کاربر:M.baradaran/صفحه تمرین ۲
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبد اللّٰه بن زمعة بن الأسود القرشی الاسدی |
| محل زندگی | مدینه |
| نسب/قبیله | از اشراف قریش، اسدی |
| خویشاوندان | ام سلمه، الاسود، وهب ابوالمختری |
| درگذشت | مدینه |
| نحوه درگذشت | در واقعه حمله به خانه عثمان یا واقعه حَرّة |
| مشخصات دینی | |
| هجرت به | مدینه |
| نقش‌های برجسته | از اصحاب و راویان پیامبر و امیرالمومنین |
عبدالله بن زمَعَة بن الاسود، از اشراف قریش و اصحاب پیامبر(ص) بود. پدربزرگ او (اسود) از مسخره‌کنندگان پیامبر(ص) و مصداق آیه «إِنَّا کَفَیْنَاکَ الْمُسْتَهْزِئِینَ» دانسته‌شده. پدر، عمو و برادر وی از کافران کشته‌شده در جنگ بدر بودند؛ با این حال عبدالله از یاران خالص امیرالمومنین(ع) و مصداق آیه «یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ» معرفی شده است. طبق برخی نقل‌ها، وهب ابوالبختری از راویان و قضات دوران هارون الرشید از نوادگان عبدالله است.
بر اساس روایتی که در منابع اهل سنت نقل شده، عبدالله، عمر بن خطاب را برای امامت نماز جماعت در غیاب پیامبر(ص) که در بستر بیماری قرار داشتند، انتخاب می‌کند که مورد نهی پیامبر قرار می‌گیرد و عمر از این‌کار منصرف می‌شود.
نقل شده، وی هنگام خلافت امیرالمومنین(ع)، از ایشان درخواست مال کرده و حضرت، اموال را برای سربازان اسلام و غیر شخصی دانسته است.
معرفی
عبدالله بن زَمَعة[۱] بن الاسود القرشی الاسدی[۲]، از اشراف قریش[۳] و اصحاب پیامبر(ع)[۴] بود. پدربزرگ او (اسود) را از مسخره‌کنندگان پیامبر(ص) و مصداق آیه «إِنَّا کَفَیْنَاکَ الْمُسْتَهْزِئِینَ»[۵] «همانا ما تو را از (شر) استهزاءکنندگان کفایت کردیم»[۶] دانسته‌اند.[۷] براساس برخی گزارش‌ها، پدر، عمو و برادر او از کافران کشته‌شده در جنگ بدر بودند.[۸] سیدمحسن امین نویسنده کتاب اعیان الشیعة، از عبدالله به عنوان[۹] یکی از یاران خالص امیرالمومنین(ع) و مصداق آیه «یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ»[۱۰] یاد کرده است.[۱۱] او را از مهاجرین[۱۲] و از راویان پیامبر(ص) و امیرالمومنین(ع) دانسته‌اند.[۱۳] گفته شده، هنگام رحلت پیامبر(ص) پانزده ساله بوده است.[۱۴] خاله وی، اُمّ‌سَلَمِه همسر پیامبر(ص)[۱۵] و همسر وی، زینب دختر اُمّ‌سَلَمِه بود.[۱۶] طبق برخی نقل‌ها، وهب ابوالبختری از راویان و قضات دربار هارون الرشید، از نوادگان عبدالله است.[۱۷]
بر اساس گزارش‌ها، او هنگام حمله به خانه عثمان بن عفان همراه وی، کشته شده است. عده‌ای معتقدند در جریان واقعه حَرّه کشته شده است.[۱۸] که مورد مناقشه قرار گرفته و پسر او یزید را شخص کشته شده در واقعه حَرّة معرفی می‌کنند.[۱۹]
درخواست از عمر بن خطاب برای اقامه نماز جماعت در غیاب پیامبر
بر اساس برخی منابع اهل سنت، بنابر روایتی که عبدالله بن زمعة از زمان قبل از رحلت پیامبر(ص) نقل می‌کند، او برای عیادت، بر بالین آن حضرت حاضر می‌شود. هنگام نماز فرا می‌رسد و حضرت او را مأمور به دعوت مردم برای نماز می‌کند. وی به همین سبب از خانه خارج و هنگامی که ابابکر را برای امامت نماز، نیافته، عمر را مأمور به این‌کار می‌کند، پیامبر با شنیدن صدای نماز عمر، سر مبارک را از حجره بیرون آورده و او را با عصبانیت نهی و ابابکر را برای اقامه نماز معرفی می‌کند. عمر منصرف شده و به عبدالله می‌گوید اگر می‌دانست رسول خدا هنگام مأمور کردن عبدالله، او را انتخاب نکرده، امامت نماز را به عهده نمی‌گرفت. عبدالله توضیح می‌دهد که به سبب شایسته دانستن عمر پس از ابابکر، وی را انتخاب نموده است.[۲۰]
درخواست مال از امیرالمومنین
مطابق آنچه در کتاب نهج البلاغه خطبه ۲۳۲ آمده، عبدالله بن زمعة هنگام خلافت امیرالمومنین، از ایشان درخواست مال نمود و حضرت در پاسخ فرمود: «بی شک این مال نه حق من است و نه حق تو، غنیمتی است مربوط به مسلمانانی که با شمشیرهایشان به دست آمده است، اگر تو در نبرد آنان شرکت کرده بودی سهمی همانند آنان داشتی وگرنه دست چین آنها برای غیر دهان آنان نخواهد بود.»[۲۱] البته طبق برخی گزارش‌ها، عبدالله در زمان عثمان کشته شده است.[۲۲]
پانویس
- ↑ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۱۰.
- ↑ ابن حجر، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۸۳.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابة، ۱۹۸۹م، ج۳، ص۱۴۱.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۴۳.
- ↑ سوره حجر، آیه ۱۹۵.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۴، ص۴۸۳.
- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۹۱۱.
- ↑ ابن عبدالابر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۳، ص۹۱۱.
- ↑ ابن حجر، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۸۳.
- ↑ سوره روم، آیه ۱۹.
- ↑ امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۸، ص۵۳.
- ↑ ابن حجر، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۸۳.
- ↑ شبستری، التبیین فی اصحاب امیرالمومنین، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۲۰۹.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الصغیر، ۲۰۰۹م، ج۱، ص۱۵۲.
- ↑ ابن حجر، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۸۳.
- ↑ خطیب عمری، الروضة الفیحاء، ۱۴۲۰ق، ص۲۹۵.
- ↑ امینی، اصحاب امیرالمؤمنین و الرواة عنه، ج۲، ص۳۵۷.
- ↑ ابن حجر، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۸۳.
- ↑ ابن عبدالابر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۳، ص۹۱۲.
- ↑ ابن سعد، طبقات الکبری، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۱۳۳؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۳۰، ص۲۶۲.
- ↑ مکارم شیرازی، نهج البلاغة با ترجمه فارسی روان، ۱۳۸۵ش، ص۵۵۳.
- ↑ نگاه کنید به: ابن حجر، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۸۳.
منابع
- قرآن کریم.
- ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۹۸۹م/۱۴۰۹ق.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، ۱۹۹۵م/۱۴۱۵ق.
- ابن سعد، محمد، الطبقات الصغیر، تونس، دارالغرب الاسلامی، ۲۰۰۹م.
- ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، طائف - عربستان، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۴ق.
- ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، قم، مکتبه آیةالله المرعشی النجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
- ابن‌عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۹۹۲م/۱۴۱۲ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالمتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
- امینی، محمدهادی، اصحاب امیرالمومنین علیه‌السلام و الرواة عنه، بیروت، دارالکتاب الاسلامی، ۱۴۱۲ق.
- خطیب عمری، یاسین، الروضة الفیحاء فی تواریخ النساء، تحقیق حسام ریاض‌عبدالحکیم، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیه، ۱۴۲۰ق.
- شبستری، عبدالحسین، التبیین فی اصحاب الامام امیرالمؤمنین علیه‌السلام و الرواة عنه، قم، المکتبة التاریخیة المختصه، ۱۴۳۰ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، قم، جامعه مدرسین موسسه نشر اسلامی، قم، ۱۳۷۳ش.
- ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، ۱۳۸۸ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغة با ترجمه فارسی روان، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب، ۱۳۸۵ش.