ویکی شیعه:Featured articles/2024/21
تناسخ یا بازپیدایی به‌معنای انتقال روح انسان از جسمی به جسم دیگر است. در میان شیعیان، باور به تناسخ باطل و اعتقاد به آن، به‌دلیل انکار معاد، کفر محسوب می‌شود. همچنین روایاتی از امامان شیعه(ع) در رد تناسخ وارد شده و مفسران و متکلمان شیعه نیز در رد تناسخ استدلال‌هایی ارائه کرده‌اند. از نظر محققان، باور به تناسخ در عقاید اکثریت مسلمانان وجود نداشته است، هرچند عده‌ای از مسلمانان در مواجهه با تمدن‌ها و ادیان دیگر به تناسخ گرایش پیدا کرده‌اند. غلات را از اولین معتقدان به تناسخ به‌شمار آورده‌اند؛ البته گفته شده، عقیده تعدادی از فرقه‌های غالی در حلول روح الهی در روح امامان شیعه(ع)، از سر تسامحِ فرقه‌شناسان با عقیده تناسخ یکسان دانسته شده است. برخی از عالمان اهل‌سنت، تناسخ را با عقیده رجعت در باور شیعه یکی دانسته‌اند. از نظر عالمان شیعه رجعت با تناسخ تفاوت اساسی دارد و رجعت برخلاف تناسخ موجب تعدد بدن برای یک نفس نمی‌شود. محمد بن زکریای رازی نخستین فیلسوف اسلامی معتقد به تناسخ و ابن‌سینا نخستین فیلسوف اسلامی دانسته شده که به تفصیل به رد تناسخ پرداخته است. از نظر عده‌ای از محققان، ملاصدرا، بر مبناى نظریه حرکت جوهرى، نحوه ایجاد و بقاى نفس را به‌گونه‌اى تعریف می‌کند که اثبات تناسخ ناممکن می‌شود. برخی معتقدند که مبانی عرفان اسلامی، از جمله شوق عارفان به ترک کامل دنیا نمی‌تواند با تناسخ سازگار باشد، چون تناسخ نوعی بازگشت روح به بدنِ دنیوی است. باور به بنیادهای عقیدتی اسلامی، مانند عقیده معاد، در اندیشه عارفان و صوفیان مسلمان را نیز از دلایل رد تناسخ توسط آنان دانسته‌اند. گفته شده که اعتقاد عده‌ای از صوفیان مسلمان به حلول و تجلی (ظهور الهی در موجودات) موجب متهم‌شدن آنان به تناسخ شده است.