فهرست شرح‌های شرایع‌الاسلام
(تغییرمسیر از شرح های شرائع الاسلام)
فهرست شرح‌های شَرایعُ‌الاِسلام، مجموعه شرح‌ها و حاشیه‌های است که بر کتاب شرایع‌الاسلام تألیف محقق حلی نوشته شده است. شرایع را از بهترین متون فقهی حوزه‌های عملیه دانسته‌اند و جامعیت و دقتش را ستوده‌اند. این کتاب از زمان نگارش تاکنون همواره مورد توجه فقیهان بوده است و شرح‌ها و حواشی بسیاری بر آن نوشته‌اند.
شمار شرح‌ها و حاشیه‌های شرایع به بیش از ۱۵۰ کتاب می‌رسد. برخی از شرح‌های مشهور آن عبارت‌اند از: مَسالِکُ‌الاَفهام، نوشته شهید ثانی، مدارک‌الاحکام، نوشته صاحب‌مدارک و جواهرالکلام، تألیف محمدحسن نجفی (صاحب‌ْجواهر).
اهمیت کتاب
محقق حلی (۶۰۲-۶۷۶ق) از فقیهان بزرگ شیعه است.[۱] علامه حلی شاگرد و خواهرزاده وی، او را بزرگ‌ترین فقیه زمان خود شمرده است.[۲] برخی از شاگردان مشهور او عبارت‌اند از: ابن داوود حلی، فخرالمحققین فرزند علامه حلی و علی بن یوسف حلی.[۳]
صاحب‌جواهر از فقیهان قرن سیردهم قمری، آن را کتابی جامع و دقیق و لگویی برای کتاب‌های فقهی دانسته است.[۴] به‌گفته آقا بزرگ تهرانی، شرایع از بهترین متون فقهی است و از زمان نگارش تاکنون همواره موردتوجه فقیهان بوده است.[۵]
شرح‌ها و حواشی مشهور
فقیهان شرح‌ها و حاشیه‌های بسیاری بر شرایع‌الاسلام نوشته‌اند.[۶] خلاصه‌ها و ترجمه‌هایی هم از آن در دست است. از جمله آن‌ها کتاب النّافِع فی مُختصر الشّرایع مشهور به مختصرُالشرایع، نوشته خود نویسنده است.[۷] او شرحی هم بر این خلاصه به نام المعتبر فی شرحِ المختصر نوشته است.[۸]
برخی از شرح‌های مشهور شرایع عبارت‌اند از:
- مَسالِک الاَفهام اِلی شرائع الاسلام، از شهید ثانی (درگذشت ۹۶۶ق)
- مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، نوشته سید محمد موسوی عاملی، معروف به صاحب مدارک (درگذشت ۹۴۶ق)
- جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تألیف محمدحسن نجفی معروف به صاحب جواهر (درگذشت ۱۲۶۱ق).[۹]
محقق کرکی، سید محمدمهدی بحرالعلوم، شهید ثانی و جمال الدین خوانساری هم از فقیهانی هستند که بر شرایع حاشیه نوشته‌اند.[۱۰]
فهرست
برخی از شرح‌ها و حواشی شرایع‌الاسلام تمام کتاب را در بر می‌گیرد و برخی دیگر تنها بخش یا بخش‌هایی از کتاب را شامل می‌شود. این شرح‌ها و حواشی که شمارشان به بیش از ۱۵۰ کتاب می‌رسد، بر اساس مقاله ««کتابشناسی شروح شرایع‌الاسلام»» به شرح زیر است:
- احکام الانام فی شرح شرایع الاسلام، سید نورالدین حسینی شیرازی (تولد ۱۳۷۵ق)
- ادلّة الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، محمّدرضا غراوی نجفی، شاگرد سیدکاظم یزدی. در این کتاب تنها دو بخش طهارت و صلوة شرایع را شرح شده است.
- اساس الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، محمدحسن شریعتمدار استرآبادی تهرانی (۱۲۴۹ـ۱۳۱۸ق)
- اُسُس الحدود و التعزیرات، میرزا جواد تبریزی (۱۳۴۵ـ۱۴۲۷ق)
- اُسُس القضاء و الشهادة، میرزاجواد تبریزی
- الالتقاط فی الفقه، میرزا حبیب الله رشتی (۱۲۳۴ـ۱۳۱۲ق)
- انوار الفقاهه، دخیل بن محمد حچامی نجفی (درگذشت ۱۳۰۵ق)
- ایضاح تردُّدات شرایع الاسلام، نجمالدین جعفر بن الزّهدری حلّی، شاگرد محقق حلی
- ایضاح الکلام فی شرح شرایع الاسلام، حسین بن مولی محمدعلی اعسم نجفی (درگذشت ۱۲۸۸ق)
- بدایع الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، عبدالرحیم حائری (۱۲۹۴ـ۱۳۶۷ق)
- بحر الحقایق، میرزا ابوالقاسم بن محمّدتقی اردوبادی (درگذشت ۱۳۳۳ق)
- بحرالحقائق، عبدالصمد همدانی
- بدایع الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، محمد بن سلیمان تنکابنی (۱۲۳۵ـ۱۳۰۲ق)
- بدایع الاَفهام فی شرح شرایع الاسلام، محمدرضا نخعی گلپایگانی
- بدایع الاسلام فی شرح شرایع الاسلام، میرزا محمدحسن علیاری تبریزی (۱۲۶۶ـ۱۳۵۸ق)
- براهین الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، سید ابوالحسن حسینی تنکابنی (۱۲۲۲ـ۱۲۸۶ق)
- البرهان السّاطع للاَنام فی شرح شرایع الاسلام، محمدجواد حارثی عاملی نجفی(پایان تالیف: ربیع الثانی ۱۲۳۶ق)
- تحقیقُ دلایِل الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، مشکور بن محمد جواد حولاوی نجفی (درگذشت ۱۳۵۳ق)
- تحلیل الکلام فی شرح شرایع الاسلام، راضی نجفی تبریزی (۱۳۲۵ـ۱۴۰۹ق)
- تشریح الاحکام. این کتاب به زبان اردو نوشته و چاپ شده است.
- تقریر المرام فی شرح شرایع الاسلام، محمدعلی شوشتری
- توضیح الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، عبدالله نعمة عاملی
- تنقیح الکلام فی شرح شرایع الاسلام، حسین عصامی نجفی
- توضیح الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، احمد بن رجب بغدادی (درگذشت بعد از ۱۱۶۶ق)
- التوضیح النافع فی شرح تَرَدُّدات صاحب الشرایع، حسین فرطوسی حویزی
- توضیح الکلام فی شرح شرایع الاسلام، محمد مظفر (۱۲۵۶ـ۱۳۲۲ق).
- جامع الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، سیدمحمد اعرجی کاظمی (درگذشت ۱۳۰۳ق)
- جامع المدارک، سیداحمد موسوی خوانساری (۱۳۹۰ـ۱۴۰۵ق)
- جامع الجوامع فی شرح الشرایع، سیدحسن بن سیدمحسن اعرجی کاظمی
- جامع‌الغرر، سید محمدعلی بن محمدباقر شفتی اصفهانی (درگذشت ۱۲۸۲ق)
- جواهرالافکار، محمد بن ابراهیم مشهدی (درگذشت ۱۲۸۱ق)
- جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، آخوند خراسانی
- حقائق الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، محمدحسن برغانی قزوینی (درگذشت بعد از ۱۲۸۸ق)
- حاوی مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، مهدی قمشه‌ای اصفهانی (درگذشت حدود ۱۲۸۰ق)
- حاوی المرام فی شرح شرایع الاسلام، محمدباقر گلپایگانی (زنده در ۱۲۶۸ق)
- شرح شرایع در فقه اثر سید ابوالقاسم دهکردی
- حقائق الفقه فی شرح شرایع الاسلام، محمّدرضا محقق تهرانی (درگذشت: ۱۴۱۵ق). این کتاب شرحی مفصل بر شرایع است و بیش از شصت جلد دارد.
- خصائص الاعلام فی شرح شرایع الاسلام، رضوان‌الدین عبدالوهاب بن محمدصالح برغانی قزوینی (درگذشت ۱۲۹۴ق)
- الخیارات، مهدی کاشف‌الغطاء (۱۲۲۶ـ۱۲۸۹ق)
- الدرّ المنضود فی احکام الحدود. این کتاب تقریرات درس سید محمدرضا گلپایگانی (۱۳۱۶ـ۱۴۱۴ق) است که به دست علی کریمی جهرمی نوشته شده است.
- دلائل الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، سید محمدرضا اعرجی فحام (۱۳۶۸ـ۱۴۲۱ق)
- الدرّة الحائریة فی شرح بعض الابواب الفقهیة من کتاب (شرایع الاسلام)، میرزا علی‌نقی (درگذشت ۱۲۸۹ق)
- دقائق الافهام فی شرح صلح شرایع الاسلام، نویسنده مجهول
- دلائل الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، سید محمدابراهیم موسوی قزوینی (۱۲۱۴ـ۱۲۶۲ق)
- دلائل الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، علی بن حسن خنیزی(۱۲۹۱ـ۱۳۶۳ق)
- دلائل الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، مولی علی علیاری تبریزی (۱۲۳۶ـ۱۳۲۷ق)
- ذخیرة البضایع فی شرح الشرایع، نعمت‌الله بن عبدالله.
- الذرایع فی شرح الشرایع، سید میر حامدحسین کنتوری لکهنوی (درگذشت ۱۳۰۶ق)
- ذرایع الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، محمدرضا مجتهد قمی (۱۲۶۹ـ۱۳۳۶ق)
- ذرایع الاحکام الی اسرار شرایع الاسلام، محمدحسن مامقانی (۱۲۳۸ـ۱۳۲۳ق)
- ذرایع الافهام الی احکام شرایع الاسلام یا الذرایع فی شرح الشرایع، عبدالحسین اعسم نجفی (درگذشت ۱۲۴۷ق)
- ذرایع الانام فی شرح شرایع الاسلام، ملااحمد ملایری (زیسته در قرن چهاردهم قمری)
- زبدة الاحکام فی شرح شرایع الاسلام یا تحفةالاسلام، عبدالحسین (زیسته در قرن سیزدهم قمری)
- زینةالشرایع، سیدمحمد حسینی قزوینی
- سبل السلام فی شرح شرایع الاسلام، مولی محمدرفیع بن عبدالمحمد کَزّازی نجفی (درگذشت بعداز ۱۳۰۰ق)
- سفینة الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، ملا محمدصالح رودباری (زیسته در قرن سیزدهم قمری)
- الشارع فی شرح الشرائع، محمدطاهر کاظمی دزفولی (۱۲۳۰ـ۱۳۱۵ق)
- شوارع الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، علی طریحی نجفی (درگذشت ۱۳۳۳ق)
- ضیاء الاحکام لتحقیق شرائع الاسلام، طاهر حجامی (۱۲۰۰ـ۱۲۷۹ق)
- شوارع الاعلام فی شرح شرایع الاسلام، محمدحسین حائری شهرستانی (درگذشت ۱۳۱۵ق)
- شوارع الاعلام فی شرح شرایع الاسلام، سیدمحمد هندی غروی (۱۲۴۲ـ۱۳۲۳ق)
- شوارع السلام الی شرایع الاسلام یا شوارع الشرایع، سیدحسن بن سید محمدعلی مدرس یزدی (زنده در ۱۲۵۶ق)
- الضیاء اللامع فی شرح الشرایع، سیدعلی موسوی آل کمال‌الدین حلی (۱۲۵۵ـ۱۳۲۲ق)
- الطلائع فی شرح الشرائع، نورالدین جزائری (۱۳۲۷ـ۱۴۰۹ق)
- العروة الوثقی الّتی لاانفصام لها، محمد بن یونس شویهی،
- غایة المرام فی شرح شرائع الاسلام، سیدحسین حسینی طالقانی نجفی (۱۰۸۸ـ۱۱۶۲)
- غایة المرام فی شرح شرایع الاسلام، مفلح بن حسن صیمری (درگذشت ۸۴۱ق)
- غایة المرام فی شرح شرائع الاسلام، محمدتقی فرشته طالقانی قزوینی (درگذشت ۱۱۸۶ق)
- الفقه، سیدمحمد حسینی شیرازی (درگذشت:۱۳۸۰ش)
- فقه الحدود و التعزیرات، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی (درگذشت:۱۳۹۵ش)
- فقه الدیات، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
- فقه الشرکة علی نهج الفقه و القانون (همراه با کتاب التأمین)، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
- فقه القضاء، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
- الفوائد فی شرح الشرایع، مولی ابراهیم لاهیجی (زیسته در قرن سیزدهم قمری)
- فوائد المرام فی شرح شرایع الاسلام، نویسنده مجهول
- القصاص فی ضوء الکتاب و السنّة، تقریرات درس آیت‌الله مرعشی نجفی (۱۳۱۵ـ۱۴۱۱ق)، نوشته سیدعادل علوی(درگذشت:۱۴۰۰ش)
- القضاء فی شرح شرائع الاسلام، محمد ازیرجاوی (درگذشت ۱۲۸۳ق)
- قضاء الاحکام فی شرح قضاء شرایع الاسلام، محمدعلی اجتهادی اراکی (۱۳۵۰ـ۱۴۱۴ق)
- القول الجامع فی تحریر فروع الشرایع، محمد کرمی حویزی اهوازی (معاصر)
- کتاب الحج، سید حسن طباطبایی قمی (۱۳۲۹ـ۱۴۲۸ق)
- کاشف الابهام عن مسائل شرایع الاسلام، قاسم بن محمد نجفی
- کشف الابهام عن وجه مسائل شرایع الاسلام مولی محمدعلی مازندرانی غروی کاظمی (درگذشت ۱۲۶۶ق)
- کشف الاسرار فی شرح شرایع الاسلام، حسینعلی بن تویسرکانی (حدود ۱۲۱۶ـ۱۲۸۶ق)
- کشف الظلام عن وجه شرایع الاسلام، محسن اعسم نجفی(درگذشت ۱۲۳۸ق)
- کشف الغوامض فی شرح الفرائض، احمد آل‌عبدالرسول (درگذشت ۱۳۳۱ق)
- کشف‌الفقه، ابوالقاسم نورائی سده‌ای اصفهانی (درگذشت ۱۳۰۵ق)
- کشف القناع عن الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، محمدکاظم همدانی
- کنزالاحکام فی شرح شرایع الاسلام، محمدقاسم نجفی مشهدی (درگذشت ۱۲۹۰ق)
- لئالی البدایع فی شرح الشرایع، حسین آل‌سمیسم نجفی (درگذشت ۱۳۴۰ق)
- اللوامع فی شرح الشرایع، سیدعلی حسینی قزوینی (درگذشت ۱۲۹۸ق) این کتاب شرحی استدلالی و مفصل و از تقریرات شیخ مرتضی انصاری بوده است.
- لوامع الاحکام یا لوامع النکات، محمود میثمی عراقی تهرانی (۱۲۴۰ـ۱۳۰۸ق) از تقریرات درس شیخ مرتضی انصاری.
- لوامع الدرر علی شرائع الاسلام، علی نصرآبادی استرآبادی(درگذشت:۱۲۹۸ق)
- مبانی الاحکام فی شرح شرایع الإسلام، علی آزاد قزوینی (معاصر)
- المبانی الجعفریة، جعفر راضی نجفی (درگذشت ۱۳۴۴ق)
- مجامع الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، سید محمدتقی حسینی قزوینی (درگذشت ۱۳۳۳ق)
- مجمع‌الاحکام، علی‌محمد بن علی حسینی
- محاضرات فی فقه الامامیه، تقریرات درس سید محمدهادی حسینی میلانی (۱۳۱۳ـ۱۳۹۵ق)
- مخازن الاحکام و مقالید الافهام فی شرح شرایع الاسلام، محمدباقر یزدی حائری (درگذشت حدود ۱۳۰۰ق)
- مدارک الاحکام فی شرح عبارات شرایع الاسلام، سید محمد موسوی عاملی (درگذشت ۱۰۰۹ق)، مشهور به صاحب‌ْمدارک. این کتاب را از بهترین شروح شرایع دانسته‌اند.
- مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام یا معارف الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، سیـد مهدی حکیـم(درگذشت ۱۳۱۲ق)
- مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، سید محمدجواد ذهنی تهرانی (۱۳۶۷ـ۱۴۲۳ق). این کتاب به زبان فارسی و در ده جلد است و چاپ نشده است.
- مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، محمدمهدی قمشه‌ای نجفی (۱۲۰۵ـ۱۲۸۱ق)
- المرتقی الی الفقه الارقی (بحث زکاة)، تقریرات درس سیدمحمد حسینی روحانی قمی (۱۳۳۸ـ۱۴۱۸ق)، نوشته محمدصادق جعفری و شرح «کتاب الحج»، نوشته سید عبدالصاحب حکیم (۱۳۶۰ـ۱۴۰۳ق)
- المرغوب فی شرایع الاسلام،از محمدمهدی گیلانی (زنده در ۱۲۵۴ق)
- مدارک الاحکام، محمد قمشه‌ای اصفهانی (درگذشت ۱۲۸۱ق)
- مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، شهید ثانی (۹۱۱ـ۹۶۵ق)
- مشارع الاحکام فی شرح شرایع الاسلام یا المشارع فی شرح الشرایع، محمدطاهر دزفولی (۱۲۳۰ـ۱۳۱۵ق)
- مصابیح الظلام فی شرح شرایع الاسلام، سیدمحمد خسروشاهی تبریزی (درگذشت ۱۳۱۲ق)
- مصابیح الظلام فی شرح شرایع الإسلام، سیدعبدالله شُبَّر (۱۱۸۸ـ۱۲۴۲ق).
- مصباح الاجتهاد، محمدابراهیم خلج خرقانی (زنده در ۱۲۴۳ق)
- مصباح الانام فی شرح شرایع الاسلام، جعفر بدیری نجفی (۱۲۸۳ـ۱۳۶۹ق)
- مصباح الظلام فی شرح شرایع الاسلام، سیـدعلی داماد بن سیدمحمد رضوی تبریزی (۱۲۷۵ـ۱۳۳۶ق)
- مصباح الفقیه فی شرح شرایع الاسلام، آقارضا همدانی (۱۲۵۰ق-۱۳۲۲ق)
- مطالع الانوار المقتبسة من آثار الائمة الاطهار، سید محمدباقر شفتی(۱۱۷۵ـ۱۲۶۰ق). نویسندهْ این کتاب را به فارسی نیز درآورده و آن را تحفة الابرار المتقط من آثار الائمة الاطهار نام‌گذاری کرده است. این کتاب در سال ۱۴۱۲ق چاپ شده است.
- معارج الاحکام فی شرح شرایع الاسلام و مسالک الاحکام، سیدحسین حسینی قزوینی (درگذشت ۱۲۰۸ق)
- معارف الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، محمدمهدی ساروی مازندرانی نجفی (درگذشت بعد از ۱۲۸۲ق)
- معتمد الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، خلف حائری
- معتمد الانام فی شرح شرایع الاسلام، محمدصادق بن محمد، از شاگردان جعفر کاشف‌الغطاء
- معیار الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، سید علی‌شاه رضوی قمی لکهنوی (۱۲۱۷ـ۱۲۶۹ق)
- معیار الفقاهة فی شرح شرایع الاسلام، محمدتقی صدیقین اصفهانی (درگذشت:۱۳۸۳ش)
- مفتاح الکلام فی شرح شرایع الاسلام، سید میر محمدهاشم مرقاتی (درگذشت ۱۳۵۸ق)
- المناظر الناضرة فی الاحکام العترة الطاهره، سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی (درگذشت:۱۴۰۰ش)
- المنافع العامّة (شرح باب «احیاء الموات» شرایع)، علی مشکینی
- شرح «احیاء الموات» ، سیدمحسن خرازی
- مناهل الحیات فی احکام الاموات، تقریرات درس سید محمدرضا گلپایگانی (۱۳۱۶ـ۱۴۱۴ق)، نوشته علی کریمی جهرمی
- مناهج‌الاحکام یا مناهج‌‌الکلام یا منهاج الکلام فی شرح شرایع‌الاسلام، عبدالعلی گیلانی رشتی (درگذشت ۱۲۱۲ق)
- مناهج الهدایة فی مباحث الاجاره، تقریر درس سیدکاظم شریعتمداری (۱۳۲۲ـ۱۴۰۶ق)، نوشته ابوالفضل علمایی تبریزی
- منتهی مقاصد الانام فی نکت شرایع الاسلام، عبدالله مامقانی (۱۲۹۰ـ۱۳۵۱ق)
- منهج الاجتهاد فی شرح الشرایع، محمدتقی برغانی (درگذشت ۱۲۶۳ق)
- منهل الغمام فی شرح شرایع الاسلام، عباس کاشف‌الغطاء (۱۲۵۳ـ۱۳۲۳ق)
- موارد الانام فی شرح شرایع الاسلام، عباس کاشف‌الغطاء (۱۲۴۲ـ۱۳۱۵ق)
- مواهب الافهام فی شرح شرایع الاسلام، سید معزالدین مهدی قزوینی حلّی (درگذشت ۱۳۰۰ق)
- المواهب العقلیة فی شرح الاحکام النبویه، سید ابوطالب همدانی (درگذشت ۱۲۶۳ق)
- معیار الفقاهة فی شرح شرایع الاسلام،محمدتقی صدیقین اصفهانی(درگذشت:۱۳۸۳ش)
- مُوَضِّح الکلام فی شرح شرایع الاسلام، عبدالحسین طُرَیحی نجفی (۱۲۳۳ـ۱۲۹۵ق)
- میزان‌القضاء، سیدحسین موسوی تبریزی
- ناموس الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، حسین بَزّی عاملی (درگذشت ۱۳۴۲ق).
- نتایج الافکار فی نجاسة الکفّار، تقریرات درس سید محمدرضا گلپایگانی (۱۳۱۶ـ۱۴۱۴ق)، نوشته علی کریمی جهرمی
- النتایج البدایع فی شرح الشرایع، محمـدحسـین طالقانی قزوینی (درگذشت ۱۲۸۱ق)
- نظام الارث فی الشریعة الاسلامیة الغرّاء، تقریرات درس جعفر سبحانی، نوشته سید محمدرضا پیغمبرپور کاشانی
- نظام الطلاق فی الشریعة الاسلامیة الغرّاء، تقریرات درس جعفر سبحانی، نوشته سیفالله یعقوبی اصفهانی
- نظام القضاء و الشهادة فی الشریعة الاسلامیة الغرّاء، جعفر سبحانی
- نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغرّاء، جعفر سبحانی
- نفحات الالهام فی شرح شرایع الاسلام، عبدالحسین برغانی قزوینی (درگذشت ۱۲۹۲ق)
- النور الساطع فی شرح الشرایع، نویسنده مجهول
- نهج الانام الی مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، قاسم آلابیجامع نجفی (درگذشت ۱۲۳۷ق)
- ودایع الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، سید زینالعابدین طباطبایی
- ودائع النبوة، هادی تهرانی (درگذشت ۱۳۲۲ق)
- وقایة الافهام فی شرح شرایع الاسلام، محمد حمیداوی عکام نجفی (درگذشت ۱۲۷۱ق)
- هدایة الابرار فی شرح شرایع الاسلام، سیدحسن حسینی کاشانی (درگذشت ۱۳۴۲ق)
- هدایة الاعلام الی مدارک شرائع الاسلام، سیدتقی طباطبایی قمی (تولد ۱۳۴۱ق).
- هدایة الانام فی شرح شرایع الاسلام، محمدحسین کاظمی (درگذشت ۱۳۰۸ق)
- ینابیع الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، خلیل بن ابراهیم عاملی (۱۲۸۳ـ۱۳۴۰ق)[۱۱]
پانویس
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۳، ص۴۷.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج۴، ص۹۰؛ ج۴، ص۸۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج۴، ص۹۰؛ ج۴، ص۹۱-۹۲.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۳، ص۴۷-۴۸.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۳، ص۴۸-۴۹؛ امین، اعیان‌الشیعه، ج۴، ص۹۰.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۳، ص۴۹.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۵۸.
- ↑ انصاری قمی، «کتابشناسی شروح شرایع‌الاسلام»، ص۹۲.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۱۰۶-۱۰۸.
- ↑ انصاری قمی، «کتابشناسی شروح شرایع‌الاسلام»، ص۹۳-۱۳۱.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، چاپ دوم، بی‌تا.
- امین، محسن، اعیان‌الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
- انصاری قمی، ناصرالدین، «کتابشناسی شروح شرایع‌الاسلام»، میراث شهاب، شماره ۶۸و۶۹، ۱۳۹۱ش.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.