قبیله بجیله: تفاوت میان نسخه‌ها

بَجیله، یکی از قبایل مشهور عرب [[قحطانی]]  که با [[خثعم (قبیله)|قبیلهٔ خَثْعَم]] از منشعبات أَنمار به شمار می‌آید و صفت نَسبی آن بَجَلی است . در صدر اسلام نقش مهمی در حوادث عراق داشت. نام این قبیله - که فرزدق نیز از آن در اشعار خود یاد کرده <ref>فرزدق، دیوان، ج۱، ص۳۷۱</ref> - مأخوذ از نام بجیله، دختر صعب بن سعد العشیره است <ref>سمعانی، الانساب، ج۲، ص۹۱؛ قلقشندی،صبح الاعشی، ج۱، ص۳۲۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۲۷۹</ref>.  آنان پس از [[فتح مکه]] اسلام آوردند و در فتوحات زمان [[خلفای راشدین]] شرکت داشتند.  

سلسله نسب بجیله به درستی معلوم نیست، اما بیشتر منابع آن‌ها را مانند [[خثعم (قبیله)|قبیلهٔ خثعم]] منسوب به انمار بن اراش بن عمرو بن غوث دانسته‌اند که در یمن ساکن بودند <ref>ابن قتیبه، المعارف، ۶۴؛ ابن درید، الاشتقاق، ۵۱۵؛ ابن حزم، جمهرة، ج۱۰، ص ۴۸۴؛ قس: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۲۷۹؛ برای محل زندگی آن‌ها، نک: همدانی، صفة‌ جزیرة العرب، ص۷۱، ۱۱۶، ۱۱۹، ۱۲۰-۱۲۲؛ کوسن دوپرسوال، II/۴۸ ..I/۱۹۰</ref> قبیله ، به سبب همین روشن نبودن نسب ، گاهی در معرض طعن دیگران قرار می‌گرفت<ref> مسعودی، مروج الذهب، ج ۶، ص ۱۴۳</ref>.  به گفتة یعقوبی در ۱۰ق قیس بن غربه پیشوایی بجیله را در دست داشت <ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۷۹</ref>.  

یکی از مهم‌ترین نبردهایی که این قبیله در آن شرکت داشت، واقعهٔ جبله میان ایرانیان و اعراب در [[عام‌الفیل]] بود <ref>ابوعبید، معجم مااستعجم،  ج۱، ص۶۲؛ نولدکه، تاریخ ایرانیان و ...،  ۳۷۳</ref>.  

در زمان شاپور دوم (ح . 310ـ 379 م ) بجلیان همراه با قبایل خثعم و تَمیم و بَکر و عبدالقیس به خاک عراق حمله بردند، اما چون شاپور به حملهٔ متقابل دست زد، دچار تلفات بسیار سنگین شدند. در زمان پیغمبر ، ایشان را در بخشی از سلسله کوههای سَراة که به اندک فاصله ای در جنوب [[مکه]] واقع است می‌یابیم . قبیله به سبب نزاع با قبایل همسایه و نیز میان طایفه‌های درونِ خود (مانند أَحْمَس ، قَسْر، زیدبن الغَوث ، عُرَینه ) پراکنده شد و عدهٔ کثیری از افراد ناچار شدند که از قبایل قوی‎تر طلب پشتیبانی (جِوار) کنند.<ref> رجوع کنید به مفضل ضبی ، ج۱، ص ۱۱۵ و بعد</ref> بجیله از جمله قبایلی به شمار می‌رفت که پس از [[فتح مکه]]، مسلمان شدند. گفته‌اند [[جریر بن عبدالله بجلی|جریر بن عبدالله]] به نمایندگی از بجیله و به همراه تنی چند از افراد قبیله نزد [[پیامبر اسلام|پیامبر]](ص) آمد و اسلام آورد <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۴۷؛ سمعانی،الانساب، ج۲، ص۹۱</ref> و از طرف آن حضرت مأمور شد تا بت ذوالخلصه را که بت مشترک قبایل دوس، خثعم و بجیله بود، نابود کند <ref>طبری،  تاریخ، ج۳، ص۱۵۸؛ کلبی، الاصنام، ۳۵-۳۶؛ ابن هشام، السیرة ا لنبویة، ج۱، ص۸۸ -۸۹؛ علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام،  ج۶، ص۲۷۰- ۲۷۱</ref>.  

جریر در [[نبرد قادسیه]]، فرماندهی نیروی فرستاده شده از بجیله را برعهده داشت <ref>دینوری، ۱۲۲؛ ابن اثیر،  اسد الغابه، ج۱، ص۲۷۹؛ نیز نک: طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۸۶</ref>. به سبب شرکت بجیله در جنگ‌های فتوح، [[عمر بن خطاب]] آنان را که دوست داشتند در [[شام]] سکنی گزینند، در غنایم شریک کرد <ref>طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۶۲؛ بلاذری، فتوح البلدان، ص۳۵۳، ۳۷۳</ref> و آنگاه پیشوایی گروهی از بجیله را به عرفجة بن هرثمه داد و جریر را پیشوای تیرهٔ دیگری از آن قبیله کرد <ref>طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۶۲، ۴۷۱؛ قس: یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۱۴۲-۱۴۳</ref>. در زمان [[امام علی]] افراد این قبیله در نبردهای [[جنگ جمل|جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] شرکت داشتند؛ هرچند در جنگ صفین گروهی از آنان با سپاه علی(ع)و گروهی دیگر با سپاه شام همراه بودند <ref>طبری، تاریخ، ج۴، ص۵۰۰، ۵۶۱، ۵۶۲؛ دینوری، الاخبار الطوال،۱۴۴- ۱۴۶، ۱۷۲؛ کحاله، معجم القبایل العرب،  ج۱، ص۶۵</ref>.  

* ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر؛  

* مُفَضَّل بن محمد مُفَضَّل ضبی ، مفضّلیّات ، چاپ لیال  

* یعقوبی، تاریخ، بیروت، دارصادر؛ نیز: