توحید نظری: تفاوت میان نسخه‌ها
Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Mkhaghanif (بحث | مشارکت‌ها) جز ←منابع |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
*حق‌گو، محمدمیثم، «بازپژوهی معیارها و فواید تقسیم توحید به نظری و عملی با تأکید بر کلام امامیه»، فصلنامه نقد و نظر، شماره ۹۷، بهار ۱۳۹۹ش. | *حق‌گو، محمدمیثم، «بازپژوهی معیارها و فواید تقسیم توحید به نظری و عملی با تأکید بر کلام امامیه»، فصلنامه نقد و نظر، شماره ۹۷، بهار ۱۳۹۹ش. | ||
* خرازی، سید محسن، بدایة المعارف الالهیه، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۱۷ق. | * خرازی، سید محسن، بدایة المعارف الالهیه، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۱۷ق. | ||
* فضل‌الله، سید محمدحسین، من وحی القرآن، دار الملاک، بیروت، ۱۴۱۹ق. | |||
*مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، جلد۲، انتشارات صدرا، تهران، ۱۳۸۹ش. | *مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، جلد۲، انتشارات صدرا، تهران، ۱۳۸۹ش. | ||
*مطهری، مرتضی، جهان‌بینی توحیدی، انتشارات صدرا، تهران، ۱۳۸۹ش. | *مطهری، مرتضی، جهان‌بینی توحیدی، انتشارات صدرا، تهران، ۱۳۸۹ش. | ||
نسخهٔ ۱۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۳۰
توحید نظری در مقابل توحید عملی به
توحید نظری
بر اساس تقسیم بندی الاهی دانان شیعه از جمله مطهری و جوادی آملی، در اسلام، توحید به دو شاخه اصلی نظری و عملی تقسیم می‌شود.[۱] توحید نظری مربوط به عالم شناخت و اندیشه است، یعنی خدا را به یگانگی شناختن، و توحید عملی یعنی خود را در عمل، یگانه و یک‌جهت و در جهت ذاتِ یگانه ساختن. به عبارت دیگر توحید نظری یعنی شناخت یگانه بودن خدا، و توحید عملی یعنی یگانه شدن انسان.[۲]
همه اقسام توحید نظری مربوط به دانستن، اعتقاد پیداکردن، فکرکردن، نظر و از نوع دانستن و باورداشتن هستند.[۳] به همین جهت فضل‌الله مفسر شیعه از تعبیر توحید فکری، عقیدتی در مقابل توحید عملی استفاده کرده است.[۴]
به گفته مطهری آیات ابتدایی سوره حمد تا آیه ایاک نعبد مربوط به توحید نظری است و آیات بعدی بیان توحید عملی است.[۵]
پیشینه
بر اساس یک پژوهش در آثار کلامی علمای امامیه تا پیش از سده دوازهم قمری به مراتب توحید عملی اشاره‌ای نکرده‌اند و همواره درباره مراتب توحید نظری بحث کرده‌اند. و نخستین بار سید عبدالله شبر در کتاب حق الیقین خود مراتبی از توحید عملی را ذکر کرده است.[۶]
گفته شده تقسیم‌بندی توحید به نظری و عملی نخستین بار در آثار مرتضی مطهری متکلم و فیلسوف شیعه مشاهده شده است.[۷] و این تقسیم‌بندی با نام‌های دیگری مثل توحید علمی، اعتقادی، قولی و توحید اراده، طلب و قصد در آثار متکلمان غیرامامی کاربرد داشته است.[۸]
رابطه توحید نظری و عملی
توحید نظری مربوط به عالم شناخت و اندیشه است، یعنی خدا را به یگانگی شناختن، و توحید عملی یعنی خود را در عمل، یگانه و یک‌جهت و در جهت ذاتِ یگانه ساختن. به عبارت دیگر توحید نظری یعنی شناخت یگانه‌بودن خدا، و توحید عملی یعنی یگانه‌شدن انسان.[۹] به گفته جوادی آملی توحید عملی مهم تر از توحید نظری است و در همه شئون زندگی بشر جاری است و هر کسی شب و روز با آن سر و کار دارد.[۱۰]
توحید عملی لازمه توحید نظری است و توحید نظری، توحید عملی را در پی خود می‌آورد.[۱۱] جوادی آملی تصریح می کند که این دو توحید مثل دو بال برای سلوک معنوی انسان هستند.[۱۲]
اقسام توحید نظری
عالمانی که تقسیم توحید به نظری و عملی را بیان کرده‌اند، سه قسم از اقسام توحید را مصداق توحید نظری دانسته‌اند: یعنی شناختن خدا به یگانگی در ذات که همان توحید ذاتی است، باور به یگانگی ذات و صفات خداوند که به آن توحید صفاتی گفته می‌شود، و باور به یگانگی خداوند در فاعلیتش که توحید افعالی است.[۱۳]
پانویس
- ↑ مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۳۱؛ جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۲۰۱.
- ↑ مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۳۱.
- ↑ مطهری، خدا در زندگی انسان، ۱۳۹۳ش، ص۱۳-۱۴؛ خرازی، بدایة المعارف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۴.
- ↑ فضل‌الله، من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۵۴.
- ↑ مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۳۱.
- ↑ حق‌گو، «بازپژوهی معیارها و فواید تقسیم توحید به نظری و عملی»، ص۶۳.
- ↑ حق‌گو، «بازپژوهی معیارها و فواید تقسیم توحید به نظری و عملی»، ص۶۴.
- ↑ حق‌گو، «بازپژوهی معیارها و فواید تقسیم توحید به نظری و عملی»، ص۶۵.
- ↑ مطهری، آشنایی با قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۳۱.
- ↑ جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۲۰۱.
- ↑ مطهری، خدا در زندگی انسان، ۱۳۹۳ش، ص۱۵-۱۷.
- ↑ جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۵۱۱.
- ↑ مطهری، جهان‌بینی توحیدی، ۱۳۸۹ش، ص۴۱؛ جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۲۰۱؛ خرازی، بدایة المعارف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۳-۵۴.
منابع
- جوادی آملی، عبدالله، توحید در قرآن، (از مجموعه تفسیر موضوعی قرآن کریم- جلد دوم)، انتشارات اسراء، قم، ۱۳۹۳ش.
- حق‌گو، محمدمیثم، «بازپژوهی معیارها و فواید تقسیم توحید به نظری و عملی با تأکید بر کلام امامیه»، فصلنامه نقد و نظر، شماره ۹۷، بهار ۱۳۹۹ش.
- خرازی، سید محسن، بدایة المعارف الالهیه، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۱۷ق.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، من وحی القرآن، دار الملاک، بیروت، ۱۴۱۹ق.
- مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، جلد۲، انتشارات صدرا، تهران، ۱۳۸۹ش.
- مطهری، مرتضی، جهان‌بینی توحیدی، انتشارات صدرا، تهران، ۱۳۸۹ش.