آیه ۱۸ سوره توبه آباد‌کنندگان مساجد را فقط کسانی می‌داند که ایمان به خدا و روز قیامت دارند، نماز بر پا داشته، زکات دهند و جز از خدا نمی‌ترسند.[۱] این آیه پنج شرط آبادگران مساجد را پس از آن بیان می‌کند که در آیه قبلی گفته شد مشرکان حق آباد‌کردن مساجد را ندارند.[۲]
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| جزء | ۱۰ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | اعتقادی |
| درباره | ساختن مساجد |
| آیات مرتبط | آیه ۱۷ سوره توبه |
﴿إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسَى أُولَئِكَ أَنْ يَكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِينَ ١٨﴾ [توبه:18]
﴿مساجد خدا را تنها کسانی آباد می‌کنند که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده و نماز برپا داشته و زکات داده و جز از خدا نترسیده‌اند پس امید است که اینان از راه‌یافتگان باشند ١٨﴾
به گفته علامه طباطبایی مشرکان و اهل کتاب حق آباد‌کردن مساجد را ندارند؛ چرا که مشرکان به خدا و قیامت ایمان ندارند و اهل کتاب بر اساس آیات ۱۵۱ نساء و ۲۱ توبه ایمان صحیحی ندارند.[۳] اهمیت و رکن‌بودن نماز و زکات در بین فروع دین را دلیل اشتراط آن دو برای آبادگران مساجد دانسته‌اند.[۴]
به گزارش شیخ بهایی در کتاب مفتاح الفلاح مفسران درباره مفهوم عمران و آباد‌کردن مسجد دو نظر دارند؛ نظر اول بر ساختن مساجد، نظافت، تهیه فرش و روشنایی آن است. نظر دیگر آباد‌کردن مساجد را رفت‌وآمد به مسجد، عبادت در آن و ترک امور دنیوی و بیهوده می‌داند.[۵] چنان‌که برخی تفاسیر خشیت از خدا در آیه را کنایه از عبادت[۶] و برخی اخلاص در گفتار و اعمال[۷] دانسته‌اند.
کلمه مساجد به صورت مفرد(مسجد) نیز قرائت شده است.[۸] به همین دلیل برخی مفسران مراد از عبارت «مَساجِدَ اللهِ» در این آیه و آیه قبل را مسجد الحرام و برخی همه مسجدها دانسته‌اند.[۹] جوادی آملی همه مساجد را مشمول آیه و مسجد الحرام را مصداق کامل مساجد می‌داند.[۱۰]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۲۱؛ طیب، تفسیر اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۶، ص۱۹۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۱۵.
- ↑ جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۳ش، ج۳۳، ص۳۸۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۱۴ ـ ۳۱۵.
- ↑ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۲۰۳.
- ↑ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۲۰۲.
- ↑ شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ۱۴۰۵ق، ص۴۴.
- ↑ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۲۰۲.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۴، ص۱۹.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۲۰.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۲۱.
- ↑ جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۳ش، ج۳۳، ص۳۸۳
منابع
- جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، تحقیق: محمد فراهانی و حسین اشرفی، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ اول، ۱۳۹۳ش.
- شیخ بهایی، محمد بن حسین، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات، بیروت، نشر دار الأضواء، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- علامه طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.