العبقری الحسان (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | العبقری الحسان في احوال مولانا صاحب الزمان(عج) |
| نویسنده | علی‌اکبر نهاوندی |
| موضوع | مهدویت |
| زبان | عربی |
| به تصحیح | صادق برزگر بفرویی؛ حسین احمدی قمی |
| قطع | وزیری |
| ترجمه به دیگر زبان‌ها | فارسی |
| اطلاعات نشر | |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | ۱۳۸۶ش |
| نوبت چاپ | اول |
العَبقَریُّ الحِسان کتابی به زبان فارسی دربارۀ امام مهدی(عج)، نوشتۀ علی‌اکبر نهاوندی که در سال ۱۳۰۱ش نوشته شد. نهاوندی در این کتاب در ذکر فضائل و مناقب امام(ع) به آیات قرآن و احادیث در بشارت ظهور امام، مدح انتظار فرج، علائم ظهور، غیبت و رفع شبهات دربارۀ امام زمان(عج) پرداخته است. نقل برخی حکایات ملاقات‌کنندگان با امام زمان(عج) و نام برخی از عالمان اهل‌سنت که قائل به وجود آن امام هستند، از دیگر موضوعات کتاب است. کتاب در پنج بخش به نام «بَساط» تنظیم شده است. برخی العبقری را تکمیل‌کننده جلد سیزده بحارالانوار دانسته‌اند. همچنین تقریظی توسط محمدحسین کاشف‌الغطاء بر این کتاب نوشته شده است.
معرفی و جایگاه
کتاب العبقری الحسان در سال ۱۳۶۳ق (۱۳۰۱ش) نوشته شده و نام کامل آن اَلعَبقَریُّ الحِسان فِی اَحوالِ مَولانا صَاحِبَ الزَّمان(ع) است.[۱] برای این کتاب، عنوان‌های دیگری مانند: «العبقری الحسان فی تواریخ صاحب الزمان(عج)»[۲] و همچنین «العبقری الحسان لاتکاء اهل الایمان فی دفع ما یرد علی مهدویة صاحب الزمان(عج)»[۳] نیز نام برده شده است. [یادداشت ۱]محمدحسین کاشف‌الغطاء تقریظی بر این کتاب نوشته است.[۵] برخی العبقری الحسان را ترجمه و مستدرک جلد سیزده بحارالانوار دانسته‌اند.[۶]
| « | تقریظ محمدحسین کاشف‌الغطاء: «در این کتاب شریف نگریستم و آن را از برترین حسنات عصر حاضر بلکه از مفاخر دهر یافتم و نیکو خدمتی است برای حضرت ولی‌عصر(عج) و از باقیات صالحاتی است که از قلم مولای فاضل حضرت حجة‌الاسلام و ملاذالانام حاج شیخ علی‌اکبر نهاوندی دامت‌برکاته تراوش یافته است»[۷] |
» |
نگارنده، کتاب را به پنج قسمت و هر قسمت آن را به نام «بساط» تنظیم و هر بساط را نام خاصی گذاشته، که به زندگی ظاهری، غیبت، ظهور و رفع شبهات درباره امام زمان(عج) و حکایات ملاقات‌کنندگان پرداخته است.[۸] این کتاب به گفتۀ مؤلف به منزلۀ جلد دوم کتاب انوار المواهب است، زیرا کتاب انوار المواهب با شرح احوال امام حسن عسکری(ع) نوشته شده و ذکری از حضرت ولی عصر(عج) در آن کتاب به میان نیامده است، لذا مؤلف ذکر فضائل و مناقب آن حضرت را به این کتاب ارجاع داده است.[۹] از نکات قابل توجه این کتاب مستندبودن تمام نقل‌های آن دانسته شده است.[۱۰]
نویسنده
علی‌اکبر نهاوندی (۱۲۷۸ ـ ۱۳۶۹ق) از علمای قرن چهاردهم هجری قمری[۱۱] که مقدمات حوزوی را در بروجرد فرا گرفت،[۱۲] سپس در تهران، در محضر اساتیدی از جمله محمدحسن آشتیانی[۱۳] و در نجف، فقه و اصول استدلالی را نزد حبیب‌الله رشتی و فتح‌الله غروی اصفهانی[۱۴] و بعضی از بزرگان دیگر به پایان رساند، او از میرزا حسین نوری اجازه نقل حدیث داشت.[۱۵] او در سال ۱۳۲۸ق عازم مشهد شد و تا پایان عمر در آنجا اقامت داشت.[۱۶] از او آثار دیگری که بیش از ۲۹ عنوان می‌رسد مانند: البنیان الرفیع، الکواکب الدّری فی نُکَت اخبار مناقب امیرالمؤمنین(ع) و الید البیضاء فی مناقب الامیر و الزهرا(ع) منتشر شده است.[۱۷]
ساختار و محتوا
العبقری الحسان به گفته مؤلف از پنج بخش (بِساط) تشکیل شده است:[۱۸] [یادداشت ۲]
- بخش اول: بشارت ظهور امام زمان(عج)؛ این بخش مشتمل بر آیات قرآن و سایر کتب آسمانی و نیز پاره‌ای از اقوال کاهنان و ساحران و نیز احادیث نبوی و اخبار وارد شده از ائمه(ع) در بشارت ظهور آن امام و تشکیل حکومت واحد جهانی است که خود این بساط به چند عبقریه و هر عبقریه به چند رفرفه تقسیم شده است.[۱۹]
- بخش دوم: تولد و حیات حضرت حجت؛ در این بخش نام ۴۵ تن از علمای اهل‌سنت که قائل به تولد و حیات آن بزرگوار هستند، آمده است.[۲۰]
- بخش سوم: اثبات مهدویت و پاسخ به شبهات آن؛ این بخش شامل اثبات وجود امام مهدی(عج) و پاسخ به شبهات وارد بر وجود، غیبت و سایر خصوصیات آن بزرگوار و همچنین غیبت‌های انبیا از قوم خود اشاره دارد، این بساط به چند عبقریه و هر عبقریه به چند صبیحه است.[۲۱]
- بخش چهارم:کسانی که امام زمان را دیدار کردند؛ در این بخش نام هزار نفر یا بیشتر از کسانی که به هر نحوی از هنگام تولد تا زمان مؤلف توفیق دیدار آن امام(عج) را یافته‌اند، ذکر شده است.[۲۲]
- بخش پنجم: مدح انتظار فرج و علائم ظهور؛ این بخش شامل مدح انتظار فرج و علائم ظهور است. نیز در همین بساط میراث انبیا و معصومینی که با آن حضرت است، ذکر شده و شرح حال آن بیان شده است.[۲۳]
چاپ و نشر
کتاب العبقری الحسان بارها از سوی ناشران مختلف به چاپ رسیده است؛ از جمله:
- اولین‌بار در سال ۱۳۶۳ق، در یک مجلد به خط محمدعلی خراسانی حائری به صورت چاپ سنگی منتشر شد.[۲۴]
- در سال ۱۳۷۷ش، توسط سیدجواد معلم گزیدهای از بخش دوم جلد اول به نام «المِسْکُ الاَزفَر و بخش اول از جلد دوم به نام «الیاقوت الاحمر» را در کتابی به نامه «برکات حضرت ولی عصر به زبان ساده بازنویسی و در ۳۳۵صفحه در مشهد به چاپ رساند.[۲۵]
- در سال ۱۳۸۶ش، کتاب العقبری الحسان فی احوال مولانا صاحب الزمان(عج) به تصحیح صادق برزگربفروئی و حسین احمدی قمی ویژۀ پژوهشگران مباحث مهدویت و کتابخانه‌های تخصصی» در قم با انتشارات جمکران و در نُه جلد چاپ شد.[۲۶]
پانویس
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۹.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۱۵، ص۲۱۵ ـ ۲۱۶؛ فیض کاشانی، نوادر الأخبار، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۰۵.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۶، ص۲۶۹.
- ↑ قرشی، تفسير احسن الحديث، ج۱۰، ص۴۹۸.
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۸.
- ↑ مهریزی، مهدی و ربانی، هادی، شناخت‌نامه علامه مجلسی، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۲۷۲.
- ↑ مهریزی، مهدی و ربانی، هادی، شناخت‌نامه علامه مجلسی، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۲۷۲.
- ↑ افراسیاب‌پور، آیت‌الله شیخ علی‌اکبر نهاوندی، ۱۳۷۸ش، ص۱۲.
- ↑ افراسیاب‌پور، آیت‌الله شیخ علی‌اکبر نهاوندی، ۱۳۷۸ش، ص۱۲.
- ↑ سعیدی‌زاده، «کتابشناسی توصیفی آثار و تألیفات آیت‌الله شیخ علی‌اکبر نهاوندی»، ص۱۵۸.
- ↑ فاضل قائینی، معجم مؤلفی الشیعه، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۴۲۲ ـ۴۲۳.
- ↑ احمدی، شرح حال علامه کبیر حضرت آیت‌الله حاج آقا علی‌اکبر نهاوندی، ۱۳۸۷ش، ص۷.
- ↑ احمدی، شرح حال علامه کبیر حضرت آیت الله حاج آقا علی‌اکبر نهاوندی، ۱۳۸۷ش، ص۱۶.
- ↑ احمدی، شرح حال علامه کبیر حضرت آیت الله حاج آقا علی‌اکبر نهاوندی، ۱۳۸۷ش، ص۹ ـ ۱۱.
- ↑ قاسمی، گلزار مقدس: مشاهیر تخت فولاد اصفهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۰۴.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ق، ج۶، ص۲۶۹.
- ↑ فاضل قائینی، معجم مؤلفی الشیعه، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۴۲۲ ـ ۴۲۳.
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ص۷ ـ ۸.
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۱ ـ ۴۴۷؛ «العبقری الحسان فی احوال مولانا صاحب الزمان»، پایگاه تخصصی عاشورا.
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۹ـ ۵۸۸.
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۱ ـ ۴۱۷؛ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۴۱۷ـ ۸۰۹.
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص ۵ ـ۴۵۰؛ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۴۴۸ـ ۸۳۹.
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۲ ـ۴۲۶؛نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۴۲۶ ـ ۸۳۹.
- ↑ سعیدی‌زاده، «کتابشناسی توصیفی آثار و تألیفات آیت‌الله شیخ علی‌اکبر نهاوندی»، ص۱۵۸.
- ↑ سعیدی‌زاده، «کتابشناسی توصیفی آثار و تألیفات آیت‌الله شیخ علی‌اکبر نهاوندی»، ص۱۵۸.
- ↑ سعیدی‌زاده، «کتابشناسی توصیفی آثار و تألیفات آیت‌الله شیخ علی‌اکبر نهاوندی»، ص۱۵۸.
یادداشت
- ↑ العبقری الحسان تعبیری است که فقط یکبار درقرآن آیه ۷۶ سوره الرحمان بکار رفته است. طبرسى آن را بالش‌هاى نيكو گفته است، آن اسم جنس و مفردش عبقريه مىباشد، ابو عبيده گويد: هر چه در وصف آن مبالغه شود گويند: عبقرى است. [۴]
- ↑ به گفته نهاوندی این کتاب جلد دوم انوار المواهب است که در شرح احوال حضرت ولی عصر بوده و در پنج بساط تدوین شده است.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ایران، اسماعیلیان قم و کتابخانه اسلامیه تهران، ۱۴۰۸ق.
- احمدی، حسین، شرح حال علامه کبیر حضرت آیت الله حاج آقا علی‌اکبر نهاوندی، قم، مسجد مقدس جمکران، ۱۳۸۷ش.
- افراسیاب‌پور، علی‌اکبر، آیت‌الله شیخ علی‌اکبر نهاوندی، مجله فرهنگان،، شمارۀ ۲، زمستان ۱۳۷۸ش.
- سعیدی‌زاده، رسول، «کتابشناسی توصیفی آثار و تألیفات آیت‌الله شیخ علی‌اکبر نهاوندی» (به مناسبت شصت و چهارمین سالگرد فوت وی)، آینه پژوهش، شماره۲ (پیاپی ۱۵۸)، ۱۳۹۵ش.
- «العبقری الحسان فی احوال مولانا صاحب الزمان»، پایگاه تخصصی عاشورا.
- فاضل قائینی، نجفی، علی، معجم مؤلفی الشیعة، تهران، وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مؤسسة الطبع و النشر، ۱۴۰۵ق.
- فیض کاشانی، نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین (للفیض)، تحقیق و تصحیح: انصاری قمی، مهدی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۷۱ش.
- قاسمی، رحیم، گلزار مقدس: مشاهیر تخت فولاد اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۹ش.
- مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، چاپ سوم، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.
- مهریزی، مهدی و ربانی، هادی، شناخت‌نامه علامه مجلسی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸ش.
- نهاوندی، علی‌اکبر، احمدی قمی، حسین، و برزگر، صادقی، العبقری الحسان فی أحوال مولانا صاحب الزمان(ع)، قم، مسجد مقدس جمکران، ۱۳۸۶ش.