بنی‌مروان
 | این مقاله نیازمند گسترش است. لطفاً اگر تخصص و توانایی گسترش این مقاله را دارید، آن را بهبود بخشید. |
| حاکمان | |
|
عنوان مروان بن حکم |
دورهٔ سلطنت ۶۴-۶۵ |
| وزرا و امرای سرشناس | |
| رویدادهای مهم | |
بَنی‌مَرْوان از تیره‌های بنی‌امیه و فرزندان مروان بن حکم. مروان و فرزندانش از ۶۴ق تا ۱۳۲ق بر تمام سرزمین‌های اسلامی حکومت کردند. مروان بن حکم نخستین حاکم از تیرهٔ بنی‌مروان بود و مروان بن محمد آخرین حاکم بنی‌مروان. در حدود هفتاد سال خلافت بنی‌مروان، یازده خلیفهٔ مروانی حاکم سرزمین‌های مسلمانان بودند. عباسیان با پیروزی بر آخرین خلیفهٔ مروانی، حکومت را به دست گرفتند. پس از آن، شخصی به نام عبدالرحمن الداخل از نوادگان مروان، در اندلس حکومت تازه‌ای را تأسیس کرد که قرن‌ها ادامه داشت. امام سجاد(ع) و امام باقر(ع) توسط خلفای بنی‌مروان به شهادت رسیدند.
مروان بن حکم
مروان بن حکم بن ابی العاص بن امیه در کودکی به همراه پدرش حکم بن ابی‌العاص به طائف تبعید شد.[۱] آنان توسط خلیفه سوم بخشیده شده و به مدینه بازگشتند.[۲] مروان با این‌که با امام علی(ع) بیعت کرد، اما بیعت خود را شکست و به مخالفان امام(ع) ملحق شد.[۳] در جنگ جمل و صفین در مقابل امام علی(ع) قرار گرفت[۴] و همچنین مانع دفن پیکر امام حسن(ع) کنار جدش، پیامبر(ص) شد.[۵]
مروان چهارمین خلیفه اموی بود که پس از کناره‌گیری معاویه بن یزید از حکومت، به خلافت رسید[۶] و پس از چند ماه، در سال ۶۵ قمری، وفات یافت.[۷]
حکومت بر جهان اسلام
پس از پایان خلافت معاویة بن یزید بن معاویه، مردم با مروان بن حکم بیعت کردند و حکومت بنی‌امیه از فرزندان ابوسفیان به مروان رسید.[۸] پس از مروان، فرزندان و نوادگان او به خلافت رسیدند.[۹] امام سجاد(ع)[۱۰] و امام باقر(ع)[۱۱] توسط بنی‌مروان شهید شدند و امام صادق(ع) نیز در دوران بنی‌مروان زیسته است.[۱۲]
در نهایت مروان بن محمد آخرین خلیفه مروانی در سال ۱۳۲ قمری توسط بنی‌عباس کشته شد و قدرت از بنی‌امیه به بنی‌عباس رسید.[۱۳]
حکومت بر اندلس
در سال ۱۳۲ هجری قمری، حکومت بنی‌امیه از بین رفت و بنی‌عباس قدرت اول جهان اسلام شد. با این حال شخصی به نام عبدالرحمان بن معاویة بن هشام بن عبدالملک معروف به «عبدالرحمن الداخل» نجات پیدا کرد و بعد از مدتی به سمت اندلس رفته و در آنجا حکومت جدیدی را تاسیس کرد.[۱۴][یادداشت ۱] در سال سیصد هجری قمری شخصی ملقب به الناصر لدین الله که از نسل عبدالرحمن الداخل و حاکم اندلس بود، به جهت ضعیف شدن حکومت بغداد، ادعای خلافت اسلامی کرده و خود را امیرالمؤمنین نامید.[۱۵] این طایفه قرن‌ها بر اندلس و شمال افریقا حکومت کرد.[۱۶]
پانویس
- ↑ ابن الأثیر، أسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۶۸.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۶۰.
- ↑ ابن قتیبة الدینوری، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۷۳.
- ↑ ابن‌حجر، الإصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۲۰۴.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۶۱.
- ↑ زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۲۰۷.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۱.
- ↑ دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۸۵.
- ↑ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۴.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۵، ص۱۹۹.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۶، ص۲۱۷.
- ↑ قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۸۴.
- ↑ مقدسی، البدء و التاريخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۶، ص۷۰-۷۳.
- ↑ ابن خلدون، تاريخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۵۴-۱۵۵.
- ↑ ذهبی، تاريخ الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج۲۵، ص۲۳۷.
- ↑ سعیدیان، «عبدالرحمان الداخل و تاسیس سلسله اموی اندلس»، ص۹۶.
یادداشت
- ↑ عبدالرحمان اموی به این جهت به «الداخل» ملقب شد که در بیست سالگی توانست از حملات عباسیان جان بدر برده و وارد اندلس شود و دولت اموی را درآن جا پایه گذاری کند.
منابع
- ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر(تاریخ ابن خلدون)، تحقیق خلیل شحادة، بیروت، دار الفکر، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبد الله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: البجاوی، علی محمد، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- ابن قتیبه دینوری، عبد الله بن مسلم، الامامة و السیاسة، تحقیق: شیری، علی، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق: زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، الاخبار الطوال، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ق.
- ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق: تدمری، عمر عبد السلام، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
- زرکلی، خیر الدین، الاعلام، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۹م.
- سعیدیان، عبدالرحمان الداخل و تاسیس سلسله اموی اندلس، در مجله مسکویه، تابستان ۱۳۸۵ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: موسوی جزائری، سید طیب، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مسعودی، ابو الحسن علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق: داغر، اسعد، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
- مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بور سعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.