فاسق

فاسِقْ کسی که از دستورات خداوند نافرمانی می‌کند. تکذیب آیه‌های قرآن، پیمان‌شکستن، قطع صله‌ رحم و فساد کردن از ویژگی‌های فاسق دانسته‌ شده است. فاسق أحکام خاصی در فقه و کلام دارد؛ از جمله این که فاسق نمی تواند به مقام امامت برسد، نمی تواند امام جماعت باشد و شهادتش قابل قبول نیست. طبق آیه قرآن، خداوند فاسقی را که توبه کند، بخشیده و هدایت می‌کند. متفکران شیعه امامیه معتقدند، فقط فاسقِ کافر به عذاب ابدی مبتلا می‌شود و عذاب فاسقِ مسلمان ابدی نیست.

مفهوم‌شناسی

فسق در لغت به معنای نافرمانی و ترک دستور خدا و خروج از راه حق و تمایل به گناه است؛ از این رو، فاسق کسی است که در برابر دستورات خدا، نافرمانی می‌کند و از راه حق خارج می‌شود.

اوصاف فاسق در قرآن

در قرآن برای فاسق ویژگی های مختلفی ذکر شده‌است؛ از جمله:نقض عهد خداپرستی، قطع پیوند های خویشاوندی و دوستی، فساد در زمین ، تکذیب آیات الهی، ظلم کردن، عدم پیروی از دستورات خدا، مستکبر بودن، فراموش کردن خدا و در نتیجه، ابتلا به خودفراموشی و غیره.

ایمان و عذاب فاسق

شیعیه امامیه معتقد است فاسق کافر نیست؛ و خلود(جاودانگی عذاب) مختص به کافر است؛ و مسلمان حتی اگر فاسق باشند، برای همیشه در عذاب الهی باقی نمی ماند.
اما وعیدیه -که گروهی از خوارج هستند- معتقدند که عمل صالح بخشی از ایمان است؛ و به همین جهت، کسی که مرتکب گناهان کبیره می‌شود، کافر می شود و در نتیجه، همیشه در عذاب باقی می ماند.
اما معتزله به «المنزلة بین المنزلتین» (جایگاهی میان دو جایگاه کفر و ایمان) معتقدند. به باور معتزله، فاسق نه مومن است و نه کافر بلکه جایگاهش بین آن دو است؛ و به همین جهت، سرنوشت اخروی او نیز نه پاداش عالی است و نه عذاب شدید بلکه عذاب معمولی است.
البته هیچ اختلافی نیست که اگر فاسق توبه کند، خداوند او را می‌بخشاید و هدایت می‌نماید و به خلود در عذاب گرفتار نمی شود: «ای کسانی که ایمان آورده اید، به سوی خدا توبه کنید، توبه‌ای خالص؛ امید است(با این کار) پروردگارتان گناهانتان را ببخشد.»

فاسق و امامت

شیعه امامیه معتقد است که فاسق به مقام امامت نمی‌رسد؛ چرا که فاسق، ظالم است و ظالم به مقام امامت نمی‌رسد.
اما اکثر اهل سنت معتقدند که بعد از تعیین امام، اگر او بواسطه ظلم و غصب اموال و غیره فاسق شود، از امامت برکنار نمی شود و از مشروعیت ساقط نمی شود.

احکام فقهی فاسق

فاسق احکام خاصی دارد از جمله این که:غیبت کردن درباره فاسقی که آشکارا گناه می‌‌کند و متجاهر به فسق است، حرام نیست. شهادتش قابل قبول نیست و خبرش قابل پذیرش نیست و باید جداگانه درباره درستی یا نادرستی خبرش تحقیق کرد. همچنین، فاسق نمی‌تواند امام جماعت باشد.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع