کاربر:M.dorchei/صفحه تمرین۳
فهرست آثار غلامحسین ابراهیمی دینانی به بیش از یکصد مقاله و چندین عنوان کتاب میرسد همچنین آثاری نیز توسط پژوهشگران درباره اندیشه و شخصیت ابراهیمی دینانی منتشر شده است که شامل مقاله و کتاب میباشد.[۱]
تألیفات
از غلامحسین ابراهیمی دینانی چندین عنوان کتاب و بیش از یکصد مقاله منتشر شده است که در موضوعات مختلف فلسفی و کلامی است. عناوین کتابهای منتشر شده به شرح زیر است:[۲]
- قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی (در دو جلد)؛ در این کتاب در توضیح محال بودن انتقال عرض از موضوعی به موضوع دیگر ابتدا به تعریف ماهیت جوهر و عرض پرداخته شده است. در ادامه از آنجا که کسی قائل به جواز انتقال عرض از یک موضوع به موضوع دیگر نیست بلکه آن را از نظر عقل محال دانستهاند. نویسنده در این رابطه دیدگاه فارابی، سهروردی، فخر رازی و در آخر ملاصدرا را مورد بررسی قرار داده است. ملاصدرا در اینجا جهت اثبات تجرد نفس ناطقه به یک سلسله آیات قرآنی استدلال میکند اولین قاعده کتاب، «انتقال الاعراض محال» نام دارد. نویسنده در توضیح محالبودن انتقال عرض از موضوعی به موضوع دیگر ابتدا به تعریف ماهیت جوهر و عرض پرداخته است.
- دفتر عقل و آیت عشق، سه جلد؛ این کتاب درباره ماهیت عقل و عشق و تفاوت و تقابل میان این دو امر بنیادی و اصیل است و جوابی بر جنگ تارخی عارفان و فیلسوفان است. دینانی در این کتاب به جایگاه عقل در حکمت و فلسفه پرداخته و از عقل در برابر عقاید اشاعره دفاع میکند و به نقد اندیشههای فیلسوفان عارفان شرق و غرب در این مورد پرداخته است. نویسنده در نهایت آرای خود را بیان کرده است. دینانی عشق را فرایند درک ژرف عقلی و خواست بر اثر شناخت عمیق میداند و تعارضی بین این دو ندانسته است به طوری که هیچ کدام آن دیگری را نفی نمیکند بلکه عشق حقیقی را از مسیر عقل میسر دانسته است.
- ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، سه جلد؛ در این کتاب به ماجراهایی که مخالفان و موافقان فلسفه در جهان اسلام پدید آوردهاند پرداخته شده است. همچنین در این اثر سه جلدی به تفصیل عمدهترین منازعات فکری میان متکلمان و حکیمان را مورد بررسی قرار داده شده است. در جلد نخست با موضوع مخالفت و ستیز با فلسفه آغاز شده و در جلد سوم با بررسی مکتب تفکیک به پایان رسیده است.
- وجود رابط و مستقل در فلسفه اسلامی؛ در این کتاب علاوه بر بررسی احکام مترتب بر وجود به بحث در باب نسبت وجود با حضور، علم، جهان ذهن و خودآگاهی نیز پرداخته است. در فصل پایانی، نگرشهای ابنرشد، ابنخلدون، ابنتیمیه، ابنقیّم جوزیّه، فخرالدین رازی و فیلسوف همدانی (معروف به رجل همدانی) در باب معنی کلی وجود رابط مورد بررسی قرار گرفته است.
- شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی
- منطق و معرفت در نظر غزالی
- اسماء و صفات حق
- معاد، از دیدگاه حکیم مدرس زنوزی
- درخشش ابنرشد در حکمت مشاء
- فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ
- فلسفه و ساحت سخن
- جلالالدین دوانی فیلسوف ذوق التألّه
- سخن ابنسینا و بیان بهمنیار
- معمای زمان و حدوث جهان
- از محسوس تا معقول
- خرد گفتگو (درسگفتارهای فلسفی)
- اختیار در ضرورت هستی
- اندیشیدن باور یا باور به یک اندیشه
- فراز و فرود فکر فلسفی
- پرسش از هستی یا هستی پرسش
- من و جز من
آثار منتشر شده درباره دینانی
از آنجا که ابراهیمی دینانی در موضوعات مختلف دارای نظر و مقالات مختلف است و سالها در دانشگاههای مختلف تدریس و به مناسبتهای مختلف درباره موضوعات فلسفی سخنرانی کرده و به ارائه نظرات خود پرداخته است بنابراین کتابها و مقالات مختلفی درباره نظرات دینانی منتشر شده است که در زیر عناوین کتابها و مقالههای منتشر شده آورده شده است:[۳]
- آینههای فیلسوف؛ به کوشش عبدالله نصری
- سرشت و سرنوشت؛ به کوشش کریم فیضی
- خرد و خردورزی؛ به کوشش علی اوجبی
- هستی و مستی؛ به کوشش کریم فیضی
- شعاع شمس؛ به کوشش کریم فیضی
- گفتار حکیم؛ به کوشش محمد جعفر محمدزاده
- حافظ معنوی؛ به کوشش کریم فیضی
- راز راز؛ به کوشش کریم فیضی
- ژرفای اندیشه؛ به کوشش علی اوجبی
- درّ سخن (مجموعه جملات کوتاه از استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی)؛ به کوشش امیر اسماعیلی
- مقاله «پاسداشت سالها خردورزی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی؛ نشریه پنجره، شماره ۱۲۷، بهمنماه ۱۳۹۰ش
- نصیرالدین طوسی: فیلسوف گفتگو، نشر هرمس، ۱۳۹۱ش.
- کلمات طاهر، شرح مصطفی دینانی بر کلمات قصار و عرفانی بابا طاهر عریان، همکاران تألیف: گپویان پروین اردبیلی، امیر اسماعیلی و حسین کریمآبادی، نشر نورسخن، ۱۳۹۷ش.
- روش تدریس فلسفه بر اساس کلاسهای دینانی، پویان پروین اردبیلی، نشر نورسخن، ۱۳۹۶ش.
- قرآن، عقل الله؛ به کوشش کریم فیضی
- کیمیای عشق؛ به کوشش کریم فیضی
- آشنایی با کتاب هستی و مستی؛ به کوشش کریم فیضی
- کتاب رازِ راز؛ به کوشش کریم فیضی.
- کتاب فلسفه وزندگی؛ به کوشش کریم فیضی.[۴]
- کتاب روش تدریس فلسفه دکتر دینانی؛ به کوشش پویان پروین اردبیلی.[۵]
مقالات
از ابراهیمی دینانی مقالات متعددی در حوزه فلسفه در نشریات مختلف منتشر شده است که در زیر به آنها اشاره شده است:[۶]
- حکمت متعالیه ملاصدرا در آیینه احادیث، خردنامه صدرا ۱۳۷۹ شماره ۲۲
- قاضی سعید قمی یکی از حکمای حوزه فلسفی اصفهان، خردنامه صدرا ۱۳۸۲ش شماره ۳۲
- فلسفه هگل در بوته نقد، خردنامه صدرا ۱۳۸۱ش شماره ۲۷، ۲۹، ۳۰
- عالم خیال، خردنامه صدرا، ۱۳۸۱ش، شماره ۲۸
- شبهه آکل و مأکول، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی(دبا)، بازبینی شده در خرداد ۱۳۸۷ش
- مقدمهای بر شرح فصوص جندی، تصحیح جلالالدین آشتیانی
- عقلانیت و معنویت، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی
- مفهوم زمان در فلسفه برگسن
- علم خداوند به جزئیات از دیدگاه علامه طباطبایی و متکلمین
- عقل و استدلال در تفکر ابنجوزی
- پژواک اندیشههای فخر رازی و سهروردی در آثار ابنکمونه
- عدل در نظر شیخ مفید
- ادراک خیالی و هنر
- سهروردی و اصول فقه
- ابنطفیل
- اندیشه تجدد، آثار و لوازم
- اندیشه نقطه پایان ندارد
- حدیث نفس
- ابداء یا ابتدا
- کلام ماتریدی
مقالاتی درباره حکمت اشراق
از آنجا که عمده شهرت دینانی به خاطر احیاگری فلسفه اشراق و حکمت ایران باستان است. چند نمونه از مقالات وی درباره اشراق و سهروردی به شرح زیر است:[۷]
- «حکمت اشراق۱»، پرتو خرد، ویراسته حسن سید عرب، تهران، مهرنیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۳۷-۲۵۸.
- «حکمت اشراق۱»، عقلانیت و معنویت، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، ۱۳۸۳ش، ص۱۰۵.
- «حکمت اشراق۱»، پرتو خرد، ویراسته حسن سید عرب، تهران، مهرنیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۵۹-۲۷۰.
- «حکمت اشراق۱»، عقلانیت و معنویت، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، ۱۳۸۳ش، ص۱۳۳-۱۴۷.
- «خمیره ازلی یا حکمت جاویدان از نظر سهروردی»، مجموعه مقالات همایش نقد تجدد از دیدگاه سنتگرایان معاصر، تهران، دانشگاه تهران و مؤسسه تحقیقات و علوم انسانی، ۱۳۸۲ش، ص۱۷-۲۱.
- «خمیره ازلی یا حکمت جاویدان از نظر سهروردی»، پرتو خرد، ویراسته حسن سیدعرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۷۱-۲۷۵.
- «خمیره ازلی یا حکمت جاویدان از نظر سهروردی»، خرد جاودان، تهران، ۱۳۸۲ش، ص۱۷-۲۱.
- «خودآگاهی محصول صور خودآگاهی نیست»، منتخبی از مقالات فارسی درباره شیخ اشراق سهروردی، به اهتمام حسن سیدعرب، تهران، شفیعی، ۱۳۷۸ش، ص۱۵۳-۱۷۴.
- «خویشاوندی معنوی نیچه و سهروردی»، پرتو خرد، ویراسته حسن سیدعرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۷۶-۲۸۸.
- «خویشاوندی معنوی نیچه و سهروردی»، در شناخت نیچه، به کوشش حامد فولادوند، تهران، مهر نادر، ۱۳۸۵ش، ص۸۱-۹۱.
- «سهروردی؛ فیلسوف ایرانی اسلامی»، روزنامه همشهری، شماره ۳۱۳۳ (دوشنبه، ۲۰ مرداد ۱۳۸۲ش)، ص۶.
- «سهروردی و انکار صفات حقیقیه خداوند»، نیایش فیلسوف، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ۱۳۷۷ش، ص۴۰۱-۴۰۶.
- «سهروردی و انکار صفات حقیقیه خداوند»، یادنامه خاتمی (مجموعه مقالات بزرگداشت حاج سید روحالله خاتمی)، به کوشش محمدتقی فاضل میبدی، قم، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع)، ۱۳۷۶ش، ص۳۳۴-۳۳۷.
- «سهروردی و انکار صفات حقیقیه خداوند»، نامه سهروردی (مجموعه مقالات)، به کوشش علی اصغر محمدخانی و حسن سیدعرب، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۱۱-۱۶.
- «عقل مطرود»، روزنامه همشهری شماره ۳۱۲۲ (چهارشنبه، ۸ مرداد ۱۳۸۲ش)، ص۱۳-۱۸.
- «عقل مطرود»، پرتو خرد، ویراسته حسن سید عرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۸۹-۲۹۹.
- «فلسفه اشراق یا هزارهگرایی» ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، ج۲، تهران، طرحنو، ۱۳۷۷ش، ص۳۶۴-۳۷۷.
- «فلسفه نوری سهروردی»، پرتو خرد، ویراسته حسن سیدعرب، تهران، مهر نیوشا، ۱۳۸۵ش، ص۲۲۷-۲۳۶.
- «فلسفه نوری سهروردی»، مقدمه نور در حکمت سهروردی، تألیف سیما نوربخش، تهران، محبی، ۱۳۸۳ش، ص۱۱-۲۰.
- «نور یا وجود»، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، ج۳، تهران، طرحنو، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۹-۱۵۲.
آثار برگزیده
چهار مورد از آثار ابراهیمی دینانی در دورههای مختلف همایش کتاب سال جمهوری اسلامی به عنوان اثر برگزیده شناخته شدهاند؛ این آثار به شرح زیر است:
- ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۷۸ش
- دفتر عقل و آیت عشق؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۸۴ش
- درخشش ابنرشد در حکمت مشاء؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۸۵ش
- خواجه نصیرالدین طوسی فیلسوف گفتگو؛ برگزیده جایزه کتاب سال ایران سال ۱۳۸۷ش
پانویس
- ↑ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا.
- ↑ نصری، آینههای فیلسوف، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۱؛ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوفیار.
- ↑ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوفیار.
- ↑ گفتوگو با غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره فلسفه و زندگی، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ دینانی، سایت فیلسوفیار.
- ↑ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوفیار.
- ↑ زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا؛ دینانی، سایت فیلسوفیار.
منابع
- زندگینامه استاد دانشمنددکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، سایت علما و عرفا، بازدید:۱ دی ۱۴۰۳ش.
- دینانی، سایت فیلسوفیار، بازدید: درج مطلب:۲۲ مهر ۱۳۹۶ش،۲ دی ۱۴۰۳ش.
- دینانی، سایت فیلسوفیار، بازدید: ۱ دی ۱۴۰۳ش.
- گفتوگو با غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره فلسفه و زندگی، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب:۱۳ آذر ۱۳۹۷ش، بازدید:۱ دی ۱۴۰۳ش.
- نصری، عبدالله، آینههای فیلسوف:گفتگوهایی در باب زندگی، آثار و دیدگاههای دکتر دینانی، تهران، سروش، ۱۳۸۰ش.