آیه ۲۹ سوره نجم

مشخصات آیه
واقع در سوره	نجم
شماره آیه	۲۹
جزء	۲۷
اطلاعات محتوایی
درباره	رو برگرداندن از افرادی که از ذکر خداوند رو برگردانده‌اند
آیات مرتبط	آیه ۵ سوره توبه

آیه ۲۹ سوره نجم دستور به رو برگرداندن از افرادی می‌دهد که از ذکر خداوند روی‌گردان شده و تنها خواستار زندگی دنیا هستند. خطاب اصلی آیه به حضرت محمد(ص) است، اما همه مؤمنان را نیز مخاطب آن دانسته‌اند.

﴿فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِكْرِنَا وَلَمْ يُرِدْ إِلَّا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا ۝٢٩﴾ [نجم:29]|﴿پس از هر کس که از یاد ما روی برتافته و جز زندگی دنیا را خواستار نبوده است روی برتاب ۝٢٩﴾

طبرسی، مفسر شیعه، آیه ۲۹ نجم را چنین معنا کرده که نباید با افراد دنیاطلب، به‌خاطر اعمالشان، مقابله کرد، بلکه باید با صبر آنان را به سوی حق دعوت نمود. اما برخی از مفسران شیعه مانند فیض کاشانی، با تکیه بر تعبیر «فَأَعْرِض؛ رو برگردان»، آیه را چنین تفسیر کرده‌اند که دیگر نیازی نیست پیامبر آنها را دعوت کند و به آنها اهتمام بورزد؛ زیرا دعوت چنین افرادی ثمره‌ای ندارد و تنها دشمنی و اصرار آنها بر باطل را بیشتر می‌کند.

این دستور را مخالف وظیفه پیامبر ندانسته‌اند؛ زیرا وظیفه پیامبران تبلیغ است، اما تا زمانی که احتمال تأثیر وجود دارد. پس از یقین به تأثیر نداشتن، باید از آنها رو برگرداند. برخی مفسران، تعبیر «فَأَعْرِض؛ رو برگرداندن» را چنین تفسیر کرده‌اند که با این افراد مجادله نکند و «وقت خود را درباره آنها تلف نکند».

مقصود از عبارت «ذِکرِنا؛ یاد ما» را قرآن یا مطلق ذکر خداوند دانسته‌اند. ذکر خداوند در این آیه را در مقابل غفلت دانسته‌اند؛ به این معنا که وقتی ذکر خداوند گفته می‌شود، انسان به سمت حقایقی منتقل می‌شود که در مقابل غفلت قرار دارند.

سید محمدتقی مدرسی، مفسر شیعه، معتقد است دستور خداوند بر روگردانی از این افراد، برای دور نشدن مؤمنان از اهداف زندگی و تأثیر نپذیرفتن از آنان بوده است. همچنین از این آیه برداشت شده که مؤمنان نباید تلاش فراوان خود را بر موضوعاتی بگذارند که نفعی از آن به دست نمی‌آورند.

مکارم شیرازی، مفسر شیعه، از آیه ۲۹ نجم چنین برداشت کرده که میان غفلت از یاد خدا و اقبال به مادیات و دنیا رابطه‌ای وجود دارد و غفلت از یاد خدا، انسان را به سوی دنیاپرستی سوق می‌دهد.

نسخ آیه

گفته شده آیه ۲۹ نجم با آیه سیف نسخ شده است. فخر رازی، مفسر اهل‌سنت، نسخ این آیه را نظر اکثر مفسران دانسته است. با این حال، او نسخ این آیه را رد می‌کند و معتقد است دستور به رو برگرداندن با آیه سیف موافقت دارد. از نگاه وی، پیامبر مأمور به دعا و موعظه حسنه بود. زمانی که این نفعی برای مخاطبان نداشت، دستور به اعراض داده شد، در حالی که اجازه مقابله نیز وجود دارد.