آیه ۷۲ سوره اسراء
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | سوره اسراء |
| شماره آیه | ۷۲ |
| جزء | ۱۵ |
| اطلاعات محتوایی | |
| شأن نزول | دارد |
| مکان نزول | مکه |
آیه ۷۲ سوره اسراء بر نابینا محشور شدن عده‌ای از انسان‌ها در آخرت اشاره دارد که در اين جهان كوردل هستند. کوری در آیه بر عدم بصیرت و شناخت باطنی تعبیر شده است. مفسران بر اساس روایات، برداشت‌های مختلفی از این آیه کرده‌اند؛ ازجمله علامه طباطبایی، کوردلی در این دنیا را بر عدم شناخت امام و عدم پیروی از او تطبیق کرده است که نتیجه آن عدم سعادت در آخرت است. همچنین طبق آنچه در تفسیر مجمع البیان آمده کوردلی مورد اشاره آیه به عدم توجه به نعمت‌های آشکار دنیوی تفسیر شده که نتیجه آن محرومیت از نعمات اخروی است. این آیه همچنین درباره کسانی دانسته شده است که با وجود استطاعت، حج بجا نیاورده‌اند.
نکات کلی
طبق آیه ۷۲ سوره اسراء، كسانى كه در اين جهان كوردل باشند، در آخرت نيز کور محشور خواهند شد.[۱] به گفته علامه طباطبایی، در این آیه مراد از كورىِ دنیا و آخرت، كورى ظاهری نيست، بلكه نداشتن بصيرت و ديده (شناخت) باطنى است.[۲]
﴿وَمَنْ كَانَ فِي هَذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمَى وَأَضَلُّ سَبِيلًا ٧٢﴾ [اسراء:72]
﴿و هر که در این [دنیا] کور[دل] باشد در آخرت [هم] کور[دل] و گمراهتر خواهد بود ٧٢﴾
برداشت مفسران از این آیه
ذیل آیه ۷۲ سوره اسراء احادیث متعددی نقل شده است[۳] و باعث شده مفسران نکات متفاوتی از آن برداشت کنند:
جایگاه امام در هدایت انسان‌ها
علامه طباطبایی از این آیه چنین برداشت کرده است که هر كس در دنيا امام خود را نشناسد و راه حق را نپيمايد چنين كسى در آخرت سعادت و رستگارى را نمى‌بيند و راه به سوى آمرزش نمى‌برد.[۴] طبق یکی از برداشت‌هایی که از این آیه شده است، خداوند در این آیه به اهمیت مسئلۀ امامت اشاره می‌کند.[۵] به گفتۀ ناصر مکارم شیرازی، در تفسير اين آيه احاديث متعددى وارد شده كه نشان می‌دهد هدف از آیه اشاره به مسئلۀ امامت است.[۶] برای مثال در روایتی از امام علی(ع) نقل شده که فرمودند شدیدتری کوری، ندیدن برتری ما (امامان شیعه) است.[۷]
توجه به آیات الهی عامل هدایت انسان‌ها
طبق روایتی، امام باقر(ع) در تفسير این آیه فرمود كسى كه آفرينش آسمان‌ها و زمين، آمد و رفت شب و روز، گردش ستارگان و خورشيد و ماه و نشانه‌هاى شگفت‌انگيز خدواند او را از حقيقت بزرگترى كه وراى این نشانه‌ها نهفته است آگاه نسازد، در آخرت کور و گمراه خواهد بود.[۸] طبق تفسیر مجمع البیان، یکی از معانی این آیه این است که هر كس نسبت به نعمتهاى آشکار دنیا كور است، نسبت به نعمتهاى آخرت كه از او غايبند، كورتر خواهد بود.[۹] طبق تعبیری دیگر، معنای آیه می‌تواند این باشد که نابینایی اخروی و راه نیافتن به بهشت، عقوبتِ کوردلی در دنیا و ندیدن راه نجات است.[۱۰]
اهمیت انجام حج
در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که اين آيه دربارۀ كسانى نازل شده كه در زمان حیات خود حج را بجا نياوردند؛ پس در آخرت كور محشور مى‌شوند؛ زیرا نسبت به يكى از واجبات الهى كور بوده و كوركورانه آن را بجا نياورده است.[۱۱] به گفتۀ مکارم شیرازی، اشاره این حدیث به این حقیقت است که با شركت در مراسم حج و مشاهده آن همایش عظيم اسلامى و اسرار عبادى و سياسى آن چشم انسان بينا مى‌شود و حقايق بسيارى به او مى‌آموزد.[۱۲]
پانویس
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ش، ج۱۲، ص۲۰۲.
- ↑ طباطبایی، المیزان في تفسیر القرآن، ۱۳۵۲ش، ج۱۳، ص۱۶۹.
- ↑ حویزی، تفسير نور الثقلين، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۹۵؛ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۵۵۷.
- ↑ طباطبایی، المیزان في تفسیر القرآن، ۱۳۵۲ش، ج۱۳، ص۱۶۹.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴، ج۱۲، ص۲۰۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴، ج۱۲، ص۲۰۴.
- ↑ حویزی، تفسير نور الثقلين، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۹۵.
- ↑ بحرانی، البرهان في تفسير القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۵۵۷.
- ↑ طبرسی، مجمع البيان، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۶۶۳.
- ↑ طبرسی، مجمع البيان، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۶۶۳؛ طبرسی، تفسير جوامع الجامع، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۳۹.
- ↑ علی بن ابراهیم قمی، تفسير القمي، ۱۴۰۴ش، ج۲، ص۲۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴، ج۱۲، ص۲۰۷.
منابع
- بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسة البعثة، مرکز الطباعة و النشر، ۱۴۱۵ق.
- حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان. ۱۴۱۵ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۵۲ش/۱۳۹۳ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، قم، حوزه علمیه قم، ۱۴۱۲ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، دار المعرفة، ۱۴۰۸ق.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دار الکتاب، ۱۴۰۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش.