ابوعبداللّه خالد بن مَعْدان کَلاعی، راوی و تابعی اهل شام که در کثرت عبادت و تقوا زبانزد همگان بود. او هفتاد تن از صحابه پیامبر (ص) را درک کرد. عموم روایات او در منابع امامی، درباره فضائل علی(ع) است. منابع رجالی اهل سنّت هم او را ثقه دانستهاند. وی در جنگ‌های منطقه روم شرقی حضور مؤثری داشت.
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابوعبداللّه خالد بن مَعْدان کَلاعی |
| نسب/قبیله | کلاع |
| مشخصات دینی | |
| حضور در جنگ‌ها | جنگ‌های منطقه روم شرقی |
| دلیل شهرت | کثرت عبادت و تقوا |
| نقش‌های برجسته | از مراجع فقهی زمان خود |
زندگی
درباره زندگی خالد بن معدان، اطلاعات چندانی در دست نیست. وی از قبیله کلاع بود که اغلب در حِمْص اقامت داشتند.[۱] او از جمله زاهدان و عابدان روزگار خویش به شمار می‌رفت و در کثرت عبادت و تقوا زبانزد همگان بود.[۲] ابونعیم اصفهانی[۳] نمونه‌هایی از گفته‌های زهدآمیز وی را نقل کرده است.
خالد در جنگ‌های منطقه روم شرقی حضور مؤثری داشت.[۴] طبری[۵] از حضور او در حمله به قسطنطنیه در سال ۹۸ق سخن گفته است. به نوشته سمعانی[۶] خالد بن معدان که از حاکم حمص، به دلیل پوشیدن لباس حریر ناخرسند بود، به طرسوس رفت و در همان جا درگذشت.
زندگی علمی
خالد، به گفته خودش، هفتاد تن از صحابه پیامبر(ص) را درک کرده است.[۷] او از کسانی چون ثوبان غلام پیامبر(ص)، عبداللّه بن حُنَین، یزید بن خُمَیر یزَنی و کسان دیگری روایت کرده و کسانی مانند ابراهیم بن ابی عَبْله مَقدسی، اَحْوَص بن حکیم بن عُمَیر بن اسود، صفوان بن عمرو حُدَیث، از او نقل کرده‌اند.[۸]
وی یکی از مراجع فقه ی زمان خود بوده و برای حل اختلافات فقهی نزد او می‌رفته‌اند[۹] کتابی حاوی شماری حدیث، به او نسبت داده شده است.[۱۰] وی احتمالا تألیفات دیگری نیز داشته، ولی از آنها اطلاعی در دست نیست.[۱۱]
منابع امامی
در منابع امامی، عمده روایات نقل شده از او، به روایت ثَور بن یزید است که عموم این روایات درباره فضائل علی(ع) است.[۱۲]
ابن شهرآشوب[۱۳] ضمن نقل اشعاری از خالد، به اعتراض وی به یزید در به شهادت رساندن امام حسین (ع) در کربلا اشاره کرده است، هرچند وی ریاست شرطه را در زمان یزید برعهده داشته است.[۱۴]
منابع اهل سنت
منابع رجالی اهل سنّت، مانند عِجلی[۱۵] و نسائی،[۱۶] او را ثقه دانستهاند و حاکم نیشابوری[۱۷] اِسناد او به صحابه را صحیح شمرده است؛ با این حال، از او، به دلیل تدلیس و ارسال در نقل حدیث، خرده گرفته‌اند[۱۸] خالد به دانش اندوزی توجه فراوانی داشت. بزرگان معاصرش، وی را ستوده‌اند. ابن سعد[۱۹] وی را جزو طبقه سوم تابعیان اهل شام نام برده است.
پانویس
- ↑ سمعانی، الانساب، ج۵، ص۱۱۸.
- ↑ رجوع کنید به ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ج ۵، ص ۲۱۰.
- ↑ ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ج۵، ص۲۱۰ـ ۲۲۱.
- ↑ رجوع کنید به مزّی، تهذیب الکمال، ج ۸، ص ۱۷۰.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج ۶، ص ۵۳۰.
- ↑ سمعانی، الانساب، ج ۵، ص ۱۱۸.
- ↑ رجوع کنید به مِزّی، تهذیب الکمال، ج ۸، ص ۱۷۰.
- ↑ مِزّی، تهذیب الکمال، ج ۸، ص ۱۶۸ـ۱۶۹.
- ↑ رجوع کنید به مزّی، تهذیب الکمال، ج ۸، ص ۱۷۰.
- ↑ مزّی، تهذیب الکمال، ج ۸، ص ۱۷۰؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۴، ص ۵۳۸.
- ↑ رجوع کنید به احمدی میانجی، مکاتیب الرسول ، ج ۱، ص ۶۸۳.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به ابن بابویه، کتاب الخصال، ج ۲، ص ۳۶۳؛ خزاز رازی، کفایة الاثر، ص۱۱۱ـ۱۱۲.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۶۳.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۶، ص۱۸۹.
- ↑ عِجلی، معرفةالثقات، ج۱، ص۳۳۲.
- ↑ رجوع کنید به مزّی، تهذیب الکمال، ج۸، ص۱۶۹.
- ↑ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۶۰۰.
- ↑ رجوع کنید به ذهبی، کتاب تذکرةالحفاظ، ج۱، ص۹۳ـ۹۴؛ همو، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، ج۴، ص۵۳۷.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۴۵۵.
منابع
- ابن بابویه، کتاب الخصال، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۲ش؛
- ابن سعد، الطبقات الکبری، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۴۰۵ /۱۹۸۵؛
- ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، نجف ۱۹۵۶؛
- ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۱؛
- احمدبن عبداللّه ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، چاپ محمدامین خانجی، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷؛
- علی احمدی میانجی، مکاتیب الرسول (صلی اللّه علیه و آله و سلم)، تهران ۱۴۱۹؛
- محمد بن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، چاپ یوسف عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۰۶؛
- علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱؛
- محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، چاپ شعیب ارنوؤط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ ۱۹۸۸؛
- همو، کتاب تذکرةالحفاظ، حیدرآباد، دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/ ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۰؛
- سمعانی، عبد الکریم بن محمد، الانساب، تحقق عبد الرحمن معلمی، دایره المعارف العثمانیه، حيدرآباد.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوك، تاریخ الطبری، تحقیق، محمد ابو الفضل ابراهیم،بیروت، روائع التراث العربی،۱۳۸۷ق؛
- احمدبن عبداللّه عجلی، معرفةالثقات، چاپ عبدالعلیم عبدالعظیم بستوی، مدینه ۱۴۰۵/۱۹۸۵؛
- یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامۀ جهان اسلام