عزرة بن قیس احمسی

عُزرة بن قیس
مشخصات فردی
نام کامل	عُزرة بن قیس بن عزیة احمسی بجلی
محل زندگی	کوفه
نسب/قبیله	قبیله بنی دهن
نقش در واقعه کربلا
اقدامات	نوشتن نامه به امام حسین(ع) و دعوت او به کوفه • حمل سرهای شهدا نزد ابن زیاد
نقش‌های برجسته	فرماندهی سپاه سواره نظام لشکر عمر بن سعد

عُزْرَةِ(عُرْوَة) بْن قَیْس اَحْمَسی، از اصحاب پیامبر و فرمانده سواره نظام لشکر عمر بن سعد در واقعه کربلا. وی از کسانی بود که به امام حسین نامه نوشت و او را به کوفه دعوت کرد ولی در روز عاشورا در شمار فرماندهان لشکر عمر بن سعد قرار گرفت. او پس از شهادت امام، از طرف عمر بن سعد مأمور شد به همراه شمر و خولی سرهای شهدای کربلا را نزد ابن زیاد ببرند.

نام و نسب

عُزرة بن قیس بن عزیة احمسی بجلی^[۱]از نژاد و قبیله بنی دهن بود.^[۲] از وی با نام‌های عُروه^[۳] و عُزره^[۴] یاد شده است. وی را از صحابه پیامبر(ص) دانسته‌اند.^[۵]

دوره خلفا

عزره، در حکومت خلیفه اول، خالد بن ولید را در جنگ‌های شام همراهی کرد^[۶]، در حکومت خلیفه دوم کارگزاری حُلوان(شهری مرزی میان ایران و عراق) را برعهده داشت.^[۷] و در حکومت معاویه نزد زیاد بن ابیه علیه حجر بن عدی شهادت داد.^[۸]

وی از خالد بن ولید و ابووائل از او روایت کرده است.^[۹]

واقعه عاشورا

عزره، در واقعه کربلا از کسانی بود که برای امام حسین(ع) نامه نوشت و آن حضرت را به کوفه، دعوت کرد.^[۱۰] ولی همراه عمر سعد در نبرد علیه امام شرکت کرد. وقتی عمر بن سعد از او خواست تا نزد امام حسین (ع) برود و از آن حضرت بپرسد که چه چیزی او را به این جا کشانده است، به خاطر این که به امام حسین (ع) نامه نوشته بود، نپذیرفت.^[۱۱]

در روز تاسوعا، حضرت عباس(ع) با عده‌ای از یاران امام حسین (ع) از جمله حبیب بن مظاهر و زهیر بن قین برای تأخیر انداختن جنگ تا روز عاشورا نزد لشکر عمر بن سعد رفتند. حبیب و زهیر به موعظه سپاه عمر بن سعد پرداختند. در این هنگام عزره بن قیس خطاب به حبیب گفت: «تو تا می‌توانی، خود را پاک جلوه می‌دهی.» زهیر گفت: «ای عزره خداوند او را پاکیزه و هدایت کرده است؛‌ ای عزره از خدا بترس و بدان که من خیر خواه توام.‌ ای عزره تو را به خدا مبادا از کسانی باشی که گمراهان را بر کشتن جان‌های پاک یاری می‌دهند.» عزره گفت: «ای زهیر تو نزد ما از شیعیان این خاندان نبودی بلکه عثمانی بودی.» گفت: «آیا بودنم در اینجا نشان آن نیست که با آنهایم. بدان به خدا سوگند من هرگز برایش نامه‌ای ننوشتم و پیکی نزدش نفرستادم....»^[۱۲]

روز عاشورا

روز عاشورا عمر سعد، ریاست سواره نظام سپاه را به او سپرد.^[۱۳] او روز عاشورا در برهه‌ای از جنگ از سوی سواران اندک سپاه امام حسین (ع) در تنگنا قرار گرفت و از عمر بن سعد خواست تیراندازان را به کمک او بفرستد.^[۱۴]

عزره پس از شهادت امام، به همراه شمر بن ذی الجوشن، قیس بن اشعث کندی و عمرو بن حجاج مأمور شدند تا سرهای شهدای کربلا را برای ابن زیاد ببرند.^[۱۵]

پانویس

↑ ابن حجر، الاصابه، ج۵، ص۹۷.
↑ ابن سعد، الطبقات، ج۶، ص۲۳۹.
↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۲۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۵، ص۳۷۳؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۶، ص۲۰۳.؛ ابن خلدون، یوان المبتدأ و الخبر، ج۳، ص۲۷؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۸۶، ۹۸؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۱، ۶۰، ۸۱؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص۹۰؛ ابن نما، مثیرالاحزان، ص۲۵، ۵۳؛ سید بن طاوس، لهوف، ص۳۶؛ مفید، الارشاد، ج۲، ۳۸، ص۸۴، ۹۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۳۴، ۳۸۴، ج۴۵، ص۴.
↑ ابن حجر، الاصابه ج۵، ص۹۷؛ سمعانی، انساب، ج۲، ص۳۲۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۵۸، ۱۸۴، ۱۸۷، ج۵، ص۲۵۵؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ۱۷۷، ۱۷۸؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۳۵۳، ۴۱۰، ۴۱۶، ۴۲۲، ۴۳۶، ۴۵۶؛ ابن سعد، الطبقات، ج۶، ۱۵۹، ۲۳۹؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۹۸؛ بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۹۵، ۳۲۵؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۶۸.
↑ الإصابة، ج‏۵، ص۳۹۸
↑ ابن سعد، الطبقات، ج۶، ص۲۳۹.
↑ بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۹۵،۳۲۵؛ ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۳۸.
↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۲۵۵.
↑ ابن سعد، الطبقات، ج۶، ص۲۳۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۵، ص۹۷.
↑ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۱۰، ۳۵۳؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۵۸؛ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۲۹؛ ابن خلدون، یوان المبتدأ و الخبر، ج۳، ص۲۷؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۱؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۸؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص۹۰؛ ابن نما، مثیرالاحزان، ص۲۵؛ سید بن طاوس، لهوف، ص۳۶؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۳۴.
↑ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۱۰، ۳۵۳؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۸۶؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۸۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۸۴.
↑ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۱۶-۴۱۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۸۳-۱۸۴؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۹۸.
↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۸۷؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۲۲، ۴۳۶؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۷۸؛ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۵۶؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۶۰؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۹۵؛ ابن نما، مثیرالاحزان، ص۵۳؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۴.
↑ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۶۸؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۳۶.
↑ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۵۶؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۸۱.

یادداشت

منابع

ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق: علی شیری، دارالأضواء، بیروت، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر، بن خلدون، تحقیق: خلیل شحادة، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
ابن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق: محمد بن صامل السلمی، الطائف، مکتبة الصدیق، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب (ع)، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ۱۳۷۹ق.
ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
مجلسی، بحارالأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق.
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌الأشراف (ج۳)، البلاذری، تحقیق: محمد باقر المحمودی، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۹۷۷ق/۱۳۹۷م.
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌الأشراف (ج۵)، تحقیق: احسان عباس، جمعیة المستشرقین الألمانیة، بیروت، ۱۹۷۹م/۱۴۰۰ق.
بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان،‌ دار و مکتبة الهلال، بیروت، ۱۹۸۸م.
دینوری، احمد بن داود، الأخبارالطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر مراجعه جمال‌الدین شیال، منشورات الرضی، قم، ۱۳۶۸ش.
سید طاوس، علی بن موسی، اللهوف، انتشارات جهان، تهران، ۱۳۴۸ش.
سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الأنساب، تحقیق: عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، حیدر آباد، ۱۳۸۲/۱۹۶۲.
طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمدأبوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
مجلسی، بحارالأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق.
مفید، الإرشاد، انتشارات کنگره جهانی شیخ مفید، قم، ۱۴۱۳ق.

[1] ابن حجر، الاصابه، ج۵، ص۹۷.

[2] ابن سعد، الطبقات، ج۶، ص۲۳۹.

[3] دینوری، اخبارالطوال، ص۲۲۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۵، ص۳۷۳؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۶، ص۲۰۳.؛ ابن خلدون، یوان المبتدأ و الخبر، ج۳، ص۲۷؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۸۶، ۹۸؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۱، ۶۰، ۸۱؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص۹۰؛ ابن نما، مثیرالاحزان، ص۲۵، ۵۳؛ سید بن طاوس، لهوف، ص۳۶؛ مفید، الارشاد، ج۲، ۳۸، ص۸۴، ۹۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۳۴، ۳۸۴، ج۴۵، ص۴.

[4] ابن حجر، الاصابه ج۵، ص۹۷؛ سمعانی، انساب، ج۲، ص۳۲۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۵۸، ۱۸۴، ۱۸۷، ج۵، ص۲۵۵؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ۱۷۷، ۱۷۸؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۳۵۳، ۴۱۰، ۴۱۶، ۴۲۲، ۴۳۶، ۴۵۶؛ ابن سعد، الطبقات، ج۶، ۱۵۹، ۲۳۹؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۹۸؛ بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۹۵، ۳۲۵؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۶۸.

[5] الإصابة، ج‏۵، ص۳۹۸

[6] ابن سعد، الطبقات، ج۶، ص۲۳۹.

[7] بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۹۵،۳۲۵؛ ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۳۸.

[8] بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۲۵۵.

[9] ابن سعد، الطبقات، ج۶، ص۲۳۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۵، ص۹۷.

[10] طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۱۰، ۳۵۳؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۵۸؛ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۲۹؛ ابن خلدون، یوان المبتدأ و الخبر، ج۳، ص۲۷؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۱؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۸؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص۹۰؛ ابن نما، مثیرالاحزان، ص۲۵؛ سید بن طاوس، لهوف، ص۳۶؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۳۴.

[11] طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۱۰، ۳۵۳؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۸۶؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۸۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۸۴.

[12] طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۱۶-۴۱۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۸۳-۱۸۴؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۹۸.

[13] بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۸۷؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۲۲، ۴۳۶؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۷۸؛ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۵۶؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۶۰؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۹۵؛ ابن نما، مثیرالاحزان، ص۵۳؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۴.

[14] ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۶۸؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۳۶.

[15] طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۵۶؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۸۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]