داعش خراسان
داعش خراسان نماینده و شاخه داعش در خراسان بزرگ بود که در سال ۲۰۱۵م اعلام موجودیت کرد. داعش خراسان را از افراطیترین و خشنترین گروه بین جهادیهای مسلح به حساب آوردهاند. نام کامل این گروه «حکومت اسلامی عراق و شام - ولایت خراسان» بود. «خراسان بزرگ» به عنوان بخشی مهم و اثرگذار از «تمدن اسلامی» که شامل مناطقی از برخی کشورهای امروزی مانند افغانستان، ایران، ترکمنستان است.
راهبرد کلی داعش خراسان شامل اهداف محلی و جهانی است. داعش خراسان به مانند داعش، شیعیان را گروهی کافر و مشرک میدانند. این گروه را دشمن سرسخت ایران توصیف کردهاند که در رسانههای خود ایران را با اتهام شیعهبودن، ارتداد و ارتباط با طالبان مورد هجمه قرار میدهند. علاوه بر شیعیان، جوامع صوفی و مکانهایی که توسط سازمانهای بینالمللی اداره میشوند نیز از اهداف این گروه بوده است.
داعش خراسان عملیاتهای تروریستی در مناظق مختلف انجام داده است. این گروه در ایران نیز عملیاتهایی داشته است؛ از جمله حمله تروریستی به گلزار شهدای کرمان در مراسم چهارمین سالگرد قاسم سلیمانی در سال ۱۴۰۲ش که منجر به شهادت ۹۴ تن گردید. همچنین داعش خراسان در سالهای ۱۴۰۱ش و ۱۴۰۲ش نیز به حرم شاهچراغ از زیارتگاههای شیعه در شیراز حمله کردند. در حمله ۱۴۰۱ش سیزده تن و در حمله ۱۴۰۲ش دو تن به شهادت رسیدند.
معرفی و شکلگیری
داعش خراسان در سال ۲۰۱۵م[۱] (برابر با سال ۱۳۹۳ش[۲]) در زمانی که داعش و خلافت خودخوانده آنها در عراق و سوریه در اوج قدرت بود[۳] اعلام موجودیت کرد.[۴] ابوبکر بغدادی، رهبر وقت داعش، پس از بیعت افراد داعش خراسان، این گروه را دولت اسلامی ولایت خراسان معرفی کرد.[۵] این گروه خود را نماینده و شاخه داعش مرکزی[۶] میدانست.[۷] نام کامل این گروه «حکومت اسلامی عراق و شام - ولایت خراسان» بود.[۸] داعش خراسان را خطرناکترین،[۹] افراطیترین و خشنترین گروه بین جهادیهای مسلح به حساب آوردهاند.[۱۰] همچنین این گروه را دشمن سرسخت ایران خواندهاند[۱۱] که عملیاتهای تروریستی در خاک ایران انجام داده است.[۱۲]
داعش خراسان به مانند داعش مرکزی برای مشروعیت بخشیدن به ایجاد یک حکومت اسلامی، به تاریخ دیرین سرزمینها اتکا میکنند.[۱۳] بیشتر فعالیت این گروه در جغرافیای تاریخی خراسان بزرگ بود.[۱۴] «خراسان» نام منطقهای تاریخی است که مناطقی از کشورهای امروزی ایران، افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان را در بر میگرفت و آن را «خراسان بزرگ» مینامند.[۱۵] «خراسان بزرگ» به عنوان بخشی مهم و اثرگذار از «تمدن اسلامی» اهمیت داشته است.[۱۶] گروه داعش خراسان در ابتدا در بخشهای نَنگَرهار، زابل، خوست و کُنَر در افغانستان فعالیت داشت.[۱۷] این گروه در مناطق مرزی افغانستان و پاکستان فعالیت داشت.[۱۸] پس از تضعیف این گروه در دورهای، داعش پاکستان اعلام موجودیت کرد اما پس از مدتی، مجدد تحت مدیریت داعش خراسان قرار گرفت.[۱۹]
اهداف و نگاه به شیعه
راهبرد کلی داعش خراسان شامل اهداف محلی و جهانی است و در ویدیویی که در سال ۱۳۹۴ش منتشر کرد اذعان داشت که اهدافی فراتر از اهداف منطقهای دارد.[۲۰] داعش خراسان به مانند داعش، شیعیان را گروهی کافر و مشرک میدانند[۲۱] و برخلاف طالبان، اقلیتهای شیعه ازجمله هزارهها را اهداف اولویتدار معرفیمیکنند.[۲۲] این گروه در رسانههای خود ایران را با اتهام شیعهبودن، ارتداد و ارتباط با طالبان مورد هجمه قرار میدهند.[۲۳] این گروه در نشریات خود نیز این افکار را پیگیری میکند.[۲۴]
علاوه بر شیعیان، جوامع صوفی و مکانهایی که توسط سازمانهای بینالمللی اداره میشوند نیز از اهداف این گروه بوده است.[۲۵] داعش خراسان به دنبال بیثبات کردن و سرنگونی حکومتهای منطقه است تا ولایت خراسان یا همان «خلافت اسلامی» مورد نظر خود را ایجاد کند.[۲۶] طالبان و داعش خراسان، دو جنبش اسلامگرا و بنیادگرا، دارای اختلافات اعتقادی هستند.[۲۷] سابقه درگیری طالبان با گروه داعش خراسان نشانگر تقابل خونبار این دو گروه است.[۲۸]
نیروها و فرماندهان
نخستین امیر داعش خراسان حافظ سعید خان از سرکردگان طالبان پاکستان بود.[۲۹] او در حمله پهپادی توسط نیروهای آمریکا کشته شد.[۳۰] بعد از کشتهشدن حافظ سعید خان و معاونش، «عبدالحسیب»، رهبری این گروه را بر عهده گرفت. وی تا سال ۲۰۱۷م گروه را رهبری کرد. مهمترین اقدام داعش خراسان در زمانه عبدالحسیب حمله به بیمارستان نظامی در کابل بود که بیش از ۵۰ نفر کشته و صدها نفر زخمی را در پی داشت. عبدالحسیب بعد از این واقعه، در ولایت ننگرهار کشته شد. جانشین وی، فردی به نام «ابوسید» و پس از او افراد غیر مشهوری ریاست داعش خراسان را بر عهده گرفتند که همه کشته شدند. تا اینکه فردی به نام «اسلم فاروقی» فرمانده داعش خراسان گردید و مدتی بعد توسط طالبان بازداشت شد. امروزه از سرنوشت او، اطلاعی وجود ندارد.[۳۱] پس از بازداشت اسلم، جوانی به نام «شهاب المهاجر» (ثناءالله غفاری) رهبر داعش خراسان گشت[۳۲] که برخی گزارشها نیز بر کشتهشدن وی حکایت دارد.[۳۳]
اعضای اولیه داعش خراسان را برخی نیروهای فراری طالبان پاکستان[۳۴]، طالبان ناراضی در افغانستان، برخی از اعضای گروههای تکفیری آسیای مرکزی و نیز برخی از نیروهای داعش مرکزی تشکیل میداد.[۳۵] پس از نابودی داعش مرکزی در عراق و سوریه، بخشی از نیروها به داعش خراسان پیوستند.[۳۶] این گروه در اوج قدرت خود حدود ۳۰۰۰ عضو داشت اما در درگیریهای مختلف متحمل تلفات قابل توجهی شده است.[۳۷]
عملیاتهای تروریستی
شاخه خراسانِ داعش مسوولیت دهها حمله مرگبار به غیرنظامیان به خصوص شیعیان را آغاز کرد؛ از جمله این اهداف، مدارس، کلینیکها و بازارهایی هستند که با شیعیان ارتباط دارند. طالبان این حملات را به شدت محکوم کردهاند.[۳۸] داعش خراسان همچنین برای برانگیختن بدنه متنوع از جنگجویان و حامیان خود و بسیج نیروهای بالقوه، حملاتی در بیرون کشور افغانستان را به انجام رسانیدند.[۳۹] برخی از مهمترین و بزرگترین عملیاتهای تروریستی داعش خراسان چنین است:
- حمله تروریستی به گلزار شهدای کرمان: حمله به شرکتکنندگان مراسم چهارمین سالگرد قاسم سلیمانی در گلزار شهدای کرمان در ۱۳ دی سال ۱۴۰۲ش.[۴۰] در این حمله، ۹۴ تن شهید شدند که ۵۶ تن از آنها زن بودند.[۴۱] وزارت اطلاعات ایران در بیانیهای دو عامل انتحاری را داعشی خوانده بود.[۴۲]
- حمله به حرم شاهچراغ (۱۴۰۱ش): حمله تروریستی به زائران حرم شاهچراغ، از زیارتگاههای شیعه در شیراز که در ۴ آبان ۱۴۰۱ش رخ داد[۴۳] و گروه تکفیری داعش مسئولیت آن را به عهده گرفت.[۴۴] در این حمله سیزده تن شهید و سی تن زخمی شدند.[۴۵]
- حمله به حرم شاهچراغ (۱۴۰۲ش): حرکتی تروریستی از سوی داعش[۴۶] در ۲۲ مرداد ۱۴۰۲ش در حرم شاهچراغ[۴۷] که مهاجمان مسلح، به سوی زائران و نیرویهای حراست حرم شلیک کردند و منجر به شهادت دو نفر[۴۸] و زخمی شدن شش تن گردید.[۴۹]
- در اردیبهشت ۱۴۰۱ش انفجار در مسجد شیعیان در مزارشریف افغانستان با ۴۰ شهید و ۱۰۰ زخمی.[۵۰]
- در حمله تروریستی به مراسم بیست و پنجمین سالگرد شهید عبدالعلی مزاری در کابل، حدود ۳۲ نفر شهید و ۵۸ نفر دیگر زخمی شدند.[۵۱]
- در سال ۱۴۰۳ش حمله مسلحانهای را در یک سالن کنسرت در نزدیکی مسکو، پایتخت روسیه انجام دادند.[۵۲] در این حمله حدود ۱۳۳ نفر کشته شدند.[۵۳]
- داعش خراسان در سال ۲۰۲۱م در جریان تخلیه پرآشوب از فرودگاه کابل حملهای انتحاری انجام داد که منجر به کشتهشدن ۱۷۰ افغان و ۱۳ نظامی آمریکایی شد.[۵۴]
- داعش خراسان در ۲۰۲۰م به زایشگاهی در کابل حمله کرد.[۵۵] در این حمله ۲۴ تن از جمله دو نوزاد، به شهادت رسیدند.[۵۶]
پانویس
- ↑ قاسمی، «نگاهی به اهداف رسانهای داعش خراسان»، ص۲۶.
- ↑ «تهديدهاي داعش برای پاكستان»، ایرنا.
- ↑ گاردنر، ««داعش خراسان» چه کسانی هستند و چرا به سالن کنسرت مسکو حمله کردند؟»، بی بی سی فارسی.
- ↑ ««داعش خراسان» و تحریف مفهوم تاریخی- تمدنی «خراسان»»، مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ «شاخه خراسان داعش بعد از دستگیری رهبرشان چه میشود؟»، بی بی سی.
- ↑ قاسمی، «نگاهی به اهداف رسانهای داعش خراسان»، ص۲۶.
- ↑ ««داعش خراسان» و تحریف مفهوم تاریخی- تمدنی «خراسان»»، مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ گاردنر، ««داعش خراسان» چه کسانی هستند و چرا به سالن کنسرت مسکو حمله کردند؟»، بی بی سی فارسی.
- ↑ احمدی، «ترکیب گروه داعش خراسان را بشناسیم» تابناک.
- ↑ گاردنر، ««داعش خراسان» چه کسانی هستند و چرا به سالن کنسرت مسکو حمله کردند؟»، بی بی سی فارسی.
- ↑ احمدی، «ترکیب گروه داعش خراسان را بشناسیم» تابناک.
- ↑ «اخبار لحظه به لحظه از حادثه تروریستی کرمان/ بازداشت برخی عوامل مرتبط با انفجارها + تصاویر»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «درباره "دولت اسلامی ولایت خراسان" چه میدانیم؟»، دویچه وله.
- ↑ ««داعش خراسان» و تحریف مفهوم تاریخی- تمدنی «خراسان»»، مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ «درباره "دولت اسلامی ولایت خراسان" چه میدانیم؟»، دویچه وله.
- ↑ ««داعش خراسان» و تحریف مفهوم تاریخی- تمدنی «خراسان»»، مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ «شاخه خراسان داعش بعد از دستگیری رهبرشان چه میشود؟»، بی بی سی.
- ↑ «شاخه خراسان داعش را بشناسید»، دویچه وله؛ «تهديدهاي داعش براي پاكستان»، ایرنا.
- ↑ قاسمی، «نگاهی به اهداف رسانهای داعش خراسان»، ص۲۶.
- ↑ محمودی، «بازشناسی داعش خراسان؛ وضعیت کنونی و راهبرد ج.ا.ایران»، ص۱۰۴.
- ↑ هاشمی، «بررسی گروه تروریستی داعش خراسان به عنوان تهدیدی مشترک برای ایران و افغانستان»، ص۳۱.
- ↑ ونسیان، «پدیده خطرناک داعش خراسان»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ قاسمی، «نگاهی به اهداف رسانهای داعش خراسان»، ص۲۹.
- ↑ قاسمی، «نگاهی به اهداف رسانهای داعش خراسان»، ص۲۹.
- ↑ ونسیان، «پدیده خطرناک داعش خراسان»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ ««داعش خراسان» و تحریف مفهوم تاریخی- تمدنی «خراسان»»، مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ ونسیان، «پدیده خطرناک داعش خراسان»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ احمدی، «ترکیب گروه داعش خراسان را بشناسیم» تابناک.
- ↑ لیون، «داعش استان خراسان چه کسانی هستند؟»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ احمدی، «ترکیب گروه داعش خراسان را بشناسیم» تابناک.
- ↑ احمدی، «ترکیب گروه داعش خراسان را بشناسیم» تابناک.
- ↑ محمودی، «بازشناسی داعش خراسان؛ وضعیت کنونی و راهبرد ج.ا.ایران»، ص۱۰۵.
- ↑ «رهبر داعش خراسان کشته شد»، مشرقنیوز.
- ↑ «دولت اسلامی در خراسان چگونه آغاز شد و اکنون در چه موقعیتی در ننگرهار قرار دارد»، شبکه تحلیلگران افغانستان.
- ↑ قاسمی، «نگاهی به اهداف رسانهای داعش خراسان»، ص۲۶.
- ↑ لیون، «داعش استان خراسان چه کسانی هستند؟»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ گاردنر، ««داعش خراسان» چه کسانی هستند و چرا به سالن کنسرت مسکو حمله کردند؟»، بی بی سی فارسی.
- ↑ لیون، «داعش استان خراسان چه کسانی هستند؟»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ محمودی، «بازشناسی داعش خراسان؛ وضعیت کنونی و راهبرد ج.ا.ایران»، ص۱۱۴.
- ↑ «اخبار لحظه به لحظه از حادثه تروریستی کرمان/ بازداشت برخی عوامل مرتبط با انفجارها + تصاویر»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «اسامی شهدای حمله تروریستی کرمان تا امروز»، ایسنا.
- ↑ «اطلاعیهی اول وزارت اطلاعات پیرامون حادثهی تروریستی کرمان»، کیهان.
- ↑ «خبرگزاری فرانسه: داعش حمله تروریستی در شاهچراغ را به عهده گرفت»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «حمله به شاهچراغ؛ داعش مسئولیت حمله را پذیرفت»، خبرگزاری BBC.
- ↑ «جدیدترین آمار رسمی شهدای حادثه تروریستی شاهچراغ تا ظهر امروز»، سایت همشهری آنلاین.
- ↑ «داعش مسئولیت حمله به حرم شاهچراغ را به عهده گرفت»، خبر آنلاین.
- ↑ «حادثه تروریستی در حرم شاهچراغ با یک شهید و ۷ مجروح»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «تعداد شهدای حادثه تروریستی شیراز به ۲ نفر رسید»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «جزئیات حمله به حرم مطهر شاهچراغ»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «انفجار در مسجد شیعیان در مزار شریف افغانستان با ۴۰ شهید و ۱۰۰زخمی»، خبرگزاری مهر،
- ↑ «حمله بر مصلی شهید مزاری؛ ۳۲ نفر کشته و ۵۸ نفر زخمی شدند»، دیلی افغانستان.
- ↑ «جزئیات حمله تروریستی مسکو»، فرارو.
- ↑ «درباره "دولت اسلامی ولایت خراسان" چه میدانیم؟»، دویچه وله.
- ↑ گاردنر، ««داعش خراسان» چه کسانی هستند و چرا به سالن کنسرت مسکو حمله کردند؟»، بی بی سی فارسی.
- ↑ قاسمی، «نگاهی به اهداف رسانهای داعش خراسان»، ص۲۷.
- ↑ یورو نیوز، «حمله به بخش زایمان بیمارستان دشت برچی؛ «به دنیا آوردن نوزادان با وجود کشتار ادامه داشت»
منابع
- احمدی، نعمت، «ترکیب گروه داعش خراسان را بشناسیم» تابناک، تاریخ درج مطلب: ۱۰ شهریور ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «اخبار لحظه به لحظه از حادثه تروریستی کرمان/ بازداشت برخی عوامل مرتبط با انفجارها + تصاویر»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ دی ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «اسامی شهدای حمله تروریستی کرمان تا امروز»، ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۳ دی ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «اطلاعیهی اول وزارت اطلاعات پیرامون حادثهی تروریستی کرمان»، کیهان، تاریخ درج مطلب: ۱۵ دی ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «انفجار در مسجد شیعیان در مزار شریف افغانستان با ۴۰ شهید و ۱۰۰زخمی»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «تعداد شهدای حادثه تروریستی شیراز به ۲ نفر رسید»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «تهديدهای داعش برای پاكستان»، ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۳ تیر ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «جدیدترین آمار رسمی شهدای حادثه تروریستی شاهچراغ تا ظهر امروز»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۳۵ آبان ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «جزئیات حمله به حرم مطهر شاهچراغ»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «جزئیات حمله تروریستی مسکو»، فرارو، تاریخ درج مطلب: ۴ فروردین ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «حادثه تروریستی در حرم شاهچراغ»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «حمله بر مصلی شهید مزاری؛ ۳۲ نفر کشته و ۵۸ نفر زخمی شدند»، دیلی افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۱۷ حوت ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «حمله به بخش زایمان بیمارستان دشت برچی؛ «به دنیا آوردن نوزادان با وجود کشتار ادامه داشت»، یورو نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۴ می ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «حمله به شاهچراغ؛ داعش مسئولیت حمله را پذیرفت»، خبرگزاری BBC، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «خبرگزاری فرانسه: داعش حمله تروریستی در شاهچراغ را به عهده گرفت»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۴ آبان ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- ««داعش خراسان» و تحریف مفهوم تاریخی- تمدنی «خراسان»»، مطالعات راهبردی شرق، تاریخ درج مطلب: ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «داعش مسئولیت حمله به حرم شاهچراغ را به عهده گرفت»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۴ آبان ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «درباره "دولت اسلامی ولایت خراسان" چه میدانیم؟»، دویچه وله، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «دولت اسلامی در خراسان چگونه آغاز شد و اکنون در چه موقعیتی در ننگرهار قرار دارد»، شبکه تحلیلگران افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۱۰ عقرب ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «رهبر داعش خراسان کشته شد»، مشرقنیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۸ خرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- «شاخه خراسان داعش بعد از دستگیری رهبرشان چه میشود؟»، بی بی سی، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- قاسمی، فائزه، «نگاهی به اهداف رسانهای داعش خراسان»، نامه هویت، شماره ۸۶، اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- گاردنر، ««داعش خراسان» چه کسانی هستند و چرا به سالن کنسرت مسکو حمله کردند؟»، بی بی سی فارسی، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- لیون، «داعش استان خراسان چه کسانی هستند؟»، دیپلماسی ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۱۴ شهریور ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- محمودی، زهرا، «بازشناسی داعش خراسان؛ وضعیت کنونی و راهبرد ج.ا.ایران»، مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره ۹۸، تابستان ۱۴۰۳ش.
- ونسیان، «پدیده خطرناک داعش خراسان»، دیپلماسی ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۵ خرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۴ش.
- هاشمی، امیرحسام، «بررسی گروه تروریستی داعش خراسان به عنوان تهدیدی مشترک برای ایران و افغانستان»، مجله دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، سال هفتم، شماره ۷۶، شهریور ۱۴۰۳ش.