸]
پس از اعلام موجودیت در ۱۹۴۸م
۱۴ می ۱۹۴۸م/ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۲۷ش اعلام رسمی موجودیت اسرائیل و اشغال فلسطین[۹]
۱۵ می ۱۹۴۸م/ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۲۷ش اولین جنگ اسرائیل با اعراب (جنگ نکبت/۱۹۴۸م) [۱۰]
۱۶ تا ۱۸ سپتامبر ۱۹۸۲م کشتار صبرا و شتیلا[۱۱]
۱۹۴۷ تا ۱۹۴۹م تخریب ۵۳۰ شهر و روستا در فلسطین توسط ارتش اسرائیل[۱۲]
ژوئیه ۱۹۵۶م دومین جنگ اسرائیل با اعراب و اشغال نوار غزه، صحرای سینا و کانال سوئز[۱۳]
مارس ۱۹۵۷م عقب‌نشینی اسرائیل از نوار غزه و صحرای سینا و برگرداندن به مصر[۱۴]
۱۹۶۷م/۱۳۴۶ش جنگ شش روزه اسرائیل و اعراب و اشغال بیت‌المقدس شرقی، نوار غزه، صحرای سینا، کرانه باختری و بلندی‌های جَوْلان[۱۵]
ژوئن ۱۹۶۷م آغاز شهرک‌سازی در کرانه باختری و قدس شرقی[۱۶]
۲۱ اوت ۱۹۶۹م به آتش کشیدن مسجدالاقصی[۱۷]
اکتبر ۱۹۷۳م چهارمین جنگ اعراب با اسرائیل و آزادسازی شهر قًنَیْطَره، بلندی‌های جولان و صحرای سینا از اشغال اسرائیل[۱۸]
سپتامبر ۱۹۷۸م قرارداد صلح میان اسرائیل و مصر (پیمان کمپ دیوید)[۱۹]
۱۵ مارس ۱۹۷۸م اولین حمله اسرائیل به لبنان و اشغال بخش‌هایی از جنوب لبنان (عملیات لیتانی)[۲۰]
۶ ژوئن ۱۹۸۲م جنگ اسرائیل و لبنان (عملیات سلامت جلیل) و اشغال غرب بیروت و کشته شدن ۱۹ هزار تن[۲۱]
۳۰ اکتبر ۱۹۹۱م کنفرانس صلح خاورمیانه و مذاکرات دوجانبه عرب‌ها و اسرائیل[۲۲]
۱۳ سپتامبر ۱۹۹۳م/۱۳۷۲ش به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی یاسر عرفات، رئیس ساف (توافق اُسلو ۱)[۲۳]
سپتامبر ۱۹۹۵م/۱۳۷۴ش توافق اسلو ۲ میان نخست‌وزیر اسرائیل و یاسر عرفات[۲۴]
۱۸ آوریل ۱۹۹۶م کشتار قانا[۲۵]
اوت ۲۰۰۵م عقب‌نشینی اسرائیل از نوار غزه[۲۶]
۱۲ جولای ۲۰۰۶م/۲۱ تیر ۱۳۸۵ش نبرد اسرائیل و حزب‌الله لبنان (جنگ ۳۳ روزه) [۲۷]
۲۷ دسامبر ۲۰۰۸م حمله اسرائیل به نوار غزه‌ (جنگ اول غزه/ ۲۲ روزه)[۲۸]
۱۴ نوامبر ۲۰۱۲م حمله اسرائیل به نوار غزه (جنگ دوم غزه)[۲۹]
۸ ژوئیه ۲۰۱۴م حمله اسرائیل به نوار غزه‌ (جنگ سوم غزه/ جنگ ۵۱ روزه)[۳۰]
مه ۲۰۲۱م حمله اسرائیل به نوار غزه[۳۱]
۷ اکتبر ۲۰۲۳م/۱۵ مهر ۱۴۰۲ش طوفان الاقصی و حمله اسرائیل به نوار غزه[۳۲]
۲۵ مهر ۱۴۰۲ش/۱۷ اکتبر ۲۰۲۳م کشتار بیمارستان المعمدانی[۳۳]


مخالفت عالمان شیعه با اسرائیل

عالمان شیعه همواره با تأسیس اسرائیل مخالفت و جنایت‌های آن را محکوم کرده‌اند. از دیدگاه عده‌ای از مراجع تقلید همچون سید محمدهادی میلانی،[۳۴] امام خمینی[۳۵] و محمد فاضل لنکرانی[۳۶] هرگونه معامله با اسرائیل و مصرف کالاهای اسرائیلی را حرام است. گروهی دیگر مانند سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، آیت‌الله بروجردی، سید عبدالحسین شرف‌الدین و سید ابوالقاسم کاشانی[۳۷] و امام خمینی[۳۸] ضمن محکوم کردن جنایات اسرائیل، خواستار بیرون راندن آن رژیم از فلسطین شده‌اند. عبدالکریم زنجانی، از فقیهان شیعه قرن چهاردهم قمری، پس از اعلام موجودیت دولت اسرائیل و جنگ اسرائیل با اعراب در ۱۹۴۸م/۱۳۲۷ش، فتوای جهاد علیه اسرائیل صادر کرد.[۳۹]

امام خمینی، اسرائیل را دشمن اصلی اسلام، قرآن و پیامبر(ص) معرفی کرده که در چَپاوُل کشورهای اسلامی از هیچ جنایتی دریغ نمی‌کند.[۴۰] او، اسرائیل را جُرْثُومه فساد و خطری برای سرزمین‌های اسلامی و خاورمیانه،[۴۱] دولت غاصبِ جانی،[۴۲] رژیم فاسد، فاسق و کافر،[۴۳] خونخوار،[۴۴] فرزند نامشروع آمریکا،[۴۵] متجاوزِ جنایتکار[۴۶] و غاصبِ تبهکار[۴۷] معرفی کرده است. از نظر مرتضی مطهری، اسرائیل سرسخت‌ترین و خطرناک‌ترین دشمن مسلمانان است.[۴۸]

من طرفدارى از طرح استقلال اسرائیل و شناسایی او را برای مسلمانان یک فاجعه و برای دولت‌های اسلامی یک انفجار می‌دانم و مخالفت با آن را یک فریضه بزرگ اسلام می‌شمارم.[۴۹]

امام موسی صدر در پیامی با عنوان «اسرائیل باطل مطلق است» به مجلس ملی فلسطین در سال ۱۹۶۹م، رژیم اسرائیل را زاییدۀ تمدن سركش مادی و نتیجۀ حتمیِ مبانی تمدن غربی خوانده است. وی همچنین رژیم اسرائیل را نماد كامل انحصارطلبی، ستمگری، اشغالگری و سنگدلی می‌داند.[۵۰]

آیت‌الله خامنه‌ای نیز رژیم صهیونیستی را رژیم غاصب و جنایتکار،[۵۱] دروغین،[۵۲] کودک‌کش و جَلّاد،[۵۳] جعلی[۵۴] و خبیث‌ترین دشمنان اسلام و انسانیت[۵۵] معرفی می‌کند. وی، صهیونیست‌ها و رژیم صهیونیستی را از دشمنان اصلی جمهوری اسلامی ایران شمرده است.[۵۶]

آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به کشتار مردم غزه در ۱۴۰۲ش، اسرائیل را فرعون زمان خواند با این تفاوت که فرعون فقط پسربچه‌های کوچک را می‌کشت؛ اما اسرائیلی‌ها نه تنها پسر و دختر و پدر و مادر، همه را در غزه یکجا خاک می‌کنند.[۵۷]

اسرائیل از حامیان اصلی بهائیت

بهائیت را حزب و فرقه‌ای سیاسی می‌دانند[۵۸] که تحت حمایت دولت‌هایی چون انگلیس، آمریکا و اسرائیل است.[۵۹] به نظر سید سعید زاهدزاهدانی، جامعه‌شناس و نویسنده کتاب بهائیت در ایران، بهائیت، یکی از ابزارهای فرهنگیِ در اختیار و حمایت این دولت‌ها برای مقابله با جنبش‌های اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا است.[۶۰] به باور او، بهائیت همچنین ابزار قدرت‌های استعماری برای شکستن اقتدار دینی در ایران است.[۶۱]

امام خمینی بهائیان را گماشتگان و جاسوسان اسرائیل و آمریکا می‌دانست.[۶۲] از نظر او، صهیونیست‌ها در ایران به صورت حزب بهائی ظاهر شدند[۶۳] و بهائیت برای شکست مذهب شیعه به وجود آمد.[۶۴]

بیت‌العدل اعظم، مرکز اداره امور بهائیان سراسر جهان[۶۵] و مقام اعلیٰ (مقبره باب) در کوه کَرمِل در شهر حَیْفا[۶۶] و مقبره میرزا حسینعلی نوری در شهر عَکّا (قبله بهائیان)، از شهرهای سرزمین‌های اشغالی، قرار دارد.[۶۷]

رابطه کشورهای مسلمان با اسرائیل و به‌رسمیت نشناختن اسرائیل

رابطه کشورهای مسلمان با اسرائیل همراه با فراز و نشیب بوده و حمایت‌ها و مخالفت‌های گوناگونی در پی داشته است. بسیاری از کشورهای اسلامی همچون اندونزی، پاکستان،‌ سوریه، عراق، افغانستان، الجزایر،‌ بنگلادش، کویت، لبنان، لیبی، مالزی، عمان، قطر، سومالی، عربستان، تونس، یمن و ایران (پس از انقلاب)، رژیم صهیونیستی را به رسمیت نمی‌شناسند.[۶۸]

ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر مالزی در ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰م، ضمن اشغالگر خواندن اسرائیل، گفته است که مالزی هیچ زمانی اسرائیل را به رسمیت نخواهد شناخت.[۶۹] در پاکستان، با اینکه برخی از مقامات سیاسی در مقاطع مختلف، تمایل خود به برقراری ارتباط با اسرائیل را ابراز کرده‌اند؛ اما عقاید اسلامی مردم، موجب واکنش شدید به هر نوع اظهار تمایل مقامات پاکستان به ارتباط با اسرائیل شده[۷۰] و پاکستان روابط سیاسی و اقتصادی رسمی با اسرائیل نداشته است.[۷۱] با این حال، بعضی از دولت‌مردان کشورهای اسلامی روابط خود را با اسرائیل عادی‌سازی کرده‌اند از جمله مصر، اردن، بحرین، امارات، سودان و مراکش.[۷۲]

ترکیه را نخستین کشور مسلمان دانسته‌اند که با اسرائیل رابطه و همکاری برقرار کرد. ترکیه در مارس ۱۹۴۹م، اسرائیل را به رسمیت شناخت و در سال ۱۹۵۲م روابط دیپلماتیک با آن برقرار کرد.[۷۳] این کشور با اسرائیل روابط و تعاملات اقتصادی، نظامی، اطلاعاتی و فرهنگی نیز داشته است.[۷۴] اردن در ۱۹۹۴م، پیمان صلح با اسرائیل امضا کرد و آن را به رسمیت شناخت.[۷۵]

مصر در زمان ریاست جمهوری جمال عبدالناصر (دوره ریاست: ۱۹۵۶-۱۹۷۰م)، موضع مخالفی نسبت به اسرائیل داشت؛ اما پس از عبدالناصر، انور سادات (دوره ریاست: ۱۹۷۰-۱۹۸۱م)، سیاست سازش را در پیش گرفت و پیمان کمپ دیوید در ۱۹۷۸م و پیمان صلح در ۱۹۷۹م را امضا کرد و اسرائیل را به رسمیت شناخت.[۷۶] با وجود پیمان صلح میان مصر و اسرائیل، سیاست‌های نظامی‌گرایانه اسرائیل علیه فلسطین و مصر، مخالفت افکار عمومی و احزاب به ویژه اخوان المسلمین، مانع روابط دوستانه مصر و اسرائیل تلقی شده است.[۷۷] با این حال، روابط اقتصادی مانند صدور نفت میان آ‌نان برقرار بوده است.[۷۸]

ایران در اسفند ۱۳۲۸ش/مارس ۱۹۵۰م، اسرائیل را به رسمیت شناخت و روابط سیاسی با آن برقرار کرد؛ البته گفته‌اند محمد ساعد، نخست وزیر وقت ایران، برای این کار، رشوه ۴۰۰ هزار دلاری از اسرائیل گرفته بود.[۷۹] دو سال بعد و با روی کار آمدن محمد مصدق، دولت رسماً با اسرائیل قطع رابطه کرد.[۸۰] در دولت محمد رضا پهلوی، روابط ایران و اسرائیل از سر گرفته شد و در شهریور ۱۳۴۶ش سفارت اسرائیل به طور رسمی در ایران آغاز به کار کرد که تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران فعال بود. در این دوره، برخی از نخست‌وزیران اسرائیل همچون بن‌گوریون، لوی اشکول، اسحاق رابین و مناخیم بگین به ایران سفر کردند.[۸۱] گفته شده مردم ایران به شدت مخالف روابط شاه با اسرائیل بودند و در مناسبت‌های مختلف علیه اسرائیل تظاهرات برپا می‌کردند.[۸۲] امام خمینی یکی از دلایل دشمنی خود با شاه را رابطه او با اسرائیل بیان کرده است.[۸۳] با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ش، رابطه ایران با اسرائیل قطع و سفارت اسرائیل به سفارت فلسطین تبدیل شد.[۸۴] حمایت از فلسطین و مبارزه با رژیم صهیونیستی و حامیانش از ارکان اصلی سیاست‌های راهبردی[۸۵] و موضع همیشگی[۸۶] جمهوری اسلامی ایران عنوان شده است.

کشورهایی همچون ایران، پاکستان،‌ عراق، لبنان، بنگلادش، مالزی، عربستان،‌ سوریه و یمن گذرنامه اسرائیل را قبول ندارند.[۸۷]

مطالعات اسلام‌شناسی و شیعه‌شناسی در اسرائیل

تشیع و ایران را از جمله موضوعات پژوهش‌های دانشگاه‌های اسرائیل دانسته‌اند تا جایی که گفته شده بیشتر مقالات دایرةالمعارف اسلام و ایرانیکا توسط محققان دانشگاه‌های اسرائیل از جمله اِتان کُلْبِرگ، شیعه‌شناس معروف اسرائیلی و استاد دانشگاه اُورْشَلیم، نوشته شده است.[۸۸] در کتاب «اسلام‌پژوهی در اسرائیل» آمده است اسرائیل حجم فراوانی از فعالیت‌های تحقیقاتی خود را با بسیج کردن بسیاری از مراکز علمی و شخصیت‌های برجسته جهان، به اسلام، فرقه‌های اسلامی و مسلمانان و جوامع اسلامی اختصاص داده است.[۸۹] همچنین انگیزه بسیاری از پژوهشگران اسلام‌پژوه در اسرائیل، نقد اسلام و متون اسلامی و مسلمانان ذکر شده است.[۹۰]

مهدویت نیز از موضوعاتی است که از نظر بعضی، در پژوهش‌های مستشرقان،‌ بیشتر از سوی یهودیان صهیونیست و با نگاه انتقادی و مغرضانه و تضعیف مبانی و مستندان تاریخی و روایی آن مورد توجه و پژوهش قرار گرفته است.[۹۱] مستشرقان اسرائیلی درتلاشند تا با رویکرد شکاکانه به تحلیل مسائل شیعه از جمله مهدویت بپردازند و مسائل مبهم و قابل‌تردید در تاریخ تشیع را برجسته کنند.[۹۲]

تصویر جلد کتاب اسلام‌پژوهی در اسرائیل اثر اکبر محمودی.

دانشگاه اُورْشَلیم، حیفا، تِل‌ْآویو و بارْایلان را مهم‌ترین مراکز اسلام‌پژوهی اسرائیل نام برده‌اند.[۹۳] گفته شده در ده دانشگاه اسرائیل، رشته مطالعات اسلامی و خاورمیانه تدریس می‌شود.[۹۴] طبق گزارش کتاب «اسلام‌پژوهی در اسرائیل»[۹۵] و «شیعه‌پژوهی و شیعه‌پژوهان انگلیسی‌زبان»،[۹۶] دانشگاه عِبْری اُورْشَلیم، یکی از دانشگاه‌های مهم اسرائیل واقع در بیت‌المقدس، دارای کرسی تخصصی شیعه‌شناسی است. دانشگاه تِل‌ْآویو، بزرگ‌ترین دانشگاه اسرائیل، را نیز دارای بخش مطالعات اسلام‌شناسی و شیعه‌شناسی دانسته‌اند.[۹۷] این دانشگاه در پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، گروه مطالعات عربی و اسلامی دارد.[۹۸] همچنین دانشگاه اورشلیم، از سال ۱۹۷۹م مجله بین‌المللی‌ای با موضوع اسلام و عربی منتشر می‌کند.[۹۹] گفته شده در دانشگاه اورشلیم، چند مرکز مهم مانند «مرکز مطالعات اسلامی نِحِمیا لفتسیون» درباره اسلام و مذاهب اسلامی به تحقیق و پژوهش مشغول‌اند.[۱۰۰] تمرکز اصلی مرکز مطالعات عربی-اسلامی دانشگاه بارایلان را نیز مسائل مرتبط با شیعه و ایران گفته‌اند.[۱۰۱]

کتاب «عقیده و فقه در شیعه امامیه» به قلم اتان کلْبِرگ،[۱۰۲] و «شیعه امامیه با نگاه به سنت روایی آنان» نوشته ژوزِف اِلیاس[۱۰۳] و «کلام، فلسفه و عرفان شیعه دوازده‌امامی» اثر زابینه اِشْمیتْکِه که در سال ۲۰۰۲م جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را دریافت کرد،[۱۰۴] از جمله آثار مهم شیعه‌پژوهان اسرائیلی است.

مهدی فرمانیان، معاون علمی و فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، معتقد است اسرائیل با اینکه شیعه‌پژوه زیادی دارد؛ اما هیچ کرسی شیعه‌شناسی دانشگاهی و کتابخانه شیعه‌شناسی ندارد.[۱۰۵] با این حال،‌ به نظر علی انصاری بویراحمدی (درگذشت: ۱۳۹۴ش)، رئیس وقت مجمع جهانی شیعه‌شناسی، در چهار دانشگاه اسرائیل، رشته شیعه‌شناسی با هدف شناسایی نقاط ضعف و قوت شیعه و ضربه زدن به تشیع وجود دارد.[۱۰۶] در برخی خبرگزاری‌ها آمده است که بزرگ‌ترین مرکز شیعه‌شناسی جهان در اسرائیل قرار دارد.[۱۰۷]

اهداف مطالعات اسلام‌پژوهی در اسرائیل چنین بیان شده است:

  • شناخت دین اسلام، مسلمانان و فرقه‌های آنان برای کمک به دولت اسرائیل و ابرقدرت‌های جهان جهت سلطه بر کشورهای اسلامی؛
  • شناخت موضوعات اختلافی میان فرقه‌های اسلامی و استفاده از آنها جهت تفرقه‌اندازی میان پیروان آن فرقه‌ها؛
  • شناخت راه‌های نفوذ در کشورها و جوامع اسلامی.[۱۰۸]

از نظر سید جواد میری، دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، هدف از تحقیقات و مطالعات اسلام‌شناسی و شیعه‌شناسی در اسرائیل فقط تولید آثار علمی و انتشار در مجلات علمی نیست؛ بلکه به صورت پروژه، راهکار و استراتژی در اختیار نیروهای امنیتی اسرائیل قرار می‌گیرد.[۱۰۹]

وضعیت شیعیان و اماکن شیعی در فلسطین اشغالی

آمار دقیقی از تعداد شیعیان ساکن سرزمین‌های اشغال شده از سوی اسرائیل وجود ندارد. مرکز آمار قدس اشغالی، شیعیان رسمی را در سال ۱۳۸۶ش، ۶۰۰ نفر اعلام کرده است؛ اما این آمار را دقیق ندانسته‌اند؛ زیرا بسیاری از شیعیان از ترس و نگرانی بابت شناسایی توسط نهادهای امنیتی اسرائیل، شیعه بودن خود را پنهان می‌کنند. سایت کانال هفت یمن، تعداد شیعیان را در همان سال، ۶۰۰۰ نفر اعلام کرده است. این عدد تا ۱۰۰۰۰ تن نیز گزارش شده است.[۱۱۰]

گفته می‌شود از زمان اعلام موجودیت اسرائیل، شیعیانی در اسرائیل زندگی می‌کنند و گروه‌های شیعی مانند «فرزندان عبدالرافع» و «شیعیان حقیقی» به صورت پنهانی فعال هستند؛ البته سازمان امنیتی اسرائیل از این مسئله احساس نگرانی کرده و درصدد حذف یا کنترل شیعیان هستند.[۱۱۱]

آمار مسلمانان ساکن در سرزمین‌های اشغالی (اسرائیل) در سال ۲۰۲۲م، ۱ میلیون ۷۲۸ هزار نفر اعلام شده است.[۱۱۲] مؤسسه تحقیقاتی پیو (Pew) این آمار را در سال ۲۰۱۰م، ۱ میلیون و ۲۸۷ هزار نفر گزارش کرده و پیش‌بینی کرده این تعداد در سال ۲۰۳۰م به ۲,۱۳۵,۰۰۰ نفر افزایش یابد.[۱۱۳]

مکان‌های منتسب به اهل‌بیت در سرزمین‌های اشغالی

زیارتگاه رأس الحسین در عسقلان فلسطین.

از جمله مراکز شیعی در اسرائیل، مقام رأس الحسین در عسقلان است که برخی پژوهشگران، آن را مهم‌ترین و مشهورترین زیارتگاه منتسب به اهل‌بیت(ع) در فلسطین اشغالی شمرده‌اند.[۱۱۴] علت شهرت و اهمیت این مکان، دفن سر امام حسین(ع)، بنابر قولی، در آنجا ذکر شده است.[۱۱۵] گفته شده سر امام در نیمه قرن ششم قمری به قاهره منتقل شد؛‌ اما مقام رأس الحسین در عسقلان همچنان مورد احترام و زیارت مردم باقی ماند.[۱۱۶] این مکان تا پیش از اعلام موجودیت اسرائیل در ۱۹۴۸م، دارای بقعه و بارگاه بود؛ اما در نوامبر ۱۹۴۸م از سوی رژیم صهیونیستی به طور کامل تخریب شد. در دهه‌های اخیر، در مکان این زیارتگاه که در محوطه بیمارستانی قرار گرفته، سکوی کوچکی از سنگ مرمر سفید از سوی بُهره‌های هندی ساخته شد.[۱۱۷]

مکان‌های متعددی نیز به امام علی(ع) منتسب است. از جمله مقام و زیارت‌گاه امام علی (ع) در مسیر قدس به یافا (تل‌آویو) که تخریب شده و اسرائیل اجازه بازسازی و تعمیر آن را نمی‌دهد، مقام امام علی(ع) در شهر نابلس، شهر عَکّا و شهر لُد.[۱۱۸] در شهر الخلیل مزاری منتسب به فاطمه دختر امام حسین(ع) و در شهر طبریه مزار دیگری منسوب به سکینه دختر امام حسین(ع) نیز وجود دارد.[۱۱۹]

اشغال فلسطین و اعلام رسمی موجودیت اسرائیل

در ۱۴ می ۱۹۴۸م/۲۴ اردیبهشت ۱۳۲۷ش با پایان یافتن قیمومیت انگلستان بر فلسطین،[۱۲۰] حاکمان انگلیس، رژیم صهیونیستی را جایگزین خود کردند[۱۲۱] و دیوید بِن‌گُورِیُون(David Ben-Gurion)، پدر و معمار دولت اسرائیل،[۱۲۲] در سالن اجتماعات شهر تِل‌ْآویو، استقلال و تأسیس دولت یهودی اسرائیل را اعلام کرد.[۱۲۳] از آن پس، اشغال رسمی فلسطین آغاز شد.[۱۲۴] بن گوریون در سخنرانی خود، تأسیس رژیم صهیونیستی را تحقق وعده الهی برای بازگشت یهودیان به سرزمین موعود توصیف کرد.[۱۲۵]

روند اشغال فلسطین توسط اسرائیل از سال ۱۹۱۷م تا ۲۰۲۰م. رنگ سفید: مناطق اشغال شده.

زمینه‌های اشغال فلسطین و تأسیس اسرائیل به اواخر قرن نوزده میلادی و شکل‌گیری جنبش صهیونیسم،[۱۲۶] قیمومیت انگلیس بر فلسطین،[۱۲۷] پیمان سایْکْس-پیکو،[۱۲۸] اعلامیه بٰالْفُور[۱۲۹] و طرح تقسیم فلسطین به دو کشور یهودی و عربی[۱۳۰] بازمی‌گردد. ایدئولوژی صهیونیستی را پایه و اساس رژیم اسرائیل دانسته‌اند.[۱۳۱]

یک روز پس از اعلام موجودیت اسرائیل، ارتش پنج کشور عربی (مصر، لبنان، سوریه، اردن و عراق)[۱۳۲] جهت حمایت از فلسطین، با اسرائیل وارد جنگ شدند.[۱۳۳] پس از این جنگ،‌ مناطق اشغال شده فلسطین به ۷۸٪ رسید.[۱۳۴] در جنگ ۱۹۵۶م/۱۳۳۵ش اسرائیل با مصر، نوار غزه، صحرای سینا و کانال سوئز اشغال شد؛ هرچند نوار غزه و صحرای سینا در مارس ۱۹۵۷م به مصر بازگشت.[۱۳۵] در ۱۹۶۷م/۱۳۴۶ش، در پیِ جنگ شش روزه که منجر به شکست اعراب شد، مناطق مختلفی چون بخش شرقی بیت‌المقدس، نوار غزه، صحرای سینا، ساحل غربی رود اردن، شهر قًنَیْطَره و بلندی‌های جَوْلان در سوریه به اشغال رژیم صهیونیستی درآمد.[۱۳۶]

براساس گزارش‌ها، تا سال ۲۰۲۳م/۱۴۰۲ش، کمتر از ۱۵ درصد از سرزمین فلسطین (شامل نوار غزه و بخش‌های پراکنده‌ای از منطقه کرانه باختری) در اختیار فلسطینی‌ها باقی مانده و سایر مناطق به اشغال رژیم صهیونیستی درآمده است.[۱۳۷]

پس از آتش‌بس ۱۹۴۹م، اسرائیل به عضویت سازمان ملل متحد درآمد و بیشتر کشورهای عضو آن، اسرائیل را به رسمیت شناختند.[۱۳۸] طبق منابع مکتوب، آمریکا پس از ۱۰-۱۱ دقیقه از زمان اعلام موجودیت اسرائیل در ۱۹۴۸م[۱۳۹] و شوروی یک روز بعد از آن، اسرائیل را به رسمیت شناخت.[۱۴۰] براساس قوانین سازمان ملل متحد، هر کشوری باید مرزهای جغرافیایی خود را در عرصه بین‌المللی مشخص کند؛ اما رژیم صهونیستی از این قاعده مستثنی شد و عضویت آن در سازمان ملل بدون اینکه مرز مشخصی داشته باشد، پذیرفته شد.[۱۴۱]

روز اعلام موجودیت اسرائیل در میان فلسطینیان به روز نَکْبت یا فاجعه معروف است و آنان هر سال این روز را محکوم کرده و تظاهرات برپا می‌کنند.[۱۴۲]

اسرائیل به جهت اشغال قدس و فلسطین، به رژیم اشغالگر قدس یا رژیم غاصب اسرائیل شناخته می‌شود.[۱۴۳]

کوچ اجباری مردم فلسطین از خانه‌های خود در ۱۹۴۸م.
اشغال فلسطین از ۱۸۸۰م تا ۲۰۲۰م.
اعلام موجودیت اسرائیل در ۱۴ می ۱۹۴۸م توسط بن گوریون در سالن اجتماعات تِل‌ْآویو

پیامدهای اعلام موجودیت اسرائیل

اعلام رسمی موجودیت اسرائیل و اشغال فلسطین پیامدهایی را در فلسطین و جهان اسلام در پی داشت که برخی از آنها عبارتند از:

کشته و آواره شدن مردم فلسطین: براساس گزارش مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، در پی اشغال فلسطین از ۱۹۴۸م تا ۲۰۲۳م/۱۴۰۲ش، بیش از ۱۰۰ هزار فلسطینی کشته شده‌اند.[۱۴۴] این مرکز به نقل از آژانس آنروا، تعداد آوارگان فلسطینی تا سال ۲۰۲۰م را ۶.۴ میلیون نفر اعلام کرده که در اردوگاه‌های مختلف ساکن هستند؛ البته مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، به دلیل عدم ثبت اسامی همه آوارگان در لیست آنروا، آمار واقعی آوارگان را بیشتر از این تعداد می‌داند.[۱۴۵]

شکل‌گیری محور مقاومت و قیام‌های مردمی: پس از اشغال فلسطین و مناطق پیرامون آن، جنبش‌ها و سازمان‌های مختلفی همچون جنبش فتح در سال ۱۹۵۹م،[۱۴۶] سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) در ۱۹۶۴م،[۱۴۷] جنبش جهاد اسلامی در ۱۹۷۹م،[۱۴۸] و جنبش حماس در سال ۱۹۸۷م[۱۴۹] در فلسطین و جنبش امل در سال ۱۹۷۵م[۱۵۰] و حزب‌الله لبنان در سال ۱۹۸۲م در لبنان[۱۵۱] به منظور مقابله با اسرائیل تشکیل شد. همچنین دولت‌های ایران، سوریه و عراق و گروه انصارالله یمن از محور مقاومت دانسته شده‌اند.[۱۵۲]

مردم فلسطین در طول اشغال سرزمینشان، بارها علیه اسرائیل، قیام کردند.[۱۵۳] سه انتفاضه نیز در فلسطین به وجود آمد: انتفاضه نخست (انتفاضه سنگ) در سال ۱۹۸۷م، انتفاضه دوم (انتفاضة‌ الاَقْصی) در سپتامبر ۲۰۰۰م و انتفاضه سوم (انتفاضه قدس) در اول اکتبر ۲۰۱۵م.[۱۵۴]

اهداف تأسیس اسرائیل

حفاری در انتهای صحن براق، نمونه‌ای از حفاری‌های رژیم صهیونیستی در زیر قدس و مسجد الاقصی جهت کشف و بازسازی معبد سلیمان.

تأسیس یک کشور بزرگ (اسرائیل بزرگ) با هویت یهودی و یک ابرقدرت منطقه‌ای مسلط در خاورمیانه را نخستین و مهم‌ترین هدف رژیم اسرائیل ذکر کرده‌اند.[۱۵۵] رُوژِه گارُودی، نویسنده و سیاستمدار مستبصر فرانسوی، معتقد است هدف اساسی صهیونیست‌ها، مهاجرت تمامی یهودیان به سرزمین موعود[۱۵۶] و ایجاد یک دولت یهودی در فلسطین است.[۱۵۷] به اعتقاد امام خمینی هدف از تأسیس اسرائیل در فلسطین، سیطره بر دنیای اسلام و استعمار سرزمین‌های اسلامی بوده است.[۱۵۸] به عقیده طارِق سُوَیْدان، مؤلف دایرةالمعارف تاریخ یهودیت و صهیونیسم، تشکیل دولت یهودی در فلسطین، از یک سو اروپا را از جمعیت یهودی خالی کرد و از سوی دیگر، ایجاد پایگاه نظامی در منطقه و راه نفوذ قدرت‌های غربی مانند انگلیس و آمریکا را در سرزمین‌های عربی فراهم نمود.[۱۵۹]

هدف اسرائیل، نه تشکیل یک دولت کوچک در سرزمین فلسطین؛ بلکه تشکیل اسرائیل بزرگ بیان شده که گستره‌اش تا ایران نیز کشیده می‌شود.[۱۶۰] اسرائیل بزرگ را طرح صهیونیسم برای خاورمیانه شمرده‌اند.[۱۶۱] از هرتسل، بنیانگذار صهیونیسم، نقل شده که اسرائیل بزرگ، یک کشور یهودی به گستره رود نیل تا رود فرات است.[۱۶۲] بسیاری از کشورهای مسلمان به دلیل اینکه طرح اسرائیل بزرگ را استعمار سرزمین‌های خود می‌دانند، با آن مخالفت کرده و آن را محکوم کرده‌اند.[۱۶۳]

انتخاب نام اسرائیل[یادداشت ۱] برای رژیم صهیونیستی، به جهت ارتباط برقرار کردن دولت با دین دانسته و گفته‌اند این واژه، در دعاها و نمازهای کنیسه‌ها و کلیساها پرتکرار است و برای یهودیان و مسیحیان حرمت دارد.[۱۶۴]

دلایل و توجیه‌ها در تأسیس اسرائیل

صهیونیست‌ها برای اشغال فلسطین و ایجاد دولت اسرائیل در آنجا دلایل و توجیهاتی ذکر کرده‌اند که با عنوان اسطوره یا افسانه‌های اسرائیل نیز شناخته می‌شود.[۱۶۵]

«مدعى هستند که در سه هزار سال پیش دو نفر از ما [داود و سليمان] برای مدت موقتی در آنجا سلطنت کرده‌اند... در تمام این مدت دو سه هزار ساله، کِى بوده است که سرزمین فلسطین به یهود تعلق داشته است‌؟ ... قبل از اسلام هم مال آنها نبود، بعد از اسلام هم مال آنها نبود. روزی که مسلمین فلسطین را فتح کردند، فلسطین در اختیار مسیحی‌ها بود نه در اختیار یهودی‌ها. و اتفاقاً مسیحی‌ها که با مسلمین صلح کردند، یکى از مواردى که در صلحنامه گنجاندند این بود که شما یهود را در اینجا راه ندهید. چطور شد که يک‌دفعه نام وطن یهودى به خود گرفت‌؟»[۱۶۶]

توجیهات مذهبی

سرزمین موعود: از آنجا که یهودیان، فلسطین را با نام سرزمین موعود می‌شناسند،‌ برای تحریک و تشویق آنان برای مهاجرت، فلسطین انتخاب شد.[۱۶۷] ایده سرزمین موعود در سِفْر پیدایش[یادداشت ۲] و از بخشیدن این سرزمین به نسل ابراهیم(ع) آمده است.[۱۶۸] از نظر صهیونیست‌‌ها، سرزمینی که به عده خاصی وعده داده شده، بیرون کردن دیگران از آنجا نه تنها حق، بلکه تکلیف است.[۱۶۹] به نظر طارق سویدان، فلسطین برای هرتسل بی‌دین، اهمیتی نداشت؛ اما هنگامی که دید یهودیان تمایلی به مهاجرت به مکانی غیر از سرزمین موعود ندارند، به ابزار دین متوسل شد و از طریق افسانه بازگشت،[یادداشت ۳] آنان را به مهاجرت به فلسطین تشویق کرد.[۱۷۰] گفته شده برای تشکیل دولت یهودی، کشورهایی مانند گینه، آرژانتین و اوگاندا نیز پیشنهاد شده بود.[۱۷۱]

قوم برگزیده: صهیونیست‌ها، قوم برگزیده بودن خود را یک اصل اساسی و نظریه رسمی می‌دانند.[۱۷۲] نقل شده که ساکنان جهان را باید به دو دسته تقسیم کرد: اسرائیل و ملت‌های دیگر و اسرائیل قوم برگزیده است.[۱۷۳] ازاین‌رو، غیریهودیان باید از سرزمینِ موعودِ قومِ برگزیده اخراج شوند.[۱۷۴] اسرائیل شاهاک،‌ رئیس جامعه حقوق بشر و شهروندان اسرائیل، نیز می‌نویسد از نظر اسرائیلیان، همه چیز به یهودی و غیریهودی طبقه‌بندی می‌شود و در کشور یهود فقط یهودیان، انسان محسوب می‌شوند و غیریهودیان جزو حیوانات به شمار می‌روند. طبق این اصل،‌ غیریهودیان را وسیله‌ای برای تولید منابع یهودیان می‌پندارد.[۱۷۵] از کتاب «تاریخ هاگانا» که توسط وزارت دفاع اسرائیل چاپ شده، نقل شده است: در کشور ما فقط برای یهودیان جای زندگی وجود دارد. ما به اعراب خواهیم گفت: خودتان را کنار بکشید. اگر آنها مقاومت کنند، با زور و با لگد آنها را بیرون خواهیم انداخت.[۱۷۶]

گارودی از کتاب «صهیونیسم ضد اسرائیل» نقل کرده، اگر دو مفهوم سرزمین موعود و قوم برگزیده حذف شود، پایه‌ها و کیان صهیونیسم فرو خواهد ریخت.[۱۷۷] فرقه یهودی اُرْتُدوکس «ناتوری کارتا»، از سرسخت‌ترین مخالفان صهیونیسم و اسرائیل، تفسیری متفاوت از تفسیر صیهونیست‌ها از این دو مفهوم ارائه دادند و معتقدند ماشیح (مسیح/موعود) تنها کسی است که قادر به تأسیس دولت یهود است. از نظر آنان، تبعید یهودیان از سرزمین موعود از اوامر الهی است و بازگشت تنها به فرمان خدا صورت می‌گیرد؛ اما صهیونیست‌ها از مشیت الهی نافرمانی کرده و بدون انتظار مشیت و فرمان الهی، دست به تأسیس دولت اسرائیل زدند که خیانت به ملت یهود است.[۱۷۸]

این اعتقاد سبب گشته نژادپرستی را یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های صهیونیست‌ها و اسرائیلی‌ها برشمرند که در تمام سطوح و اشخاص و مؤسسات اسرائیل عمومیت یافته است.[۱۷۹] از جمله نشانه‌های این ویژگی، قانون تابعیت اسرائیل، انتخاب یهودیان غربی (اشکنازی) برای مقام‌ها و مسئولیت‌های مهم در دولت و اختصاص مکان‌های آموزشی و بهداشتی نامناسب برای اعراب عنوان شده است.[۱۸۰] در سیاست رژیم صهیونیستی، یهودیان یک ملت را تشکیل می‌دهند و بر هر چیزی مقدم‌اند. این رژیم برای رسیدن به این هدف، هر اقدامی از جمله کشتار غیریهودیان را جایز می‌شمارد.[۱۸۱]

توجیهات غیرمذهبی

هُولُوکاسْت (قربانی بزرگ) را توجیه و دلیل اصلی تأسیس دولت اسرائیل دانسته‌اند[۱۸۲] تاجایی که گفته شده ایجاد دولت اسرائیل، پاسخ خداوند به قربانی بزرگ بود.[۱۸۳]

اسرائیل شاهاک، رئیس جامعه حقوق بشر و شهروندان اسرائیل

از نظر اسرائیلی‌ها زمین‌هایی که در دست غیریهودیان است، زمین‌های «آزاد نشده» به شمار می‌روند و گرفتن آنها از مالکان اصلی و سپردن به دست یهودی‌ها به معنای نجات دادن آن زمین‌هاست... به همین دلیل، صهیونیست‌ها سعی دارند تا همه زمین‌های فلسطین از دست غیریهودیان گرفته شود و به اصطلاح آزاد شود.[۱۸۴]

هولوکاست به ادعای یهودیان مبنی بر کشته شدن شش میلیون یهودی در جنگ جهانی دوم توسط هیتلر اشاره دارد.[۱۸۵] این واقعه باعث شد صهیونیست‌ها با سر دادن فریاد مظلومیت، از جامعه جهانی درخواست غرامت کنند. اروپاییان نیز به بهانه جبران این خسارت، به فکر تأسیس دولت مستقلی برای آنان افتادند.[۱۸۶] به باور منتقدان، هیچ دلیل و سندی برای اثبات هولوکاست وجود ندارد؛ براساس آمار دولت آلمان در ۱۹۳۹م، ۶۰۰ هزار یهودی در آلمان ساکن بودند که ۴۰۰ هزار نفر آن‌ها مهاجرت کردند.[۱۸۷] با این حال به گفته روژه گارودی، صهیونیست‌ها به عدد شش میلیون چسبیده‌اند و آن را قدسیت بخشیده‌اند.[۱۸۸]

یکی از توجیه‌ها این است که فلسطینی‌ها داوطلبانه و با میل و رغبت خود مهاجرت کردند.[۱۸۹] ایلان پاپه، مورخ اسرائیلی، این ادعا را بی‌اساس و بدون شاهد شمرده و دلیل ترک خانه‌ها را تصمیم رهبر صیهونیست‌ها بر کاستن شمار فلسطینی‌ها به هر وسیله ذکر کرده است.[۱۹۰] گارودی نقل کرده است که سربازان اسرائیلی دستور داشتند بومیان اصلی روستاها را به زور اسلحه و به شیوه‌هایی مانند کشتار اهالی روستای دیریاسین، بیرون برانند. به همین دلیل، بِن‌گُورِیون در زمان نخست وزیری خود به «اخراج کننده بزرگ» ملقب شده بود.[۱۹۱]

از دیگر توجیه‌ها، شعار «سرزمین بدون مردم برای مردمِ بدون سرزمین» بود که بر اساس آن فلسطین را بدون ملت و خالی از سکنه می‌پنداشتند.[۱۹۲] به گزارش روژه گارودی، برای اثبات این شعار، صدها روستا تخریب و شخم زده شد و به طور کلی از نقشه پاک شد و صدها هزار فلسطینی نیز اخراج شدند.[۱۹۳] این شعار را یک تعبیر سکولاریستی از دیدگاه انجیلی شمرده‌اند که برآن است فلسطین سرزمین موعود و مقدس و یهود ملتی مقدس است؛ ملت مقدس نیز باید به سرزمین مقدس بازگردد؛ زیرا صاحب آن است.[۱۹۴] این شعار، دروغ آشکار و اسطوره‌ای بی‌اساس[۱۹۵] و نشان از رویکرد نژادپرستانه و غیرانسانی صهیونیسم تلقی شده است.[۱۹۶]

جنگ‌ها و کشتارها و ترورها

اسرائیل بارها به مردم فلسطین و لبنان و کشورهای مسلمان منطقه حمله کرده و جنگ‌هایی به راه انداخته است که منجر به کشته‌شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان شده و ویرانی‌های بسیاری را نیز در پی داشته است.[۱۹۷]

مناطق مسکونی ویران شده توسط اسرائیل در جنگ ۳۳روزه (ضاحیه، جنوب بیروت، سال ۲۰۰۶)

اسرائیل چهار بار با کشورهای مسلمان عرب در سال‌های ۱۹۴۸م، ۱۹۵۶م، ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳م جنگ کرد که به کشته و آواره شدن تعداد بسیاری منجر شد.[۱۹۸] همچنین اسرائیل بارها به مردم نوار غزه حمله کرده است؛ از جمله جنگ ۲۲ روزه در ۲۰۰۸م،‌ جنگ ۸ روزه در ۲۰۱۲م و جنگ ۵۱ روزه در ۲۰۱۴م.[۱۹۹] در مهر۱۴۰۲ش/اکتبر ۲۰۲۳م نیز اسرائیل در پاسخ به عملیات طوفان الاقصی، به نوار غزه حمله کرد که بیش از ۲۰ هزار فلسطینی کشته و بیش از ۵۴ هزار تن نیز زخمی شدند.[۲۰۰] اسرائیل چندین بار نیز به لبنان که هم‌مرز با فلسطین و محل اردوگاه‌های آوارگان فلسطینی است، حمله کرده است. براساس گزارش‌ها، اسرائیل از ۱۹۷۸م تا ۱۹۹۶م پنج بار به لبنان حمله کرده است.[۲۰۱] از جمله جنگ‌های اسرائیل با لبنان، عملیات سلامت جلیل در ۱۹۸۲م[۲۰۲] و جنگ ۳۳ روزه در ۲۰۰۶م است.[۲۰۳]

آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در روز جهانی قدس:

«در میان جنایات بشری دوران‌های نزدیک به زمان حاضر، هیچ جنایتی در این حجم و با این شدّت وجود ندارد. غصب یک کشور و بیرون کردن مردم برای همیشه از خانه و کاشانه و سرزمین اجدادی خود، آن هم با فجیع‌ترین انواع قتل و جنایت و هلاکِ حَرث و نسل و ده‌ها سال تداوم این ستم تاریخی، حقیقتاً یک رکورد جدید از سَبُعیّت و شیطان‌صفتی بشر است.»[۲۰۴]

کشتارهای دسته‌جمعی

اسرائیل در طول اشغال فلسطین به کشتارهای متعددی در فلسطین و مناطق پیرامون آن دست زده است. برخی خبرگزاری‌ها، تا ۱۲۰ مورد نام برده‌اند.[۲۰۵] براساس گزارش مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، از ۱۹۴۸م تا ۲۰۲۳م/۱۴۰۲ش، بیش از ۱۰۰ هزار فلسطینی از سوی صهیونیست‌ها کشته شده‌اند.[۲۰۶]

جنایات اسرائیل علیه مردم فلسطین و کشتار غیرنظامیان و کودکان به دست رژیم صهیونیستی را نسل‌کشی خوانده‌اند.[۲۰۷] از جمله این نسل‌کشی‌ها، براساس گزارش خبرگزاری الجزیره، حملات اسرائیل به نوار غزه در مهر ۱۴۰۲ش/اکتبر ۲۰۲۳م است که تمام مؤلفه‌های یک نسل‌کشی را دارد. اسرائیل در این حملات، مناطق غیرنظامی مانند بیمارستان‌ها، مدارس و ساختمان‌های مسکونی را بمباران کرد و کودکان و زنان و غیرنظامیان فراوانی را کشت.[۲۰۸] همچنین طبق گزارش‌ها، در ادبیات سیاسی فارسی، رژیم صهیونیستی به رژیم کودک‌کُش معروف شده است.[۲۰۹] طبق آمارهای رسمی نهادهای بین‌المللی، از سال ۲۰۰۸م به این سو،‌ دست‌کم ۳۳ هزار کودک فلسطینی در حملات این رژیم به فلسطین کشته شده‌اند.[۲۱۰]

کشتارها و قتل‌عام‌های اسرائیلی‌ها را بر پایه دو مبنا دانسته‌اند:

  • ‌ ایدئولوژی صهیونیسم: طبق این ایدئولوژی، یهودیان حق مطلق هستند و در رأس سایر مردم (غیریهودیان) قرار دارند.
  • استراتژی صهیونیسم: این کشتارها به منظور تصرف و اشغال مناطق تعیین شده به نفع دولت یهودی است.[۲۱۱]

برخی از کشتارها و قتل‌عام‌های اسرائیل به ترتیب زمانی عبارتند از: قتل‌عام دیر یاسین، کشتار بیت دراس، کشتار طنطوره، کشتار قانا، کشتار خان یونس، کشتار صبرا و شتیلا[۲۱۲] و کشتار بیمارستان المعمدانی.[۲۱۳]

ترورها

براساس آمار خبرگزاری‌ها، صهیونیست‌های اسرائیلی در طول موجودیت خود، بیش از ۲۷۰۰ ترور انجام داده‌اند.[۲۱۴] روزنامه انگلیسی زبان ایندیپندنت ایرلندی، در گزارشی با عنوان «مرگ‌بارترین قاتلان جهان»، سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) را «ماشین کشتار بی‌رحم اسرائیل» خوانده است.[۲۱۵] ترورهای این رژیم محدود به فلسطین و رهبران و فعالان نظامی مقاومت نبود؛ بلکه آنها رهبران سیاسی و دانشمندان زیادی را در سراسر جهان ترور کرده‌اند.[۲۱۶] برخی از افراد ترور شده، عبارتند از: سید عباس موسوی دومین دبیر حزب‌الله لبنان، عماد مغنیه از فرماندهان حزب‌الله، راغب حرب روحانی شیعه معروف به شیخ الشهدای مقاومت لبنان، سَمیر قِنْطار از اعضای سازمان آزادی‌بخش فلسطین، فتحی شقاقی بنیانگذار جهاد اسلامی، شیخ احمد یاسین از رهبران حماس.[۲۱۷] براساس اسناد و گزارش‌ها، سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) در ترور دانشمندان هسته‌ای ایران همچون علی‌محمدی، شهریاری، احمدی روشن، رضایی‌نژاد و فخری‌زاده نیز دخالت داشته است.[۲۱۸]

نقض قوانین و قطعنامه‌های بین‌المللی

نقشه اسرائیل و مناطق اشغال شده فلسطین

اسرائیل در مخالفت با قطعنامه‌های سازمان ملل متحد رکوددار جهان معرفی شده است.[۲۱۹] گفته شده شورای امنیت سازمان ملل متحد از ۱۹۴۸م تا ۲۰۱۶م، بیش از ۱۰۲ قطعنامه و شورای حقوق بشر سازمان ملل از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۳م، ۱۰۴ قطعنامه در محکومیت اسرائیل تصویب کرده‌اند. مجمع عمومی سازمان ملل نیز از ۱۹۴۷م تا ۲۰۲۳م، ۱۸۳ قطعنامه درباره اسرائیل و فلسطین تصویب کرده که برخی از آنها در محکومیت اسرائیل بوده است.[۲۲۰] آمریکا در حمایت از اسرائیل، از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۹۶م، سی بار قطعنامه‌های سازمان ملل در محکومیت اسرائیل را وتو کرده است.[۲۲۱]

از جمله قطعنامه‌هایی که در محکومیت اقدامات اسرائیل تصویب شده عبارتند از:

  • قطعنامه ۳۲۳۶ در ۲۲ نوامبر ۱۹۷۴م: حق تعیین سرنوشت و حاکمیت در فلسطین را برای فلسطینیان و حق بازگشت آوارگان به سرزمین‌هایشان را به تصویب رساند؛ اما اسرائیل به این قطعنامه پای‌بند نبود و آن را زیر پا گذاشت.[۲۲۲]
  • قطعنامه ۳۳۷۹ در ۱۰ نوامبر ۱۹۷۵م که صهیونیسم به صراحت شکلی از نژادپرستی و تبعیض نژادی شناخته شد.[۲۲۳]
  • قطعنامه ۲۳۳۴ شورای امنیت در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۶م، در محکومیت شهرک‌سازی‌های اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی و نقض آشکار قوانین بین‌المللی.[۲۲۴] در قطعنامه ۴۶۵ در اول مارس ۱۹۸۰م نیز شهرک‌سازی‌های اسرائیل نقض آشکار کنوانسیون ژنو تلقی شده است.[۲۲۵]
  • ‌ قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت: ۲۲ نوامبر ۱۹۶۷م خواستار خروج نیروهای رژیم صهیونیستی از اراضی اشغالی فلسطین در سال ۱۹۶۷م شد.[۲۲۶] به گزارش بی‌بی‌سی، نخستین بار اصطلاح «سرزمین‌های اشغالی» در این قطعنامه آمده است.[۲۲۷]
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران

بعد از اتمام این مذاکراتِ هسته‌ای، شنیدم صهیونیست‌ها در فلسطین اشغالی گفتند فعلاً با این مذاکراتی که شد، تا ۲۵ سال از دغدغه ایران آسوده‌ایم ... بنده در جواب عرض میکنم ... شما [اسرائیل] ۲۵ سال آینده را نخواهید دید. ان‌شاءالله تا ۲۵ سال دیگر، به توفیق الهی و به فضل الهی چیزی به نام رژیم صهیونیستی در منطقه وجود نخواهد داشت.[۲۲۸]

کتاب‌شناسی

درباره تاریخچه تشکیل اسرائیل و سیاست‌ها و جنگها و مسائل پیرامون آن کتاب‌های متعددی نگاشته شده است که برخی از آنها عبارتند از:

  • دانشنامه صهیونیسم و اسرائیل: این اثر با هدف شناسایی صهیونیسم و اسرائیل در شش جلد و ۱۹۰۰ مدخل توسط مجید صفاتاج گردآوری و از سوی انتشارات آرون منتشر شده است.
  • راهنمای عمومی اسرائیل شناسی ۲۰۲۰: اثر جمعی از نویسندگان و ترجمه محمدجواد اخوان که از سوی نشر دیدمان در ۱۴۰۰ش چاپ شده است. عناوین جزئی این مجموعه شش جلدی به ترتیب عبارتند از: ایدئولوژی و تاریخ، رژیم حکومتی و حقوقی، سیاست و جامعه، نهادهای نظامی امنیتی، آموزش و رسانه، اقتصاد و زمین.
  • سیاست و دیانت در اسرائیل: اثر عبدالفتاح محمد ماضی، ترجمه غلامرضا تهامی. این کتاب نخستین بار در سال ۱۳۸۱ش از سوی انتشارات سنا منتشر شد.
  • مجموعه چهار جلدی «تو زودتر بکش»: نوشتهٔ رونین برگمن و ترجمه وحید خضاب، روایت نیروهای عملیاتی و اطلاعاتی اسرائیل از شصت سال ترورهای موساد است.
  • ماجرای فلسطین و اسرائيل: تألیف مجید صفاتاج، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
  • ده غلط مشهور درباره اسرائیل (چیزهایی که خیلی‌ها فکر می‌کنند درست است ولی نیست): نوشته ایلان پاپه، مورخ اسرائیلی، ترجمه وحید خضاب. در این کتاب ده افسانه و باور غلط که اسرائیل براساس آنها شکل گرفته، مورد بررسی انتقادی قرار گرفته است.[۲۲۹] یکی از باورهای غلط، برابری صیهونیسم با یهودیت و صهیونیسم‌ستیزی با یهودیت‌ستیزی است که در فصل سوم این کتاب رد شده است.[۲۳۰] این کتاب توسط کتابستان معرفت نخستین بار در ۱۳۹۹ش منتشر شد.
  • اسلام‌پژوهی در اسرائیل: اثر اکبر محمودی که مهم‌ترین مراکز، اشخاص و آثار و تحقیقات درباره اسلام‌پژوهی و اسلام‌شناسی در اسرائیل را معرفی کرده است.[۲۳۱] نگارش کتاب به سفارش پژوهشگاه قرآن و حدیث بوده[۲۳۲] و توسط انتشارات دارالحدیث در سال ۱۳۹۹ش منتشر شده است.

«محاکمه صهیونیزم اسرائیل» نوشته روژه گارودی، «اسطوره‌های بنیانگذار سیاست اسرائیل»، روژه گارودی و ترجمه مجید شریف، «سقوط اسرائیل» نوشته مهدی حمد الفتلاوی و ترجمه محمدباقر ذوالقدر، «چالش اعراب و اسرائیل (صد پرسش و پاسخ)» تألیف پدرو بریگرو ترجمه بهروز اصغری‌کوسالاری، «اسرائیل: فرزندی ناخوانده» نوشته بابک مصطفوی، «اسرائیل شکستنی است» اثر الهه کریمی و ریحانه رفیعی، «پایان اسرائیل: فروپاشی از درون» نوشته گِرِک کارلستروم و ترجمه احسان محمدی و محمدجوان اخوان، «پرونده فوق سری ۲۰۴۰» اثر محمد قنبری (رمانی درباره جنایات رژیم صهیونیستی) از دیگر کتاب‌هایی است که پیرامون اسرائیل نگارش شده است.

پانویس

  1. jewish virtual library. ,«Vital Statistics: Latest Population Statistics for Israel»
  2. سویدان، دایرةالمعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۴۵.
  3. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۵۲-۵۵.
  4. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۰۳.
  5. Khalidi, «Palestine», Encyclopaedia Britannica.
  6. سویدان، دایرةالمعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۵۸.
  7. زیدآبادی، دین و دولت در اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۲۷ و ۱۲۸.
  8. «قتل‌عام‌های اشغالگران تا سال ۱۹۴۸م»، وبگاه راسخون.
  9. کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۱۸۶؛‌ ,Sicherman and others «Israel», The Encyclopaedia Britannica.
  10. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۹؛ کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۱۸۷.
  11. «چهل سال از کشتار صبرا و شتیلا گذشت»، خبرگزاری آناتولی.
  12. «Nakba Day: What happened in Palestine in 1948?», Al Jazeera Media Network؛ ‌«تظاهرات مردم فلسطین به مناسبت روز نکبت»، خبرگزاری آناتولی.
  13. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۲۰۳.
  14. کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۸.
  15. Sicherman and others «Israel», Encyclopaedia Britannica؛ صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۲۰۹.
  16. «شهرک‌های یهودی‌نشین؛ نام ۵۶ سال غصب و خشونت در سرزمین‌های فلسطین»، خبرگزاری آناتولی.
  17. «چهل و هفتمین سالروز به ‌آتش کشیدن مسجد الاقصی»، خبرگزاری آناتولی.
  18. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۲۱۸ - ۲۲۰.
  19. غفاری‌فر، «سلسله صلح‌های تحمیلی برای حذف تدریجی هویت فلسطینی»، ص۱۸۵.
  20. از عملیات سلامت الجلیل و شکل‌گیری حزب‌الله تا خوشه‌های خشم»، خبرگزاری تسنیم.
  21. از عملیات سلامت الجلیل و شکل‌گیری حزب‌الله تا خوشه‌های خشم»، خبرگزاری تسنیم.
  22. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۳۲۲.
  23. کفاش و دیگران، دایر‌ةالمعارف مصور تاریخ فلسطین،‌ ۱۳۹۲ش، ص۲۷۶؛ صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۳۲۳.
  24. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۳۲۳.
  25. «مجزرة قانا»، خبرگزاری الجزیرة.
  26. Sicherman and others «Israel», Encyclopaedia Britannica.
  27. «Arab-Israeli wars», Encyclopaedia Britannica.
  28. «هشتمین سالگرد عملیات «سُرب گداخته» علیه غزه؛ 83% قربانی‌ها «غیرنظامی» بودند»، خبرگزاری فارس.
  29. «Gaza Strip», Encyclopaedia Britannica.
  30. «Gaza Strip», Encyclopaedia Britannica.
  31. «Gaza Strip», Encyclopaedia Britannica.
  32. «إسرائيل دمرت أكثر من 305 آلاف منزل في غزة»، خبرگزاری الجزیره؛ «Gaza Strip», Encyclopaedia Britannica.
  33. .What we know so far about the deadly strike on a Gaza hospital", AlJAZEERA"
  34. پاک‌نیا تبریزی، «علمای شیعه و دفاع از قدس شریف»، ص۱۶۰و۱۶۱.
  35. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۱۳۹.
  36. محتشمی‌پور، «مروری بر شکل‌گیری رژیم اشغالگر قدس»، ص۱۲۲.
  37. نگاه کنید به: پاک‌نیا تبریزی، «علمای شیعه و دفاع از قدس شریف»، ص۱۵۶-۱۶۳.
  38. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۱۳۹ و ج۶،‌ ص۴۶۹.
  39. سرحدی، «علمایی که نسبت به مسئله فلسطین واکنش نشان دادند»،‌ پژوهشکده تاریخ معاصر.
  40. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۹، ص۲۸.
  41. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۲.
  42. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۵،‌ ص۳۷۰.
  43. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۵،‌ ص۳۷۱.
  44. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۶، ص۳۰۸.
  45. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۶،‌ ص۳۰۸.
  46. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۶،‌ ص۳۰۹.
  47. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۸،‌ ص۱۴۵.
  48. مطهری، مجموعه ‌آثار،‌ ۱۳۹۰ش، ج۲۶،‌ ص۳۴۰.
  49. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۶، ص۲۹۳.
  50. «اسرائیل باطل مطلق است»، سایت موسسه تحقیقاتی فرهنگی امام موسی صدر.
  51. «سخنرانی تلویزیونی به مناسبت روز جهانی قدس»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
  52. «بیانات در مراسم گشایش کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
  53. «بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای؛ «بیانات در دیدار دست‌اندرکاران دومین کنگره ملی شهدای ورزشکار»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
  54. «بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
  55. «بیانات در دیدار جمعی از خانواده‌های شهدا و آزادگان»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
  56. خامنه‌ای، فلسطین، ۱۳۹۷ش، ص۷۸.
  57. «پیام به کنگره بین‌المللی علامه طباطبایی»، سایت دفتر مرجعیت.
  58. روزبهانی، تحلیل و نقد بهائیت، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۹.
  59. زاهدزاهدانی، بهائیت در ایران، ‌۱۳۸۸ش، ص۲۸۳-۲۸۵.
  60. زاهدزاهدانی، بهائیت در ایران، ‌۱۳۸۸ش، ص۲۹۴.
  61. زاهدزاهدانی، بهائیت در ایران، ‌۱۳۸۸ش، ص۲۹۴.
  62. نگاه کنید به: خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۷، ص۲۶۷ و ۴۶۱؛ رفیعی، «خروش بر توطئه‌ها؛ امام خمینی و بهائیت»، ص۳۵۱-۳۵۵.
  63. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱،‌ ص۱۱۰ و۲۱۶.
  64. رفیعی، «خروش بر توطئه‌ها؛ امام خمینی و بهائیت»، ص۳۵۲.
  65. روزبهانی، تحلیل و نقد بهائیت، ‌۱۳۸۹ش، ص۱۷۱-۱۷۳.
  66. نیازی، گذرگاه تاریکی، ۱۳۹۳ش، ص۲۸۳.
  67. نیازی، گذرگاه تاریکی، ۱۳۹۳ش، ص۲۸۳.
  68. دهقان، «آشنایی اجمالی با رژیم غاصب کودک‌کش اسرائیل»، روزنامه اترک، تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ش؛ توفیقی، «کدام کشورها اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسند؟»، خبرگزاری رویداد ۲۴.
  69. «ماهاتیر محمد: اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسیم»، شبکه العالم.
  70. مؤسسه تحقیقات و پژوهش‌های سیاسی-علمی ندا، مروری بر روابط خارجی رژیم صهیونیستی، ۱۳۸۹ش، ص۳۷۸.
  71. مؤسسه تحقیقات و پژوهش‌های سیاسی-علمی ندا، مروری بر روابط خارجی رژیم صهیونیستی، ۱۳۸۹ش، ص۳۸۰ و ۳۸۸.
  72. توفیقی، «کدام کشورها اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسند؟»، خبرگزاری رویداد ۲۴.
  73. مؤسسه تحقیقات و پژوهش‌های سیاسی-علمی ندا، مروری بر روابط خارجی رژیم صهیونیستی، ۱۳۸۹ش، ص۳۳۷.
  74. نگاه کنید به: مؤسسه تحقیقات و پژوهش‌های سیاسی-علمی ندا، مروری بر روابط خارجی رژیم صهیونیستی، ۱۳۸۹ش، ص۳۴۲-۳۵۵.
  75. «اردن و رابطه‌ی آن با تاریخ فلسطین»، وبگاه نسیم آنلاین.
  76. نگاه کنید به: مؤسسه تحقیقات و پژوهش‌های سیاسی-علمی ندا، مروری بر روابط خارجی رژیم صهیونیستی، ۱۳۸۹ش، ص۳۵۹-۳۶۲.
  77. مؤسسه تحقیقات و پژوهش‌های سیاسی-علمی ندا، مروری بر روابط خارجی رژیم صهیونیستی، ۱۳۸۹ش، ص۳۷۵.
  78. مؤسسه تحقیقات و پژوهش‌های سیاسی-علمی ندا، مروری بر روابط خارجی رژیم صهیونیستی، ۱۳۸۹ش، ص۳۶۶ - ۳۶۸.
  79. سویدان، دایرةالمعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۳۸۸.
  80. سویدان، دایرةالمعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۳۸۸.
  81. سویدان، دایرةالمعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۳۸۹.
  82. سویدان، دایرةالمعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۳۹۰.
  83. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۵،‌ ص۱۳۴.
  84. نگاه کنید به: سویدان، دایرةالمعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۳۹۹.
  85. «بیانات در مراسم گشایش کنفرانس بین‌المللی حمایت ار انتفاضه فلسطین»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
  86. خامنه‌ای، فلسطین، ۱۳۹۷ش، ص۸۹و۹۰.
  87. توفیقی، «کدام کشورها اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسند؟»، خبرگزاری رویداد ۲۴.
  88. رضوی، «مرجعیت‌پژوهی در اسرائیل»، وبگاه پرتوی از جامعه ایرانی.
  89. محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۳۰۲.
  90. محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۳۰۵.
  91. راد، «مهدویت در نگاشته‌های مستشرقان»، ص۱۴۶.
  92. راد، «مهدویت در نگاشته‌های مستشرقان»، ص۱۵۰.
  93. محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۳۳.
  94. «فرمانیان: ۱۱۰ عنوان کتاب شیعی به ۲۰ زبان دنیا در ۱۴۰۲ ترجمه شده است»، وبگاه مجمع جهانی اهل‌بیت(ع).
  95. محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۳۸.
  96. حسینی، شیعه‌پژوهی و شیعه‌پژوهان انگلیسی‌زبان، ۱۳۸۷ش، ص۴۹.
  97. «مطالعات اسلام‌شناسی و شیعه‌شناسی در دانشگاه تل آویو»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  98. «Department of Arabic and Islamic Studies», Tel Aviv University.
  99. «The Max Schloessinger Memorial Foundation - Jerusalem Studies in Arabic and Islam (JSAI)», Academia.
  100. نگاه کنید به: محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۳۸-۵۰.
  101. محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۵۶.
  102. حسینی، شیعه‌پژوهی و شیعه‌پژوهان انگلیسی‌زبان، ۱۳۸۷ش، ص۴۹؛ محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۱۱۸.
  103. محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۲۳۳و۳۰۶.
  104. محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۲۱۷ و ۲۱۸.
  105. «فرمانیان: ۱۱۰ عنوان کتاب شیعی به ۲۰ زبان دنیا در ۱۴۰۲ ترجمه شده است»، وبگاه مجمع جهانی اهل‌بیت(ع).
  106. «چهار مرکز ضد شیعه در اسرائیل فعالیت می‌کنند»، وبگاه مجمع جهانی شیعه‌شناسی.
  107. برای نمونه نگاه کنید به: «بزرگ‌ترین مرکز شیعه‌شناسی جهان در اسرائیل قرار دارد»،‌ خبرگزاری جمهوری اسلامی؛ «فعالیت بزرگترین مراکز شیعه‌شناسی در اسرائیل»، خبرگزاری تابناک.
  108. محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۳۰۲ و ۳۰۳.
  109. «شیعه‌شناسی در اسرائیل استراتژیک است»، خبرگزاری مهر.
  110. معتز، «شیعه در اسرائیل»، دوهفته‌نامه پگاه حوزه.
  111. معتز، «شیعه در اسرائیل»، دوهفته‌نامه پگاه حوزه.
  112. jewish virtual library. ,«Vital Statistics: Latest Population Statistics for Israel»
  113. «Region: Middle East-North Africa», Pew Research Center.
  114. خامه‌یار، «مزارات اهل‌بیت پیامبر(ص) در اردن و فلسطین اشغالی»، ص۱۸۳.
  115. خامه‌یار، «مزارات اهل‌بیت پیامبر(ص) در اردن و فلسطین اشغالی»، ص۱۸۳.
  116. خامه‌یار، «مزارات اهل‌بیت پیامبر(ص) در اردن و فلسطین اشغالی»، ص۱۸۴.
  117. خامه‌یار، «مزارات اهل‌بیت پیامبر(ص) در اردن و فلسطین اشغالی»، ص۱۸۴ و ۱۸۵.
  118. نگاه کنید به: خامه‌یار، «مزارات اهل‌بیت پیامبر(ص) در اردن و فلسطین اشغالی»، ص۱۸۲ و ۱۸۳؛ «از آثار اسلامی و زیارتی اهل‌بیت(ع) در فلسطین چه می‌دانیم؟»، خبرگزاری رضوی.
  119. خامه‌یار، «مزارات اهل‌بیت پیامبر(ص) در اردن و فلسطین اشغالی»، ص۱۸۵و۱۸۶.
  120. کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۱۸۶؛‌ ,Sicherman and others «Israel», The Encyclopaedia Britannica.
  121. فیروزآبادی، کشف الاسرار صهیونیسم، ‌۱۳۹۳ش، ص۲۹.
  122. مهتدی، «بن گوریون،‌دیوید»، ص۳۵۶.
  123. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۶۱؛ کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۱۸۶.
  124. «روز نکبت و جنایات صهیونیست‌ها از سال ۱۹۴۸ تا به الان»،‌ خبرگزاری فارس.
  125. فیروزآبادی، کشف الاسرار صهیونیسم، ‌۱۳۹۳ش، ص۲۹ و ۳۰.
  126. نگاه کنید به:‌ سجادی، پیدایش و تداوم صهیونیسم، ۱۳۸۶ش، ص۲۴.
  127. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۵۹.
  128. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۸۳و۸۴.
  129. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۵۸.
  130. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۶۰.
  131. فیروزآبادی، کشف الاسرار صهیونیسم، ‌۱۳۹۳ش، ص۳۰.
  132. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۹؛ کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۱۸۷.
  133. Nakba Day: What happened in Palestine in 1948?», Al Jazeera Media Network.
  134. کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۱؛ صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۲۰۲؛ Nakba Day: What happened in Palestine in 1948?», Al Jazeera Media Network.
  135. کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۸؛ صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۲۰۵.
  136. Sicherman and others «Israel», Encyclopaedia Britannica؛ صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۲۰۹.
  137. «نقشه فلسطین و مساحت غزه»، شبکه العالم؛ «۷۵ سال از فاجعه نکبت (اشغال فلسطین) گذشت»، مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین.
  138. کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۱ و ۲۰۲.
  139. کفاش و دیگران، دایرة‌المعارف مصور تاریخ فلسطین، ۱۳۹۲ش، ص۱۸۶؛‌ سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۴۸.
  140. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۴۸؛ زیدآبادی، دین و دولت در اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۲۸.
  141. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۶۱.
  142. Ashly and Hefawi, «Nakba: ‘It remains bitter and continues to burn’», Al Jazeera Media Network؛ «تظاهرات مردم فلسطین به مناسبت روز نکبت»، خبرگزاری آناتولی.
  143. برای نمونه نگاه کنید به:‌ خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱۵، ص۱۵۱، ۱۵۴، ۱۶۰ و۱۶۲، ج۱۶، ص۳۹۹؛ محتشمی‌پور، «مروری بر شکل‌گیری رژیم اشغالگر قدس»، ص۱۰۰،‌ ۱۱۶ و ۱۲۲.
  144. «۷۵ سال از فاجعه نکبت (اشغال فلسطین) گذشت»، مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین.
  145. «۷۵ سال از فاجعه نکبت (اشغال فلسطین) گذشت»، مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین.
  146. کفاش و دیگران، دایر‌ةالمعارف مصور تاریخ فلسطین،‌ ۱۳۹۲ش، ص۲۱۰.
  147. کفاش و دیگران، دایر‌ةالمعارف مصور تاریخ فلسطین،‌ ۱۳۹۲ش، ص۲۱۲.
  148. مالکی و رشیدی، «جهاد اسلامی، جنبش»، ص۴۳۷.
  149. مالکی، «حماس، جنبش»، ص۷۹ و ۸۰.
  150. خسروشاهی، «جنبش امل و امام موسی صدر (قسمت دوم)»، دفتر حفظ و نظر آثار و اندیشه‌های استاد سیدهادی خسروشاهی.
  151. توفیقیان، «حزب الله نماد عزت و اقتدار لبنان»، وبگاه پژوهه.
  152. محمدی‌سیرت، «الگوی نمایش نقش امنیت‌آفرین شهیدان محور مقاومت در رسانه ملی»، ص۶۳.
  153. «مروری بر تاریخ مبارزات مردمی فلسطین از ۱۹۶۷ تا ۲۰۲۲»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  154. «مروری بر تاریخ مبارزات مردمی فلسطین از ۱۹۶۷ تا ۲۰۲۲»، وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  155. نگاه کنید به: صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۶۴؛ «رؤیای صهیونیست‌ها در تأسیس اسرائیل بزرگ چگونه بر باد رفت؟»، خبرگزاری فارس: خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲۱، ص۳۹۸، پاورقی دوم.
  156. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۴۱.
  157. گارودی، تاریخ یک ارتداد، ۱۳۷۷ش، ص۷۵و۷۶ و ۸۲؛ گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۶۶.
  158. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۲.
  159. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۵۶.
  160. مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۷، ص۲۹۰.
  161. Tandon, «What is Greater Israel? Why is the idea not acceptable to the Palestinians and Islamists», JagranJosh.
  162. Tandon, «What is Greater Israel? Why is the idea not acceptable to the Palestinians and Islamists», JagranJosh.
  163. Tandon, «What is Greater Israel? Why is the idea not acceptable to the Palestinians and Islamists», JagranJosh.
  164. فیروزآبادی، کشف الاسرار صهیونیسم، ‌۱۳۹۳ش، ص۴۵.
  165. برای نمونه نگاه کنید به: گارودی، تاریخ یک ارتداد، ۱۳۷۷ش، ص ۱۳-۱۷، ۳۳، ۳۵ و ۴۷-۵۰؛ پاپه، ایده اسرائیل، ۱۳۹۸ش، ص۱۵۲.
  166. مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۷،‌ ص۲۸۸.
  167. فیروزآبادی، کشف الاسرار صهیونیسم، ‌۱۳۹۳ش، ص۲۵؛ سجادی، پیدایش و تداوم صهیونیسم، ۱۳۸۶ش، ص۴۵.
  168. گارودی، تاریخ یک ارتداد، ۱۳۷۷ش، ص۳۷و۳۸ و ۱۸۷.
  169. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۴۱.
  170. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۴۶.
  171. سجادی، پیدایش و تداوم صهیونیسم، ۱۳۸۶ش، ص۴۵.
  172. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۴۲.
  173. گارودی، تاریخ یک ارتداد، ۱۳۷۷ش، ص۴۸.
  174. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۴۱.
  175. شاهاک، دولت نژادپرست اسرائیل، ۱۳۸۰ش، ص۳۴-۳۷.
  176. شاهاک، دولت نژادپرست اسرائیل، ۱۳۸۰ش، ص۳۹.
  177. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۲۴.
  178. المسیری، دائرةالمعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۸۳ش، ج۶، ص۴۷۵-۴۷۸.
  179. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۸۶؛ صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۵۲.
  180. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۸۶.
  181. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۴۸.
  182. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۷۶.
  183. گارودی، تاریخ یک ارتداد، ۱۳۷۷ش، ص۱۷۱.
  184. شاهاک، دولت نژادپرست اسرائیل، ۱۳۸۰ش، ص۳۷ و ۳۸.
  185. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۹۷.
  186. فیروزآبادی، کشف الاسرار صهیونیسم،‌۱۳۹۳ش، ص۲۸.
  187. سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۲۹۷و۲۹۸.
  188. گارودی، تاریخ یک ارتداد، ۱۳۷۷ش، ص۱۷۵.
  189. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۳۷ و۸۷؛ پاپه، ایده اسرائیل، ۱۳۹۸ش، ص۱۵۴.
  190. پاپه، ایده اسرائیل، ۱۳۹۸ش، ص۱۵۴.
  191. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۳۷ و۸۷.
  192. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۳۷؛ گارودی، تاریخ یک ارتداد، ۱۳۷۷ش، ص۱۸۴.
  193. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۳۷و۳۸.
  194. المسیری، دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۸۳ش، ج۶، ص۱۲.
  195. گارودی، محاکمه صهیونیزم اسرائیل،‌ ۱۳۸۴ش، ص۸۶.
  196. المسیری، دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۸۳ش، ج۶، ص۱۳.
  197. نگاه کنید به: از عملیات سلامت الجلیل و شکل‌گیری حزب‌الله تا خوشه‌های خشم»، خبرگزاری تسنیم؛ «پرونده سنگین جنایت‌های ارتش اسرائیل»، خبرگزاری مهر.
  198. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۹.
  199. برای نمونه نگاه کنید به: «پرونده سنگین جنایت‌های ارتش اسرائیل»، خبرگزاری مهر؛ «ده‌ها جنایت از بزرگ‌ترین جانی جهان»، خبرگزاری مشرق.
  200. «الاحتلال يواصل تصعيده بالضفة ويعتقل عددا من الفلسطينيين»، خبرگزاری الجزیره.
  201. از عملیات سلامت الجلیل و شکل‌گیری حزب‌الله تا خوشه‌های خشم»، خبرگزاری تسنیم.
  202. از عملیات سلامت الجلیل و شکل‌گیری حزب‌الله تا خوشه‌های خشم»، خبرگزاری تسنیم.
  203. «Arab-Israeli wars», Encyclopaedia Britannica.
  204. «سخنرانی تلویزیونی به مناسبت روز جهانی قدس»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
  205. نگاه کنید به: «ده‌ها جنایت از بزرگ‌ترین جانی جهان»، خبرگزاری مشرق.
  206. «۷۵ سال از فاجعه نکبت (اشغال فلسطین) گذشت»، مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین.
  207. برای نمونه نگاه کنید به: «نمایندگان پارلمان اروپا حملات اسرائیل علیه غزه را نسل‌کشی دانستند»، خبرگزاری آناتولی؛ Ayyash, «A genocide is under way in Palestine», Al Jazeera Media Network.
  208. Adel and Gallagher, «Genocide in Gaza: A call to urgent global action», Al Jazeera Media Network.
  209. برای نمونه نگاه کنید به: «آیا خدای واقعی رژیم کودک‌کُش را می‌شناسید؟»، خبرگزاری فارس؛ «چرا اسرائیل رژیمی کودک‌کش است؟»، خبرگزاری مهر.
  210. «آیا خدای واقعی رژیم کودک‌کُش را می‌شناسید؟»، خبرگزاری فارس.
  211. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۵۰ و ۱۵۱.
  212. برای نمونه نگاه کنید به: «پرونده سنگین جنایت‌های ارتش اسرائیل»، خبرگزاری مهر؛ «ده‌ها جنایت از بزرگ‌ترین جانی جهان»، خبرگزاری مشرق.
  213. .What we know so far about the deadly strike on a Gaza hospital", Al Jazeera Media Network"
  214. «مهمترین ترورهای انجام شده توسط اسرائیل در سراسر جهان»، پایگاه خبری جماران؛ «بیش از ۲۷۰۰ ترور هدفمند میراث شوم اسرائیل»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  215. «The world's deadliest assassins», Irish independent.
  216. «نگاهی بر جنایات رژیم صهیونیستی در ۸۶ سال گذشته»، خبرگزاری فارس.
  217. نگاه کنید به: سویدان، دایرةالمعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۳۴۶ و ۳۴۷؛ «بیش از ۲۷۰۰ ترور هدفمند میراث شوم اسرائیل»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  218. برای نمونه نگاه کنید به: «Israel teams with terror group to kill Iran's nuclear scientists, U.S. officials tell NBC News», NBC news؛ «The world's deadliest assassins», Irish independent؛ «نقش آمریکا در عملیات تروریستی در ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  219. چامسکی، مثلث سرنوشت‌ساز، ۱۳۶۹ش، ص۱۲۲.
  220. نگاه کنید به:‌ «نگاهی به جنایات رژیم صهیونیستی در ۸۶ سال گذشته»، خبرگزاری فارس.
  221. گارودی، تاریخ یک ارتداد، ۱۳۷۷ش، ص۱۴.
  222. «اسرائیل و نقض قطعنامه‌های بین‌المللی درباره بازگشت آوارگان فلسطینی»، خبرگزاری مهر.
  223. صفاتاج، ماجرای فلسطین و اسرائیل، ۱۳۸۱ش، ص۱۵۳؛ «قطعنامه شماره ۳۳۷۹ مجمع عمومی سازمان متحد»، ص۱۰۷۸.
  224. «قطعنامه ۲۲۳۱ و دیگر قطعنامه‌های شورای امنیت که دولت ترامپ نقض کرد»، وبگاه جامعه خبری تحلیل الف.
  225. «قطعنامه ۲۲۳۱ و دیگر قطعنامه‌های شورای امنیت که دولت ترامپ نقض کرد»، وبگاه جامعه خبری تحلیل الف.
  226. دهقانی، «قطعنامه تقسیم فلسطین مبنای راه حل دو دولت و ملاکی برای راه حل همه پرسی»، ص۱۰۲۹.
  227. «سرزمین‌های اشغال شده توسط اسرائیل کجاست و چرا به این نام شناخته می‌شود؟»، خبرگزاری بی‌بی‌سی.
  228. خامنه‌ای، فلسطین، ۱۳۹۷ش، ص۶۰۳.
  229. پاپه، ده غلط مشهور درباره اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۱۴.
  230. پاپه، ده غلط مشهور درباره اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۱۶ و ۵۹-۹۰.
  231. محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۲۶.
  232. محمودی، اسلام‌پژوهی در اسرائیل، ۱۳۹۹ش، ص۲۰.

یادداشت

  1. اسرائیل، واژه‌ای غیرعربی (عِبْری یا سُرْیانی) (هوشنگی، «بنی‌اسرائیل»،‌ ص۴۳۹ و ۴۴۰.) و مراد از آن حضرت یعقوب(ع) است.(طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۴۴.) واژه اسرائیل را که دو مرتبه در قرآن آمده،(سوره آل‌عمران، آیه ۹۳؛ سوره مریم، آیه ۵۸.) مرکب از اِسرا به معنای بنده و ئیل به معنی خدا است و کلمه اسرائیل را به بنده خدا معنا کرده‌اند.(شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۱۸۰.) گفته شده واژه اسرائیل، نخستین بار در سِفْر پیدایش تورات آمده است. براساس سفر پیدایش، فرشته الهی به یعقوب گفت نامت چیست؟ گفت یعقوب. فرشته گفت چون با خدا و با انسان‌ها مجاهده کردی و پیروز شدی، دیگر نامت یعقوب نیست و به نام اسرائیل نامیده خواهی شد.(کتاب مقدس، سفر پیدایش، فصل ۳۲، آیات ۲۷- ۲۹.)
  2. «در آن روز یَهُوَه با اِبْرام عهد بست و گفت: این زمین را از نهر مصر تا به نهر عظیم یعنی نهر فرات به نسل تو بخشیده‌ام».(عهد عتیق، سفر پیدایش، باب ۱۵، آیه ۱۸.)
  3. براساس افسانه تبعید و بازگشتِ یهودی‌ها، فلسطین، سرزمین مقدسی است که خدا آن را برای همیشه به ملت برگزیده خود (یهودی‌ها) داده است. آنها در دوران داوود و سلیمان از آن سرزمین بر تمام جهان حکمرانی کردند؛ اما بعدها از آن سرزمین بیرون رانده شدند. به زودی ماشِیَح (مسیح موعود) بازمی‌گردد و یهودی‌ها را به سرزمین‌شان برمی‌گرداند و دوباره حکومت جهانی آنها تشکیل می‌شود. هرتسل اعلام کرد یهودی‌ها باید تلاش کنند به سرزمین مقدس برگردند تا مسیح بازگردد. ازاین‌رو، شعار صهیونیسم را تلاش برای بازگشت به سرزمین مقدس قرار داد.(سویدان، دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۴۶و۴۷.)

منابع

پیوند به بیرون