عرضه اعمال: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Pourrezaei جز ←روایات شیعه |
imported>Pourrezaei |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
===عرضه در برزخ=== | ===عرضه در برزخ=== | ||
بر اساس روایتی از [[امام صادق]](ع)، هر علمی که به [[امام]] زنده از سوی خداوند اعطا می‌شود پیش از آن بر پیامبر(ص) و [[امامان]] قبلی در [[برزخ]] اعطا | بر اساس روایتی از [[امام صادق]](ع)، هر علمی که به [[امام]] زنده از سوی خداوند اعطا می‌شود پیش از آن بر پیامبر(ص) و [[امامان]] قبلی در [[برزخ]] اعطا می‌شود،{{یادداشت|کلینی، کافی، ج۲، ص۲۵۵: «لَیسَ یخْرُجُ شَیءٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّی یبْدَأ بِرَسُولِ اللَّهِ۶ ثُمَّ بِأمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ۷ ثُمَّ بِوَاحِدٍ بَعْدَ وَاحِدٍ لِكَیلَا یكُونَ آخِرُنَا أعْلَمَ مِنْ أوَّلِنَا.»}} و عرض اعمال نیز یکی از این علوم است. | ||
==علت‌های عرضه اعمال== | ==علت‌های عرضه اعمال== | ||
نسخهٔ ۳ دسامبر ۲۰۱۷، ساعت ۰۸:۵۲
الگو:مرگ تا قیامت عرض اعمال یا عرضه اعمال به ارائه شدن اعمال انسان‌ها توسط فرشتگان به پیامبر(ص) و ائمه اطهار گفته می‌شود. بر اساس آیات قرآن و روایات، این افراد شاهدان اعمال انسان‌ها بوده و در زمان‌های مشخصی مانند دوشنبه و پنجشنبه نیز اعمال انسان‌ها بر آنها عرضه می‌شود. به هنگام فوت و در قیامت نیز مجموع اعمال عمر به آنها عرضه می‌گردد.
برخی اهل سنت مانند ابن تیمیه نیز معتقد به عرضه اعمال بر پیامبر(ص) هستند.
چیستی عرضه
عرضه به معنای ارائه شدن است و منظور از «عرض اعمال» یا «عرضه اعمال» این است که بر اساس اراده خداوند گروهی از فرشتگان مأمور ثبت و ضبط اعمال انسان‌ها بوده و در زمان‌های مشخصی این اعمال را به خداوند،[۱] پیامبر و ائمه ارائه می‌کنند. در روز قیامت مجموع این اعمال که از آن به نامه اعمال هم تعبیر می‌شود ملازم انسان خواهد بود.
دلایل عرضه اعمال
شیعیان و برخی از اهل سنت از آیات رؤیت و شهادت و برخی روایات برای اثبات عرضه اعمال استفاده کرده‌اند.
آیات قرآن
آیات ۹۵ و ۱۰۴ سوره توبه از دیده شدن اعمال توسط خداوند، رسول خدا(ص) و گروهی از مؤمنین حکایت می‌کند: «فَسَیرَی اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» و «وَ سَیرَی اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ». آیاتی از قرآن نیز از شهادت دادن برخی افراد در قیامت بر اعمال انسان‌ها خبر می‌دهند و با توجه به اینکه شهادت در جایی است که فرد شاهد عمل باشد روشن می‌شود که این افراد قبلا شاهد اعمال بوده و در قیامت به آن شهادت می‌دهند: «فَكَیفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنا بِكَ عَلی هؤُلاءِ شَهِیداً».[۲]
روایات
در جوامع حدیثی شیعه احادیث متعددی در این زمینه وجود دارد که محمد بن حسن صفار(متوفای ۲۹۰ق) حدود ۸۶ روایت از آنها را در کتاب «بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم» جمع آوری کرده است.[۳]
در منابع اهل سنت نیز احادیثی از عرضه اعمال بر پیامبر اکرم(ص) و اقوام نزدیک وجود دارد، مهم‌ترین این احادیث، حدیث «حیاتی خیرٌ لَکم» است.
زمان‌های عرضه
در احادیث زمان‌های متفاوتی برای عرضه اعمال ذکر شده است: هر صبح،[۴] هر شب،[۵] هر دوشنبه و پنجشنبه،[۶] شب‌های جمعه،[۷] ابتدای هر ماه[۸] و نیمه شعبان.[۹] در تمام روایات نیز از فعل مضارع استفاده شده که بر استمرار عرضه دلالت دارد.[۱۰] بر اساس این روایات، اعمال همه انسان‌ها در این زمان‌ها بر اهل بیت عرضه می‌گردد[۱۱] و اعمال شیعیان به طور ویژه در جمعه‌ها نیز بر ایشان عرضه می‌شود.
دلایل تفاوت این زمان‌ها
در جمع‌بندی اختلاف زمان‌های عرض اعمال در این روایات چند وجه بیان شده است:
- اعمال صبح تا شب در هر شب، اعمال شب تا صبح در هر صبح، مجموع اعمال روزهای آغاز هفته تا دوشنبه در هر دوشنبه، مجموع اعمال هر هفته در پنجشنبه، مجموع اعمال ماه در پنجشنبه آخر ماه یا نخستین روز ماه بعد، مجموع اعمال سال در نیمه شعبان و مجموع اعمال عمر در شب اول قبر بر اهل بیت علیهم السلام عرضه می‌گردد.[۱۲]
- کیفیت عرضه در زمان‌های مختلف متفاوت است، در برخی زمان‌ها به صورت اجمالی عرضه می‌گردد و در برخی با جزئیات.[۱۳]
- امامان دارای درجات وجودی متفاوتی بوده و در هر زمان، عرضه بر یکی از این رتبه‌ها صورت می‌گیرد.[۱۴]
عرضه در برزخ
بر اساس روایتی از امام صادق(ع)، هر علمی که به امام زنده از سوی خداوند اعطا می‌شود پیش از آن بر پیامبر(ص) و امامان قبلی در برزخ اعطا می‌شود،
و عرض اعمال نیز یکی از این علوم است.
علت‌های عرضه اعمال
در چرایی عرضه اعمال دلایل متعددی بیان شده است:
- یکی از ویژگی‌های ائمه هدایت تکوینی آنها است و برای چنین هدایتی نیاز به دانستن اعمال انسان‌ها دارند.[۱۵]
- تحریک حس حیا و دوری از گناهان.
- استغفار پیامبر برای گناهان امت.[۱۶]
- احتجاج در قیامت.[۱۷]
- نشان عظمت خداوند و عبادتی برای تقرب فرشتگان.[۱۸]
دیدگاه اهل سنت
در بین اهل سنت در زمینه عرض اعمال بر پیامبر اکرم(ص) سه دیدگاه وجود دارد و هریک از آنان دیدگاه خود را منتسب به آیات و روایات می‌کند: عدم عرضه،[۱۹] عرضه اجمالی[۲۰] و عرضه کامل.[۲۱]
و ابن قیم[۲۲] قائل به عرضه اجمالی اعمال بوده‌اند ولی بیشتر سلفیان جدید منکر عرضه اعمال شده‌اند.[۲۳]
پانویس
منابع
- قرآن کریم
- ابن تیمیه، أحمد بن عبد الحلیم (متوفای ۷۲۸ق)، جامع المسائل، محقق: عزیر شمس، الطبعة الاولی، دار عالم الفوائد للنشر والتوزیع، جده، ۱۴۲۲ق.
- ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب، المحرر الوجیز فی تفسیر الكتاب العزیز، تحقیق: عبدالسلام عبدالشافی محمد، چاپ اول، دارالكتب العلمیه، بیروت، ۱۴۲۲ق.
- ألبانی، أبو عبد الرحمن محمد (متوفای ۱۴۲۰ق)، سلسلة الأحادیث الضعیفة والموضوعة وأثرها السیئ فی الأمة، الطبعة الاولی، دار المعارف، الریاض، ۱۴۱۲ق.
- آل طوق، شیخ احمد قطیفی، رسائل آل طوق القطیفی، چاپ اول، شركة دار المصطفی6 لإحیاء التراث، ۱۴۲۲ق.
- سند، محمد، الإمامة الإلهیة، گردآورنده: بحر العلوم، محمد علی، منشورات الإجتهاد، قم، ۱۴۲۷ق.
- سید بن طاووس، علی بن موسی (متوفای ۶۶۴ق)، الدروع الواقیة، چاپ اول، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، بیروت، ۱۴۱۵ق.
- شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، چاپ اول، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، ۱۴۰۹ق.
- شیخ صدوق، ابن بابویه، محمد بن علی (متوفای ۳۸۱ق)، فضائل الشیعة، چاپ اول، أعلمی، تهران، بی‌تا.
- صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد6، چاپ دوم، مكتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، ۱۴۰۴ق.
- طبرسی، احمد بن علی (متوفای 558ق)، الاحتجاج علی اهل اللجاج، تحقیق محمدباقر خرسان، چاپ اول، نشر مرتضی، مشهد، 1403ق
- غماری، محمد بن صدیق (متوفای ۱۴۱۳ق)، نهایة الآمال فی شرح وتصحیح حدیث عرض الأعمال، مکتبة القاهره، قاهره، مصر، ۱۴۲۷ق.
- كلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، چاپ چهارم، دار الكتب الإسلامیة، تهران، ۱۴۰۷ق.
- مازندرانی، محمد صالح بن احمد، شرح الكافی- الأصول و الروضة(للمولی صالح المازندرانی)، محقق: ابوالحسن شعرانی، چاپ اول، المكتبة الإسلامیة، تهران، ۱۳۸۲ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، چاپ دوم، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
- محمد خلیل هراس، شرح القصیدة النونیة لابن قیم، چاپ دوم، دار الكتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۵ق.
- مخَلِّص، محمد بن عبد الرحمن (متوفای ۳۹۳ق)، المخلصیات، المحقق: نبیل سعد الدین جرار، الطبعة الولی، وزارة الأوقاف والشؤون الإسلامیة لدولة قطر، ۱۴۲۹ق.
- ↑ «یوْمَئِذٍ تُعْرَضُونَ لاتَخْفی مِنْكُمْ خافِیةٌ».
- ↑ سوره نحل: ۱۶، آیه ۸۴: و [یاد كن] روزی را كه از هر امتی گواهی برمی‌انگیزیم، سپس به كسانی كه كافر شده‌اند رخصت داده نمی‌شود و آنان مورد بخشش قرار نخواهند گرفت.
- ↑ صفار، بصائر الدرجات، ج۱، صص ۴۲۴-۴۴۵.
- ↑ صفار، بصائرالدرجات، ص۴۲۵: «عَنْ أبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ(ص) تُعْرَضُ عَلَیهِ أعْمَالُ أُمَّتِهِ كُلَّ صَبَاحٍ أبْرَارُهَا وَ فُجَّارُهَا فَاحْذَرُوا».
- ↑ صفار، بصائرالدرجات، ص۴۲۹.
- ↑ صفار، بصائرالدرجات، ص۴۴۴.
- ↑ صفار، بصائرالدرجات، ص۴۲۶.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۸۴، ص۳۷، ح۲۵.
- ↑ صفار، بصائرالدرجات، ص۴۲۴.
- ↑ پایان نامه عرض اعمال بر ائمه، بخش:زمان‌های عرضه
- ↑ صفار، بصائرالدرجات، ص۴۴۲.
- ↑ مولی صالح مازندرانی، شرح الکافی، ج۵، ص۳۳۹.
- ↑ سید بن طاووس، الدروع الواقیه، صص۲۶۸-۲۶۹؛ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۴۲۰، پاورقی۲
- ↑ احمد آل طوق، رسائل آل طوق القطیفی، ج۳، صص۱۲۸-۱۲۷.
- ↑ نورالهی، سیدمحمد، مقاله «قرآن؛ مسئله شهادت شاهدان و هدایت برگزیدگان»، صص۱۷۱-۱۶۹.
- ↑ صفار، بصائر الدرجات، ص۴۴۴.
- ↑ صفار، بصائر الدرجات، ص۴۳۲.
- ↑ طبرسی، الاحتجاج، ج۲، ص۳۴۸: «عن ابیعبدالله(ع): اسْتَعْبَدَهُمْ بِذَلِكَ وَ جَعَلَهُمْ شُهُوداً عَلَی خَلْقِهِ».
- ↑ ألبانی، سلسله احادیث ضعیفه و موضوعه، ج۲، ص۴۰۴ .
- ↑ غماری، نهایة الآمال، صص۲۵-۲۶.
- ↑ ابن عطیه اندلسی، المحرر الوجیز فی تفسیر الكتاب العزیز، ج۲، ص۵۵
- ↑ ابن قیم جوزیه، شرح القصیدة النونیة (شرح از محمد خلیل هراس)، صص۱۹-۱۸.
- ↑ محمد خلیل هراس، شرح القصیدة النونیة لإبن قیم، ج۲، صص۲۰-۱۹.