کاربر ناشناس
ماوراء النهر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←محدوده
imported>Fayaz جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Fayaz جز (←محدوده) |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
ماوراءالنهر مشتمل بر سرزمین‌های واقع در شمال رود آمو<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه ماوراء النهر.</ref> (جیحون)<ref>برای اطلاعات بیشتر در مورد رود جیحون رجوع کن به: مقدسی، أحسن التقاسیم، ۱۴۱۱ق، ص۲۸۴.</ref> است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۴۵؛ مقدسی، أحسن التقاسیم، ۱۴۱۱ق، ص۲۶۰؛ قزوینی، آثار البلاد و اخبار العباد، ۱۹۹۸م، ص۵۵۷؛ ابن عبد الحق بغدادی، مراصد الإطلاع علی أسماء الأمکنة و البقاع، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۲۲۳.</ref> پس از فتح این ناحیه توسط [[مسلمانان]] به علت قرار گرفتن در آنسوی رود جیحون، ماوراء النهر نام گرفت.<ref>مجهول، حدود العالم، ۱۴۲۳ق، ص۵۵؛ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه ماوراءالنهر.</ref> و به عنوان یکی از اقالیم شرقی حکومت اعراب مسلمان<ref> مقدسی، أحسن التقاسیم، ۱۴۱۱ق، ص۲۶۰.</ref> و گاهی ربع چهارم [[خراسان]] شهرت یافت.<ref> مقدسی، أحسن التقاسیم، ۱۴۱۱ق، ص۲۱۳.</ref> | ماوراءالنهر مشتمل بر سرزمین‌های واقع در شمال رود آمو<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه ماوراء النهر.</ref> (جیحون)<ref>برای اطلاعات بیشتر در مورد رود جیحون رجوع کن به: مقدسی، أحسن التقاسیم، ۱۴۱۱ق، ص۲۸۴.</ref> است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۴۵؛ مقدسی، أحسن التقاسیم، ۱۴۱۱ق، ص۲۶۰؛ قزوینی، آثار البلاد و اخبار العباد، ۱۹۹۸م، ص۵۵۷؛ ابن عبد الحق بغدادی، مراصد الإطلاع علی أسماء الأمکنة و البقاع، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۲۲۳.</ref> پس از فتح این ناحیه توسط [[مسلمانان]] به علت قرار گرفتن در آنسوی رود جیحون، ماوراء النهر نام گرفت.<ref>مجهول، حدود العالم، ۱۴۲۳ق، ص۵۵؛ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه ماوراءالنهر.</ref> و به عنوان یکی از اقالیم شرقی حکومت اعراب مسلمان<ref> مقدسی، أحسن التقاسیم، ۱۴۱۱ق، ص۲۶۰.</ref> و گاهی ربع چهارم [[خراسان]] شهرت یافت.<ref> مقدسی، أحسن التقاسیم، ۱۴۱۱ق، ص۲۱۳.</ref> | ||
===محدوده=== | ===محدوده=== | ||
در برخی منابع جغرافیای تاریخی، آسیای میانه، آسیای مرکزی و ماوراء النهر را یکسان و مترادف دانسته‌اند.<ref>گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۶.</ref> از شهرهای ماوراءالنهر می‌توان به [[سمرقند]]، [[بخارا]]، [[ترمذ]]، [[ | در برخی منابع جغرافیای تاریخی، آسیای میانه، آسیای مرکزی و ماوراء النهر را یکسان و مترادف دانسته‌اند.<ref>گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۶.</ref> از شهرهای ماوراءالنهر می‌توان به [[سمرقند]]، [[بخارا]]، [[ترمذ]]، [[نخشب]]، [[کاث]]، [[خوقند]]، [[خجند]]، [[قرغان تپه]]، [[خوارزم]]، [[سغد|سُغد]]، [[تاشکند]] (چاچ)، [[کش|کَش]]، [[خیوه]]، طراز، اوش و گرگانج (جرجانیه) اشاره کرد.<ref> مهلبی، الکتاب العزیزی أو المسالک و الممالک، ۲۰۰۶م، ص۱۶۱؛ دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه ماوراءالنهر.</ref> اکنون بیشتر شهرهای تاریخی ماوراءالنهر در قلمرو کشور ازبکستان واقع شده است.<ref> دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه ماوراءالنهر.</ref> | ||
==تاریخ== | ==تاریخ== | ||
این منطقه تحت نفوذ حکومت‌های [[هخامنشیان]]، سلوکیان، [[اشکانیان]]، سکاها، کوشانیان، هپتالیان، ترکان و [[ساسانیان]] بوده است.<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۵.</ref> برخی معتقدند که این منطقه محل ظهور [[زرتشت]] بوده و برخی محل تولد و زندگی اولیه او را شهر [[بلخ]] دانسته‌اند<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۷.</ref> قبل از حمله اعراب آتشکده‌های فراوانی در [[بخارا]] به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ماوراء النهر<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۳۵۳.</ref> و سایر شهرهای آن دیار وجود داشت.<ref> نرشخی، تاریخ بخارا، ۱۳۶۳ش، ص۱۹۰.</ref> در این منطقه تسامح و تساهل مذهبی فراوانی وجود داشته و فقدان حضور آیین مذهبی [[تعصب|تعصب‌آمیز]] سبب شد پناهندگان آیین‌های گوناگون، این نواحی را برای سکونت خود انتخاب کنند و همین امر این منطقه را به صورت مرکزی برای تبادل اعتقادات و مذاهب گوناگون در آورده بود.<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۹.</ref> | این منطقه تحت نفوذ حکومت‌های [[هخامنشیان]]، سلوکیان، [[اشکانیان]]، سکاها، کوشانیان، هپتالیان، ترکان و [[ساسانیان]] بوده است.<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۵.</ref> برخی معتقدند که این منطقه محل ظهور [[زرتشت]] بوده و برخی محل تولد و زندگی اولیه او را شهر [[بلخ]] دانسته‌اند<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۷.</ref> قبل از حمله اعراب آتشکده‌های فراوانی در [[بخارا]] به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ماوراء النهر<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۳۵۳.</ref> و سایر شهرهای آن دیار وجود داشت.<ref> نرشخی، تاریخ بخارا، ۱۳۶۳ش، ص۱۹۰.</ref> در این منطقه تسامح و تساهل مذهبی فراوانی وجود داشته و فقدان حضور آیین مذهبی [[تعصب|تعصب‌آمیز]] سبب شد پناهندگان آیین‌های گوناگون، این نواحی را برای سکونت خود انتخاب کنند و همین امر این منطقه را به صورت مرکزی برای تبادل اعتقادات و مذاهب گوناگون در آورده بود.<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۹.</ref> | ||