شیعه و اهل‌سنت در برخی از قسمت‌های اذان اختلاف‌هایی با یکدیگر دارند.[۱] شیخ طوسی فقیه و محدث قرن سوم معتقد است بر اساس برخی روایات، شیعیان عبارت أشهَدُ أَنّ عَلیاً ولی‌ُّالله را از باب استحباب در اذان قرائت می‌کنند؛ و این جمله را جزو اذان نمی‌دانند.[۲] همچنین شیعیان بر‌خلاف اهل‌سنت، عبارت حَیَّ عَلیٰ خَیرِ العَمل را جزو اذان می‌شمارند.[۳] شیعیان بر خلاف اهل سنت، جمله لَا إِلٰهَ إِلَّا ٱللَّٰهُ را دو بار در آخر اذان می‌گویند.[۴]
اهل سنت در اذان صبح «الصلاة خیر من النوم» (نماز از خواب بهتر است) را به جای جمله حَیَّ عَلیٰ خَیرِ العَمل [۵] و فقط یک بار جمله لَا إِلٰهَ إِلَّا ٱللَّٰهُ را در پایان اذان می‌گویند.[۶] مالک بن انس از فقهای چهارگانه اهل‌سنت معتقد است در اول اذان دو بار تکبیر باید گفته شود.[۷] او بر این باور است که بنابر روایت ابومحذوره اذان زمان پیامبر(ص) به این صورت بوده است.[۸] عبدالرحمن جزیری(۱۲۹۹ق) فقیه اهل سنت می‌گوید ترجیع (دو بار تکرار شهادتین اذان با صدای بلند، علاوه بر دوبار نخست) در شهادتین در مذهب مالکی و شافعی وجود دارد.[۹]
شیخ صدوق(۳۰۵-۳۸۱ق) از عالمان شیعه معتقد است که عبارت حَیَّ عَلیٰ خَیرِ العَمل بنابر روایات، در زمان پیامبر(ص) و ابوبکر جزو اذان بوده است، اما عمر بن خطاب برای تشویق مردم به جهاد، آن را از اذان حذف کرد.[۱۰] او بر این باور است که هدف خلیفه دوم این بود که مردم با استناد به اینکه نماز بهترین عمل است، از جهاد غافل نشوند.[۱۱]
مالک بن انس فقیه قرن دوم می‌گوید؛ عمر بن خطاب در مسجد خواب بود، موذن برای بیدار کردن او از جمله «الصلاةُ خَیرٌ مِنَ النَّوم»(نماز از خوابیدن بهتر است) استفاده کرد. به همین دلیل عمر بن خطاب به او دستور داد که این عبارت را در اذان صبح بیاورد.[۱۲] سید مرتضی فقیه و متکلم شیعه معتقد است تثویب (اضافه کردن الصلاة خیر من النوم در اذان) بدعت بوده و شیعه بر این نظر اجماع دارند.[۱۳]
| متن اذان شیعه | متن اذان اهل سنت | ترجمه اذان |
|---|---|---|
| ٱللَّٰهُ أَکْبَرُ(۴بار) | ٱللَّٰهُ أَکْبَرُ(۴بار) (فرقه مالکیه از اهل سنت معتقد است تکبیر اذان را باید دو بار خوانده شود نه چهار بار.) |
خدا بزرگ‌تر است. |
| أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلٰهَ إِلَّا ٱللَّٰهُ (۲بار) | أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلٰهَ إِلَّا ٱللَّٰهُ (۲بار) (فقه مالکی و شافعی معتقدند دو بار آهسته و دوبار بلند خوانده شود) | گواهی می‌دهم که هیچ خدایی جز خدای یگانه نیست. |
| أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ ٱللَّٰهِ (۲بار) | أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ ٱللَّٰهِ (۲بار) (فقه مالکی و شافعی معتقدند دو بار آهسته و دوبار بلند خوانده شود) | گواهی می‌دهم که محمّد(ص) پیامبر خدا است. |
| أشهَدُ أَنّ عَلیاً ولیَّ الله (۲بار) (عالمان شیعه این بخش را مستحب دانسته و آن‌را جزو اذان نمی‌دانند.) | (اهل سنت شهادت سوم را ندارند و قائل به بدعت بودن آن هستند.) | شهادت می دهم که علی ولی خداست. |
| حَیَّ عَلَیٰ ٱلصَّلَاةِ (۲بار) | حَیَّ عَلَیٰ ٱلصَّلَاةِ (۲بار) | بشتاب به سوی نماز. |
| حَیَّ عَلَیٰ ٱلْفَلَاحِ (۲بار) | حَیَّ عَلَیٰ ٱلْفَلَاحِ (۲بار) | بشتاب به سوی رستگاری. |
| حَیَّ عَلَیٰ خَیْرِ ٱلْعَمَلِ (۲بار) (شیعه معتقد است که اذان زمان پیامبر از این عبارت استفاده می‌کردند.) | ٱلصَّلَاةُ خَیْرٌ مِنَ ٱلنَّوْمِ (۲بار) (اهل سنّت این عبارت را فقط در اذان صبح می‌خوانند.) |
بشتاب به سوی بهترین کار؛ نماز از خوابیدن بهتر است. |
| ٱللَّٰهُ أَکْبَرُ (۲بار) | ٱللَّٰهُ أَکْبَرُ (۲بار) | خدا بزرگ‌تر است. |
| لَا إِلٰهَ إِلَّا ٱللَّٰهُ (۲بار) | لَا إِلٰهَ إِلَّا ٱللَّٰهُ (۱بار) (اهل سنت فقط یک بار از این عبارت استفاده می‌کنند.) |
هیچ خدایی جز خدای یگانه نیست. |
پانویس
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۹۵؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۱، ص۲۸۲.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۹۹؛ شیخ طوسی، الاستبصار، ۱۳۱۷ش، ج۱، ص۳۰۵-۳۰۶.
- ↑ سید مرتضی، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، ۱۳۹۱ق، ج۱، ص۱۳۷.
- ↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۵۹.
- ↑ مالک بن انس، الموطأ، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۵۴.
- ↑ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۸۳.
- ↑ مالک بن انس، المدونة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۵۷؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۸۳.
- ↑ مالک بن انس، المدونة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۵۷.
- ↑ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۸۲؛ مالک بن انس، المدونة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۵۷.
- ↑ شیخ صدوق، علل‌الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۳۶۸؛ قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۴۲.
- ↑ شیخ صدوق، علل‌الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۳۶۸.
- ↑ مالک بن انس، موطأ، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۹۸.
- ↑ سید مرتضی، المسائل الناصریات، ۱۴۱۷ق، ص۱۸۳.
منابع
- جزیری، عبد الرحمن، الفقه علی المذاهب الأربعة، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۲۴ق.
- سید مرتضی، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، قم، موسسه نشر اسلامی، ۱۳۹۱ق.
- سید مرتضی، المسائل الناصریات، تهران، رابطة الثقافة و العلاقات الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- شیخ صدوق، علل الشرائع، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۱۷ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، مکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم، ۱۳۸۷ق.
- قاضی نعمان، دعائم الاسلام، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق.
- مالک بن انس، المدونة، لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق.
- مالک بن انس، الموطأ، ابوظبی، مؤسسة زاید بن سلطان آل نهیان، ۱۴۲۵ق.
| آیا می‌دانستید که... | جدیدترین پرسش‌ها |
| درگاه:پرسش/آیا می‌دانستید |