کاربر:Mohammadi/صفحه تمرین

التَشریفُ بالمِنَن فی التعریفِ بالفِتَن یکی از آثار سید بن طاووس است. نام دیگر این کتاب «الملاحم و الفتن» است. نویسنده در این کتاب احادیث مرتبط با آخرالزمان، پیش‌گویی‌های مربوط به آینده و همچنین برخی از اخبار مرتبط با امام زمان(عج) را که در اصطلاح ملاحم و فتن نامیده می‌شوند جمع آوری کرده است.

نویسنده این کتاب را بر اساس منابع اهل سنت نوشته است به همین دلیل برخی از مطالب نقل شده در این کتاب با عقاید شیعه سازگاری ندارد.

نام‌گذاری

نام اصلی این کتاب التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن است. سید بن طاووس در متن کتاب به این نام تصریح می‌کند؛ اما این کتاب با نام «الملاحم و الفتن» نیز شناخته می‌شود و با هردو عنوان منتشر شده است. روشن نیست که آیا این عنوان، عنوان جانشینی است که ابن طاووس به کتاب داده یا شخص دیگری آن را ساخته است.

ساختار کتاب

کتاب در چهار بخش مرتب شده است که سه بخشِ نخستِ آن، نقل قول‌ها و احادیثی است که نویسنده از سه کتاب حدیثیِِ مشخص، جمع آوری کرده است؛ این سه بخش بر اساس نام کتاب‌هایی که نویسنده به عنوان منبع استفاده کرده، تقسیم بندی شده‌اند. بخش چهارم نیز به مثابه کشکولی است که در آن از کتب محتلف (اغلب شیعی) مطالبی را در حوزه‌های گوناگون از جمله ملاحم و فتن و آخرالزمان شناسی آورده است.

طبق نظر اتان کلبرگ، شیعه شناسی یهودی ابن طاووس ظاهراََ در ابتدا در نظر نداشته تا بخش چهارم را به ملاحم ضمیمه سازد اما از شواهد داخلی به اثبات رسیده است که ابن طاووس، خود در ادامه تصمیم به این کار می گیرد و این بخش را به کتابش اضافه می‌کند. همچنین طبق نظر اتان کلبرگ، احتمالا قسمت‌هایی از بخش چهارم از بین رفته است.

منابع نویسنده

سه بخش اصلی این کتاب، خلاصه‌ای است از سه کتاب اهل سنت با نام‌های کتاب الفتن، نوشته نعیم بن حماد، کتاب الفتن، ابوصالح السلیلی و کتاب الفتن، نوشته زکریا بن یحیی نیشابوری.

ابن طاووس در انتها، بخشی را به کتابش افزوده است.این ملحقات بر اساس منابعِ حدیثی دیگری به جز آن سه منبع اصلی نوشته شده‌اند.

برخی از منابعی که سید بن طاووس در بخش چهارم کتابش از آن‌ها استفاده کرده است عبارت‌اند از: الکامل نوشته ابن اثیر، عیون اخبار بنی هاشم، نوشته طبری، المجموع، نوشته محمد بن حسین مرزبان و حلیة الاولیاء، نوشته ابونعیم اصفهانی.

محتوا

تعدادی از عناوین اخباری که سید بن طاووس نقل کرده است به این قرار است: علم پیامبر(ص) به حوادث آینده، فتنه‌های پس از رسول خدا و امیرالمؤمنین(ع)، بنی امیه و بنی عباس و فجایع آن‌ها، حکومت مغول‌ها، علائم قبل از ظهور امام زمان(عج) مثل سفیانی، صیحه، رجفه، آتش مشرق، خصوصیات ظهور و یاران و لشگریان امام زمان(عج).

سید بن طاووس در این کتاب حدود ۴۵۰ روایت را نقل کرده است. از این روایات حدود ۱۵۰ روایت به پیامبر(ص)، حدود ۵۰ روایت به امام علی(ع)، ۵ روایت به امام حسن(ع)، ۲ روایت به امام حسین(ع)، ۴ روایت به امام باقر(ع)، ۳ روایت به امام صادق(ع) و یک روایت به امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) منسوب‌اند.

نیم دیگر احادیث این کتاب از پیامبر(ص) و یا امامان شیعه نیست و از قول صحابه و یا تابعین نقل شده است.

از این روایت‌ها تنها حدود ۱۷۰ روایت به بحث مهدویت، نشانه‌های ظهور و حکومت حضرت مهدی اشاره دارند و بخش عمده آن بیشتر به مسائلی می‌پردازد که پس از عصر پیامبر(ص) و صحابه رخ می‌دهند و ارتباطی با مهدویت ندارند.

اعتبار محتوای کتاب

سید بن طاووس خود نیز محتویات کتاب را به طور کامل تأیید نمی‌کند، او در پایانِ بخش اول می‌نویسد: «پس اگر کسی بر آنچه که ما در این کتاب ذکر کردیم واقف شود و آن را مخالف با مذهب حقی که ما آن را روایت کرده و به آن باور داریم بیابد، دَرَک آن، بر راویان آن است و من در دنیا و آخرت از ملامت مُبَرا هستم زیرا قصد من از (از نقل این روایت ها) آشکار ساختن روایاتی بود که نعیم بن حماد نقل کرده و او هم از رجال شیعه اهل بیت نیست.»

در برخی از روایت‌هایی که در کتاب آمده است از قول پیامبر(ص) چنین نقل شده که «مهدی اسمش اسم من است و اسم پدرش نیز هم اسم پدر من است» در حالی که این مطلب با عقاید مسلم شیعه ناسازگار است.

در برخی دیگر از روایاتِ نقل شده در این کتاب، ناسازگاری‌های تاریخی وجود دارد. به عنوان نمونه برای ظهور حضرت مهدی(عج) تاریخ مشخص شده است: «سال ۳۵۰ق منادی از آسمان ندا می‌دهد... و مهدی در مکه ظهور می‌کند. همچنین در این کتاب چنین آمده است که حضرت مهدی پس از پایان یافتن حکومت بنی عباس ظهور می‌کند.

بسیاری از علمای بعد از سید بن طاووس، برخی روایات را به نقل از این کتاب نقل کرده‌اند.

نسخه‌ها

نسخه‌ای خطی از این کتاب، به خط نویسنده، به تاریخ کتابت ۶۶۰ق نزد محدث جزائری بوده است و او از همان نسخه در کتاب انوار النعمانیه مطالبی نقل کرده است. همچنین صاحب ریاض نیز این نسخه را به خط نویسنده دیده است.

اتان کلبرگ شیعه شناسی یهودی، از آقا بزرگ تهرانی نقل کرده است که این کتاب به خط نویسنده، نزد نوادگان سید نعمت الله جزائری موجود است. این در حالی که آقا بزرگ تهرانی در الذریعه تصریح می‌کند که شنیده است این نسخه از بین رفته است.

چاپ‌ها

این کتاب با عنوان «التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن» توسط مؤسسه فرهنگی صاحب الامر در سال ۱۳۸۵ در قم منتشر شده است.

نسخه‌ی دیگری از این کتاب با عنوان «ال‍م‍لاح‍م‌ و ال‍ف‍ت‍ن‌، ف‍ی‌ ظه‍ور ال‍غ‍ائ‍ب‌ ال‍م‍ن‍ت‍ظرع‍ج‍ل‌ ال‍ل‍ه‌ ف‍رج‍ه‌» در بيروت توسط مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، در تاریخ ۱۳۹۸ق‌ منتشر شده است.

از این کتاب چندین ترجمه به زبان فارسی موجود است.

منابع

• آقابزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، بی‌تا.
• ابن طاووس، علی بن موسی، التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، قم، موسسه فرهنگی صاحب الامر، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
• کتابشناسی ملحمة الصادق، سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تاریخ بازدید:۶ مهر ۱۳۹۸.
• کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، مترجم رسول جعفریان، قم، صدرا، ۱۳۷۱ش.
• مدنی بجستانی، محمود، فرهنگ کتب حدیثی شیعه، تهران، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۵ش.
• جلالی، لطف الله، «بررسی کتاب «التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن»، در مجله علوم و حدیث، شماره ۴۱، پاییز ۱۳۸۵ش.