ده فرمان: تفاوت میان نسخهها
imported>Mgolpayegani جز ←محتوا |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
* طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، اسماعیلیان، قم. | * طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، اسماعیلیان، قم. | ||
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، مکتبة العلمیة، ۱۳۳۸ق. | * طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، مکتبة العلمیة، ۱۳۳۸ق. | ||
[[رده:حضرت موسی(ع)]] | |||
[[رده:حضرت موسی(ع)]] | [[رده:حضرت موسی(ع)]] |
نسخهٔ ۴ آوریل ۲۰۱۷، ساعت ۱۱:۱۰
ده فرمان، از ریشه یونانی deda logoi و در عبری aseret ha-dvarim به معنای ده گفتار، آیاتی از تورات است که در کوه سینا بر حضرت موسی(ع) نازل شد و شامل دستورات مهم توحیدی و اجتماعی است. به این فرامین در انجیل و قرآن کریم هم اشاره شده است.
محتوا
تعبیر ده فرمان از خود تورات گرفته شده است: «(خداوند) سخنان اين پيمان، (یعنی) همان ده فرمان را روی آن لوحها نوشت».[۱] سه ماه پس از خروج بنی اسرائیل از مصر، حضرت موسی(ع) به همراه یوشع به کوه سینا رفت و چهل روز در آنجا ماند. در همین مدت الواح بر او نازل شد.
به گفته تورات این ده فرمان به انگشت خدا در دو لوح سنگی نوشته شده است اما سایر احکام تورات را موسی(ع) نوشت.[۲] این ده فرمان را ریشه سایر دستورات و احکام تورات دانستهاند. ده فرمان به صورتهای مختلفی در تورات شمارش شده است. که محتوای معروف آن به شرح زیر است:
خدا با موسی سخن گفت و این احکام را صادر کرد:
- من خداوند، خدای تو هستم، همان خدایی که تو را از اسارت و بندگی مصر آزاد کرد.
- تو را خدایان دیگر غیر از من نباشد. هیچگونه بتی به شکل حیوان یا پرنده یا ماهی برای خود مساز. در برابر آنها زانو نزن و آنها را پرستش نکن؛ زیرا من که خداوند، خدای تو میباشم خدای غیوری هستم و کسانی را که با من دشمنی کنند، مجازات میکنم. این مجازات شامل حال فرزندان آنها تا نسل سوم و چهار هم میگردد. اما بر کسانی که مرا دوست داشته باشند و دستورات مرا پیروی کنند تا هزار پشت رحمت میکنم.
- از نام من که خداوند، خدای تو هستم سوءاستفاده نکن. اگر نام مرا با بیاحترامی به زبان بیاوری یا به آن قسم دروغ بخوری تو را مجازات میکنم.
- روز سبت را به یاد داشته باش و آن را مقدس بدار. در هفته، شش روز کار کن، ولی در روز هفتم که سبت خداوند است هیچ کاری نکن؛ نه خودت، نه پسرت، نه دخترت، نه غلامت، نه کنیزت، نه مهمانت و نه چهارپایانت. چون خداوند در شش روز آسمان و زمین و دریا و هرچه را که در آنهاست آفرید و روز هفتم دست از کار کشید. پس او روز سبت را مبارک خواند و آن را روز استراحت تعیین نمود.
- پدر و مادرت را احترام کن تا در سرزمینی که خداوند، خدای تو به تو خواهد بخشید عمر طولانی داشته باشی.
- قتل مکن.
- زنا مکن.
- دزدی مکن.
- دروغ مگو.
- چشم طمع به مال و ناموس دیگران نداشته باش. به فکر تصاحب غلام و کنیز، گاو و الاغ و اموال همسایه ات مباش.[۳]
توضیحی در مورد محتوا
میتوان گفت فرمان اولیه به تنظیم رابطه انسان و خداوند میپردازد و دستورات بعدی مربوط به دستورات اجتماعی است.[۴]
- در فرمان اول به توحید میپردازد و در آن ویژگی حلولگرایی به معنای رابطه خاص خداوند با بنیاسرائیل و نفرت از غیر بهودیها یعنی مصریها دیده میشود.
- در مورد فرمان چهارم یعنی تعطیل بودن روز شنبه دو دلیل گفته شده است اول اینکه این روز مقدس است؛ زیرا روزی است که خداوند در آن قوم بنیاسرائیل را از مصر خارج کرد و دلیل دوم اینکه روزی است که خداوند بعد از خلقت عالم در شش روز، روز شنبه را به استراحت پرداخت پس شما هم در این روز کار نکنید و استراحت کنید.[۵][۶]
سرگذشت
بقایای شکسته شده الواح که ده فرمان بر آن نوشته شده بود را حضرت موسی(ع) در تابوت سکینه قرار داد.
همچنین کاسه زرین مخصوص غذاهای آسمانی که بر حضرت موسی(ع) و قومش نازل می شد به همراه عصای هارون را هم در این تابوت مقدس قرار داد و تابوت در مقدس ترین بخش خیمه عبادت (قدس الاقداس) قرار گرفت.[۷] به این تابوت از آن جهت که الواح و ده فرمان یعنی عهد خداوند با بنی اسرائیل در آن بود تابوت عهد هم گفته می شد. [۸] [۹]
پیرامون سرگذشت این تابوت و الواح اقوال متفاوتی وجود دارد. هورن یهودی معتقد است تورات و الواح پس از رحلت حضرت موسی(ع) در صندوق عهد بود و قرن ها قبل از میلاد مسیح طعمه حوادث شد. [۱۰] بر اساس برخی روایت های یهودی، یوشیا تابوت را در غاری پنهان کرد تا در هنگام ویرانی معبد در امان باشد. [۱۱] از آنجا که بعضی معتقدند که این تابوت در اورشلیم در هیکل سلیمان و در محراب معبد در قدس الاقداس می باشد یکی از انگیزه های یهودیان و صهیونیزم از حفاری ها در بیت المقدس پیدا کردن این تابوت است.
ده فرمان در متون دینی
در انجیل
حضرت عیسی(ع) به ده فرمان اشاره کرده و مورد سفارش قرار داده است. علاوه بر ذکر همه ده فرمان در انجیل متی، اینگونه بر آن می افزاید و می گوید: شنیدهاید که به اولین گفته شده است که زنا مکن. لیکن من به شما میگویم که هر کسی به زنی نگاه شهوت آلود بکند، همان دم در دل خود با او زنا کرده است. [۱۲] یک روحانی یهودی از عیسی(ع) پرسید کدام فرمان از همه مهمتر است؟ حضرت عیسی(ع) پاسخ داد: اولین فرمان این است که ای بنی اسرائیل بشنوید خدای ما خدای واحد است و دومین فرمان این است که همسایه ی خود را مانند خودتان دوست بدارید. [۱۳]شبیه این دو دستور در آیات قرآن کریم اینچنین آمده است: وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا. ترجمه: و پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستيد و به پدر و مادر [خود] احسان كنيد. [۱۴]
در قرآن کریم
آیات قرآن به محتوای ده فرمان اشاره میکند اما محتوای کامل ده فرمان را یک به یک و با جزئیات ذکر نمی کند. موارد زیر از جمله آیاتی است که به ده فرمان اشاره دارد:
- آیات ۲۲تا۳۹ سوره اسراء. نقل است که ابن عباس محتوای همه تورات را در نیمه اول سوره اسراء میدانسته است. [۱۵]
- آیه ۱۴۵ سوره اعراف از الواحی که به موسی داده شد سخن آمده است: و كَتَبْنَا لَهُ فِي الْأَلْوَاحِ مِن كُلِّ شَيْءٍ مَّوْعِظَةً وَتَفْصِيلًا لِّكُلِّ شَيْءٍ فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ وَأْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا ۚ سَأُرِيكُمْ دَارَ الْفَاسِقِينَ.
- آیات ۸۳ و ۸۴ سوره بقره: وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّـهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِّنكُمْ وَأَنتُم مُّعْرِضُونَ۸۳ وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِجُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنتُمْ تَشْهَدُونَ۸۴
- به صورت خلاصه در آیات ۱۵۱تا۱۵۳ سوره انعام [۱۶]
ارتباط الواح و تورات از نگاه مفسران مشخص نیست و حدس و گمانهای متعددی پیرامون آن وجود دارد. بعضی محتوای تورات و الواح را مساوی میدانند و بعضی تورات را اعم از الواح و بعضی تورات را اخص از الواح می دانند. همچنین در مورد تعداد الواح هم اختلاف نظر دارند، تعداد الواح را دو، هفت یا نه عدد بوده است که بعد از به زمین زدن آنها توسط موسی(ع) تنها یک یا دو مورد در دست موسی(ع) باقی ماند و خداوند بقیه را بازپس گرفت. [۱۷] جنس این الواح را زمرد، زبرجد، یاقوت سرخ یا سنگی سخت گفتهاند و بعضی بر اساس روایتی از پیامبر اکرم(ص) جنس آن را از درخت سدر بهشت میدانند. [۱۸]
در روایات
در روایات شیعه پیرامون مضمون الواح حضرت موسی(ع) آمده است که تفصیل همه چیز در آن میباشد و روایات متعددی از رسیدن این الواح به صاحبان اصلی آنها یعنی ائمه اطهار(ع)سخن آمده است. بر خلاف اکثر مفسران اهل سنت، گروهی از عالمان تشیع مخصوصا در دوران آل بویه معتقدند این الواح در بردارنده همه علوم و اخبار آیندگان است و علم جفر که در اختیار امامان شیعه است از همین الواح و دیگر آثار انبیاء سرچشمه گرفته است.[۱۹]
آمده است که این الواح در کوهی در مسیر یمن مخفی بوده است و افرادی از یمن که قصد دیدار نبی اکرم(ص) را داشتهاند این الواح را پیدا میکنند و به دست پیامبر(ص) میرسانند و این الواح به ائمه اطهار به ارث رسیده است.[۲۰] علامه طباطبایی پنهان بودن این الواح در کوه را نمیپذیرد.[۲۱] روایاتی با این مضمون وارد شده است که ائمه اطهار وارث علم و ودایع انبیاء هستند. امام صادق(ع) فرمودند: الواح موسی(ع) و عصای او نزد ماست و ما وارث پیامبرانیم. [۲۲]
ده فرمان در آثار هنری
ده فرمان از موضوعات جذاب دینی برای تولید فیلم و سریال بوده است که می توان به فیلم ده فرمان تولید سال ۱۹۵۶ در ایالت متحده آمریکا اشاره کرد که نامزد و برنده چندین جایزه اسکار در آن سال بود.
همچنین سریالی به همین نام اثر فیلمساز لهستانی کریستف کیشلوفسکی در سال ۱۹۸۹ از جمله سریال های موفق در ژانر معناگرا می باشد.پانویس
- ↑ کتاب مقدس، سفر خروج، باب ۳۴، آیه ۲۸.
- ↑ کتاب مقدس، سفر خروج، باب۳۱،آیه۱۸.
- ↑ کتاب مقدس، سفر خروج،باب۲۰، آیه ۱تا۱۸
- ↑ افشار و قلیپور، نقد و نظر دانشمندان مسلمان درباره موازنه ده فرمان تورات و قرآن کریم، مجله پژوهشهای اعتقادی کلامی، تابستان ۱۳۹۰، ص۷
- ↑ کتاب مقدس: سفر خروج، باب۲۰، آیه۱۱
- ↑ «ده فرمان». پایگاه دانشنامه صهیونیسم. دریافتشده در ۱۱ مارس ۲۰۱۷.
- ↑ کتاب مقدس، سفر تثنیه، باب۱۰، آیه ۳تا۵.
- ↑ کتاب مقدس، سفر خروج، باب۲۵، آیه۱۶.
- ↑ بجنوردی، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، کلمه تابوت عهد.
- ↑ علم الهدی، شناخت صهیونیسم بین الملل، ۱۳۶۹ش، ص۱۵۷.
- ↑ کاظم بجنوردی، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، کلمه تابوت عهد.
- ↑ کتاب مقدس، متی، باب۵،آیه۲۸
- ↑ مرقس 29:12
- ↑ سوره اسراء، آیه۲۳.
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی،ج۸، ص۳۳۷۳.
- ↑ تاکیم و محمدپور، «ده فرمان و الواح در تفاسیر شیعه و سنی»، مجله پژوهش های قرآنی،شماره ۶۵و۶۶.
- ↑ تاکیم و محمدپور، «ده فرمان و الواح در تفاسیر شیعه و سنی»، مجله پژوهش های قرآنی،شماره ۶۵و۶۶.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ج۴، ص۷۳۳؛ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۸، ص ۲۶۱.
- ↑ تاکیم و محمدپور، «ده فرمان و الواح در تفاسیر شیعه و سنی»، مجله پژوهش های قرآنی،شماره ۶۵و۶۶.
- ↑ عیاشی، تفسیر عیاشی، ج۲، ص۲۸؛ صفار قمی، بصائرالدرجات، ص۱۴۰.
- ↑ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۸، ص۲۶۱.
- ↑ کلینی، اصول کافی، ج۲، ص ۳۳۵.
منابع
- افشار، بهروز و قلی پور، حسن، «نقد و نظر دانشمندان مسلمان درباره موازنه ده فرمان تورات و قرآن کریم»، در مجله پژوهشهای اعتقادی کلامی، شماره۲، تابستان۱۳۹۰.
- بجنوردی، کاظم، دایره المعارف بزرگ اسلامی.
- تاکیم، لیاقت و محمد پور، محمد حسین، «ده فرمان و الواح در تفاسیر شیعه و سنی»، در مجله پژوهش های قرآنی، شماره۶۵و۶۶، تابستان۱۳۹۰.
- کتاب مقدس.
- صفار قمی، بصائر الدرجات، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم، ۱۴۰۴ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ ش.
- علم الهدی، سید جواد، شناخت صهیونیسم بین الملل، جامعه مدرسین، ۱۳۶۹ش.
- عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر عیاشی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیة.
- طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، اسماعیلیان، قم.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، مکتبة العلمیة، ۱۳۳۸ق.