حسن بن علی بن شدقم: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
[[ | [[ar:ابن شدقم]] | ||
[[رده:مورخان شیعه قرن10(قمری)]] | [[رده:مورخان شیعه قرن10(قمری)]] | ||
[[رده:محدثان شیعه قرن10(قمری)]] | [[رده:محدثان شیعه قرن10(قمری)]] | ||
[[رده:شاعران شیعه قرن10(قمری)]] | [[رده:شاعران شیعه قرن10(قمری)]] | ||
نسخهٔ ۱۸ اوت ۲۰۱۴، ساعت ۱۱:۱۶
ابوالمكارم بدرالدین، حسن بن على بن حسن بن على ابن شدقم حسینى مشهور به ابن شَدقَم، موّرخ، فقیه، محدّث، شاعر و ادیب مدنى در سده 10ق.
تولد و وفات
آقابزرگ به نقل از تحفة الازهار، تألیف نواده اش ضامن بن علی، تاریخ تولد و وفات او را 932- 995ق ذكر مى كند[۱] امّا سال ولادت و درگذشت او را 942-999ق نیز یاد كرده اند.[۲]
زادگاه و نسب
ابن شدقم عنوانى بوده كه به پدرش نیز اطلاق مى شده است.[۳]
وی در مدینه به دنیا آمد و در آنجا پرورش یافت؛ از پدرش علم آموخت و بر اقران خود برتری گرفت[۴] و از بزرگان علمای امامیه شد.[۵] خاندان او نیز همه از دانشمندان بودند و خود را از نوادگان امام سجاد(ع) مى دانستند.[۶]
مذهب
مجلسی او را با قید كلمه ظاهراً از امامیه مى داند[۷] ولى تألیفات وی و اجازه نامه هایى كه از سوی علمای زمان به او داده شده، حاكى است كه ابن شدقم شیعه بوده است.[۸]
استادان
ابن شدقم علاوه بر پدر خود نزد استادانى مانند جمال الدین محمد بن علی تولاّیی بصری [۹] (در معقول)، محمد بن احمد سدیدی حسینی حجازی (در قرائات سبع و نحو و صرف )، شیخ حسین همدانی در قزوین ، شیخ محمد بكری صدیقی در مکه ، مولا عنایت الله و شیخ نعمت الله در یزد و شیراز تحصیل كرده است.[۱۰]
اجازات
در 966ق از نعمت الله بن احمد بن خاتون عاملی و از [۱۱] صاحب المدارک و در 983ق از شیخ حسین بن عبدالصمد عاملی، پدر شیخ بهایی، اجازه روایت گرفت.[۱۲]
سرپرستی(نقابت) سادات
ابن شدقم بعد از مرگ پدر (960ق) به جای وی منصب نقابت را عهده دار شد، ولى زهد و پرهیزگاری او سبب گردید كه اندكى بعد، از این سمت استعفا كند.
مسافرت ها
در روزگار جوانى (شعبان 962) از مدینه عازم هند شد و در دكن به دربار سلطان حسین نظامشاه راه یافت و پس از مدتى آن شهر را به قصد شیراز ترك گفت. در ذیقعده 964 به منظور زیارت مرقد حضرت رضا(ع) از شیراز به خراسان رفت و در آنجا به ملاقات شاه تهماسب اوّل نایل آمد و مورد توجه او قرار گرفت.
هنگامی که آوازه فضل و دانش او به گوش سلطان حسین رسید، وی را به هند دعوت كرد. ابن شدقم این بار به دعوت او مجدداً رهسپار هند گردید و در آنجا مورد استقبال واقع شد.[۱۳]
ازدواج
پس از اینکه ابن شدقم به هند رفت نظامشاه خواهر خود، فتحشاه، را به او تزویج كرد و از این راه ثروتى هنگفت به ابن شدقم رسید. چون نظامشاه درگذشت، به مدینه ، پیش خانواده خود بازگشت، ولى چون ریاست و منزلتى كه در هند داشت، در موطنش فراهم نبود، به زودی بار دیگر عازم هند گردید[۱۴] و به دربار شاه مرتضى، پسر و جانشین سلطان حسین نظامشاه پیوست و مورد احترام و تكریم وی قرار گرفت.[۱۵]
محل دفن
ابن شدقم در 57 سالگى در دكن وفات یافت و در آنجا به خاك سپرده شد. بعد از چندی پسر كوچكترش، حسین، بنا به وصیتى كه كرده بود، جنازه اش را به مدینه منتقل كرد و در قبرستان بقیع دفن نمود.[۱۶]
آثار
- زهرالریاض و زلال الحیاض. این اثر در تاریخ خلفا و امامان است و در حدود 963ق نوشته شده است.[۱۷]
ضامن بن على بن حسن نواده ابن شدقم، در تألیف كتاب تحفة الازهار خود از مطالب این اثر استفاده بسیار كرده است.[۱۸] به نوشته وی این كتاب 4 جلد است، ولى آقابزرگ[۱۹] مى نویسد كه در دو مجلّد تدوین یافته بوده است.
از جلد سوم این كتاب نسخه هایى در موزه بریتانیا ، كتابخانه ناظر حسین در لكهنو و كتابخانه های دیگر موجود است.
- الاسئلة الشدقمیة یا مسائل الشدقمیة. این اثر مشتمل بر سؤالات ابن شدقم از استاد خود حسین بن عبدالصمد و پاسخ وی بر آنهاست. نسخه ای از این كتاب كه در 992ق در شهر احمدنگر به مقابله و تصحیح ابن شدقم رسیده، به خط عبدالطیف جامعى، در كتابخانه رضویه موجود است.[۲۰]
- الجواهر النظامیة من حدیث خیر البریة یا الجواهر النظامشاهیة كه برای نظامشاه، سلطان حیدرآباد نوشته شده و مشتمل بر اخبار فراوان در احوال امامان است. از نوشته نواده اش در كتاب تحفة الازهار چنین پیداست كه وی در 992ق از تألیف این كتاب فراغت حاصل كرده است.[۲۱]
- جواهر المطالب فى فضائل مولانا علی بن ابی طالب، كتاب جامعى است مشتمل بر فضایل و جنگها و خطبهها و سخنان امام علی(ع).[۲۲]
کتابت نهج البلاغه
ابن شدقم خط زیبایى داشته است. او نسخه ای از نهج البلاغه را در 994ق به خط نسخ كتابت كرده که اكنون در كتابخانه مركزی دانشگاه تهران موجود است.[۲۴]
پانویس
- ↑ طبقات اعلام الشیعة، ص52.
- ↑ اعیان الشیعة، ج5، ص175، اعلام، ج2، ص204.
- ↑ ریاض العلماء، ج1، ص249.
- ↑ اعیان الشیعة، ج5، ص175.
- ↑ ریاض العلماء، ج1، ص236.
- ↑ فوائد الرضوّیة، ج1، ص104؛ ریاض العلماء، ج1، ص248-249.
- ↑ بحارالانوار، ج1، ص25.
- ↑ اعیان الشیعة، ج5، ص176-177؛ طبقات اعلام الشیعة، ص53؛ ریاض العلماء، ج1، ص236.
- ↑ حسن بن علی حسینی.
- ↑ اعیان الشیعة، ج5، ص177.
- ↑ محمد ابن علی بن ابوالحسن عاملی.
- ↑ امل الامل، ج2، ص70؛ اعیان الشیعة، ج5، ص176-177؛ طبقات اعلام الشیعة، ص53؛ رجال بحرالعلوم، ج3، ص112.
- ↑ طبقات اعلام الشیعة، ص52؛ اعیان الشیعة، ج5، ص176.
- ↑ سلافة العصر، ص249.
- ↑ اعیان الشیعة، ج5، ص176.
- ↑ طبقات اعلام الشیعة، ص54؛ معجم المؤلفین، ج3، ص251.
- ↑ كشف الحجب والاستار، ص305.
- ↑ رجال بحرالعلوم، ص112.
- ↑ الذریعه، ج12، ص70.
- ↑ الذریعه، ج2، ص87.
- ↑ الذریعه، ج5، ص285؛ طبقات اعلام الشیعة، ص54.
- ↑ بحارالانوار، ج1، ص25
- ↑ الذریعه، ج9(1)، ص239.
- ↑ فهرست نسخه های خطی، ج2، ص322.
منابع
- آقابزرگ، الذریعه.
- همو، طبقات اعلام الشیعه، قرن 10، به كوشش منزوی، تهران، 1972م.
- ابن معصوم مدنى سید على صدرالدّین، سلافة العصر، تهران.
- افندی اصفهانى، عبدالله، ریاض العلماء، به كوشش محمود مرعشى و احمد حسینى، قم، 1401ق.
- امین، محسن، اعیان الشیعة، به كوشش حسن امین، بیروت، 1983م.
- بحرالعلوم، محمد مهدی، رجال، به كوشش محمد صادق بحرالعلوم و حسین بحرالعلوم، نجف، 1212ق.
- حرّعاملی، محمد، امل الامل، بغداد، 1385ق.
- زركلى، اعلام.
- قمى، عباس، فوائد الرضوّیة، تهران، 1327ش.
- كحّاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، 1957م.
- كنتوری، اعجاز حسین، كشف الحجب والاستار، كلكته، 1330ق.
- مجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، 1403ق / 1983م.
- کتابخانه مركزی دانشگاه تهران، خطى.
پیوند به بیرون
منبع مقاله: دایرة المعارف بزرگ اسلامی