پرش به محتوا

براء بن عازب: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
imported>A.atashinsadaf
جزبدون خلاصۀ ویرایش
imported>Pourrezaei
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''بَراءِ بْن‌ِ عازِب‌''' (متوفی71 یا 72ق‌/690 یا 691م‌)، از اصحاب‌ [[پیامبر(ص)]] و [[علی (ع)]]. وی در نوجوانی مسلمان شد و در بسیاری از [[غزوه|غزوه‌ها]] شرکت نمود. او از راویان برجسته [[حدیث غدیر]] به شمار می رود. همچنین او پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] خبر [[بیعت]] مردم با [[ابوبکر]] در [[سقیفه بنی ساعده]] را به اطلاع [[بنی هاشم]] رسانید و خود نیز از بیعت با وی امتناع نمود.
'''بَراءِ بْن عازِب ''' (متوفی۷۱ یا ۷۲ق /۶۹۰ یا ۶۹۱م)، از اصحاب [[پیامبر(ص)]] و [[علی(ع)]]. وی در نوجوانی مسلمان شد و در بسیاری از [[غزوه|غزوه ها]] شرکت نمود. او از راویان برجسته [[حدیث غدیر]] به شمار می‌رود. همچنین او پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] خبر [[بیعت]] مردم با [[ابوبکر]] در [[سقیفه بنی ساعده]] را به اطلاع [[بنی هاشم]] رسانید و خود نیز از بیعت با وی امتناع نمود.


==نسب و کنیه==
==نسب و کنیه==
براء از [[انصار]] و از تیره [[بنى‌ حارثه]] [[اوس و خزرج|قبیله اوس‌]] در [[مدینه]] بود.<ref>الطبقات‌، ج1، ص186؛ التاریخ‌ الكبیر، ج1 (2ص117؛ برای‌ سلسله‌ نسب‌ او، نك: تهذیب‌ الكمال‌، ج4، ص34-35.</ref> چندین‌ كنیه‌ برای‌ واو ذكر شده‌ كه‌ از همه‌ مشهورتر ''ابوعماره‌'' است‌.<ref>نك: الطبقات‌، ج1، ص303؛ الكنى‌ و الاسماء، ص77؛ معرفة الصحابة، ج3، ص71.</ref>
براء از [[انصار]] و از تیره [[بنی حارثه]] [[اوس و خزرج|قبیله اوس]] در [[مدینه]] بود.<ref>الطبقات، ج۱، ص۱۸۶؛ التاریخ الکبیر، ج۱ (۲ص۱۱۷؛ برای سلسله نسب او، نک: تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۴-۳۵.</ref> چندین کنیه برای واو ذکر شده که از همه مشهورتر ''ابوعماره '' است.<ref>نک: الطبقات، ج۱، ص۳۰۳؛ الکنی و الاسماء، ص۷۷؛ معرفة الصحابة، ج۳، ص۷۱.</ref>


==مسلمان شدن==
==مسلمان شدن==
براء پیش‌ از [[هجرت‌]] [[پیامبر (ص)]] به‌ [[مدینه]]، در حالى‌ كه‌ هنوز بسیار نوجوان‌ بود، مسلمان شد<ref>الطبقات الکبری، ج4، ص367- 36.</ref> و احتمالاً پدرش‌ نیز پیشتر مسلمان شده بود.<ref>الطبقات الکبری، ج4، ص365.</ref>
براء پیش از [[هجرت]] [[پیامبر(ص)]] به [[مدینه]]، در حالی که هنوز بسیار نوجوان بود، مسلمان شد<ref>الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۷- ۳۶.</ref> و احتمالاً پدرش نیز پیشتر مسلمان شده بود.<ref>الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۵.</ref>


==شرکت نکردن در جنگ بدر و احد==
==شرکت نکردن در جنگ بدر و احد==
براء و برخى‌ دیگر همچون‌ [[عبدالله ‌بن‌ عمر]] و [[اسامة بن زید]] به‌ دلیل نوجوانى‌ اجازه‌ نیافتند در جنگ‌ بدر شركت‌ كنند.<ref>المغازی‌، ج1، ص21؛ الطبقات الکبری، ج4، ص367، 368.</ref> به‌ احتمال‌ بسیار، در [[غزوه احد]] نیز پیامبر (ص‌) مشاركت‌ او و برخى‌ نوجوانان‌ دیگر را نپذیرفت‌.<ref>المغازی‌، ج1، ص216؛ انساب الاشراف‌، ج1، ص316؛ قس‌: المعجم‌ الكبیر، ج2، ص8؛ معرفة الصحابة، ج3، ص73، كه‌ از قول‌ براء آورده‌اند كه‌ در اُحد حضور داشته‌ است‌.</ref>
براء و برخی دیگر همچون [[عبدالله بن عمر]] و [[اسامة بن زید]] به دلیل نوجوانی اجازه نیافتند در جنگ بدر شرکت کنند.<ref>المغازی، ج۱، ص۲۱؛ الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۷، ۳۶۸.</ref> به احتمال بسیار، در [[غزوه احد]] نیز پیامبر(ص) مشارکت او و برخی نوجوانان دیگر را نپذیرفت.<ref>المغازی، ج۱، ص۲۱۶؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۱۶؛ قس: المعجم الکبیر، ج۲، ص۸؛ معرفة الصحابة، ج۳، ص۷۳، که از قول براء آورده‌اند که در اُحد حضور داشته است.</ref>


==شرکت در جنگ‌ها==
==شرکت در جنگ ها==
نخستین‌ جنگی كه‌ او‌ در آن‌ حضور یافت‌، [[غزوه خندق‌]] بود، در حالى‌ كه‌ 15سال‌ بیشتر نداشت‌.<ref>المغازی‌، ج2، ص453؛ السیرة النبویة، ج3، ص70؛ انساب الاشراف‌، ج1، ص344.</ref> با آنكه‌ گفته‌اند وی‌ در 14 تا 18 [[غزوه]] شركت‌ داشته<ref>التاریخ‌ الكبیر، ج1 (2ص117؛ الطبقات الکبری، ج4، ص368؛ معرفة الصحابة، ج3، ص71.</ref> ولى‌ نقش‌ خاصى‌ از او در این‌ غزوات‌ گزارش‌ نشده‌ است‌.<ref>نك: الطبقات الکبری، ج4، ص365.</ref>
نخستین جنگی که او در آن حضور یافت، [[غزوه خندق]] بود، در حالی که ۱۵سال بیشتر نداشت.<ref>المغازی، ج۲، ص۴۵۳؛ السیرة النبویة، ج۳، ص۷۰؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۴.</ref> با آنکه گفته‌اند وی در ۱۴ تا ۱۸ [[غزوه]] شرکت داشته<ref>التاریخ الکبیر، ج۱ (۲ص۱۱۷؛ الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۸؛ معرفة الصحابة، ج۳، ص۷۱.</ref> ولی نقش خاصی از او در این غزوات گزارش نشده است.<ref>نک: الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۵.</ref>


طبق‌ روایتى‌ از خود براء، زمانى‌ كه‌ [[پیامبر (ص)]]، [[خالد بن‌ ولید]] را برای‌ تبلیغ‌ [[اسلام]] به‌ [[یمن‌]] فرستاد (10ق‌وی‌ همراه‌ گروه‌ او بود و چون‌ این‌ مأموریت‌ به‌ [[علی(ع)|حضرت على‌( ع‌)]] واگذار شد، براء به‌ آن‌ حضرت‌ پیوست‌.<ref>تاریخ طبری‌، ج3، ص131-132؛ الارشاد، ج1، ص62.</ref>
طبق روایتی از خود براء، زمانی که [[پیامبر(ص)]]، [[خالد بن ولید]] را برای تبلیغ [[اسلام]] به [[یمن]] فرستاد (۱۰قوی همراه گروه او بود و چون این مأموریت به [[علی(ع) |حضرت علی(ع)]] واگذار شد، براء به آن حضرت پیوست.<ref>تاریخ طبری، ج۳، ص۱۳۱-۱۳۲؛ الارشاد، ج۱، ص۶۲.</ref>


==امتناع از بیعت با ابوبکر==
==امتناع از بیعت با ابوبکر==
به‌ روایت‌ [[ابن ابی واضح یعقوبی|یعقوبى‌]]<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص124.</ref>، پس‌ از رحلت‌ پیامبر (ص‌)، براء خبر بیعت‌ با [[ابوبكر]] در [[سقیفه بنی ساعده]] را به‌ اطلاع‌ [[بنی هاشم]] رسانید و خود جزو كسانى‌ بود كه‌ از بیعت‌ با او خودداری‌ كرد.
به روایت [[ابن ابی واضح یعقوبی|یعقوبی]]<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۲۴.</ref>، پس از رحلت پیامبر(ص)، براء خبر بیعت با [[ابوبکر]] در [[سقیفه بنی ساعده]] را به اطلاع [[بنی هاشم]] رسانید و خود جزو کسانی بود که از بیعت با او خودداری کرد.


==شرکت در فتوحات==
==شرکت در فتوحات==
بر اساس‌ برخی روایات براء بن‌ عازب‌ در اواخر دوره [[عمر بن خطاب|عمر]] یا اوایل‌ دوره [[عثمان بن عفان|عثمان‌]]، در فتح‌ برخى‌ نواحى‌ [[ایران]]، همچون‌ [[ری]]، [[قومس‌]]، [[زنجان‌]]، [[ابهر]] و [[قزوین]] حضور داشته‌، یا خود فرمانده‌ بوده‌ است‌؛ چنانكه‌ یكى‌ از فتوح‌ ری‌<ref>التاریخ‌، ج1، ص160-161؛ فتوح البلدان، ص317- 318.</ref> به‌ دست‌ او بود. وا با اهالى‌ ابهر صلح‌ كرد و با مردم‌ قزوین‌ نیز به‌ دشواری‌ از در صلح‌ درآمد و آنان نیز اسلام‌ آوردند<ref>نك: فتوح البلدان، ص321-322.</ref> اما زنجان‌ را از راه‌ جنگ‌ به‌ تصرف‌ درآورد.<ref>التاریخ، ص322.</ref> با اینهمه‌، باید گفت‌ دست‌ كم‌ یك‌ روایت‌ از روایات‌ فتوح‌، نشان‌ از خلط و اشتباه میان‌ او و [[براء بن‌ مالك‌]] دارد.<ref>الطبقات‌، ج1، ص449؛ قس‌: التاریخ‌، ص38.</ref>
بر اساس برخی روایات براء بن عازب در اواخر دوره [[عمر بن خطاب|عمر]] یا اوایل دوره [[عثمان بن عفان|عثمان]]، در فتح برخی نواحی [[ایران]]، همچون [[ری]]، [[قومس]]، [[زنجان]]، [[ابهر]] و [[قزوین]] حضور داشته، یا خود فرمانده بوده است؛ چنانکه یکی از فتوح ری <ref>التاریخ، ج۱، ص۱۶۰-۱۶۱؛ فتوح البلدان، ص۳۱۷- ۳۱۸.</ref> به دست او بود. وا با اهالی ابهر صلح کرد و با مردم قزوین نیز به دشواری از در صلح درآمد و آنان نیز اسلام آوردند<ref>نک: فتوح البلدان، ص۳۲۱-۳۲۲.</ref> اما زنجان را از راه جنگ به تصرف درآورد.<ref>التاریخ، ص۳۲۲.</ref> با اینهمه، باید گفت دست کم یک روایت از روایات فتوح، نشان از خلط و اشتباه میان او و [[براء بن مالک]] دارد.<ref>الطبقات، ج۱، ص۴۴۹؛ قس: التاریخ، ص۳۸.</ref>


==بیعت با امام علی (ع)==
==بیعت با امام علی(ع) ==
گفته‌اند براءبن‌ عازب‌ جزو كسانى‌ بود كه‌ با [[علی(ع)|امیرالمؤمنین‌ على‌ (ع‌)]] دست‌ [[بیعت]] دادند.<ref>الجمل‌، ص102، 104.</ref> اگر چه‌ در روایت‌های‌ مربوط به‌ پیكارهای‌ دوره خلافت‌ امام‌ على‌ (ع‌) نقشى‌ از او‌ دیده‌ نمى‌شود، اما به‌ روایتى‌، براء علاوه‌ بر حضور در جنگ‌های‌ [[جنگ جمل|جمل‌]] و [[جنگ صفین|صفین‌]] و [[جنگ نهروان|نهروان‌]]، در نبرد اخیر، از سوی‌ امام‌ على‌ (ع‌) مأموریت‌ یافت‌ تا [[خوارج]] را به‌ بازگشت‌ به‌ اردوی‌ امام‌ علی (ع‌) دعوت‌ كند.<ref>خطیب‌، ج1، ص177؛ نیزنك: ابن‌ عبدالبر، ج1، ص157؛ رافعى‌، ج1، ص61؛ ابن‌ حجر، ج1، ص147.</ref>
گفته‌اند براءبن عازب جزو کسانی بود که با [[علی(ع) |امیرالمؤمنین علی(ع)]] دست [[بیعت]] دادند.<ref>الجمل، ص۱۰۲، ۱۰۴.</ref> اگر چه در روایت‌های مربوط به پیکارهای دوره خلافت امام علی(ع) نقشی از او دیده نمی‌شود، اما به روایتی، براء علاوه بر حضور در جنگ‌های [[جنگ جمل|جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] و [[جنگ نهروان|نهروان]]، در نبرد اخیر، از سوی امام علی(ع) مأموریت یافت تا [[خوارج]] را به بازگشت به اردوی امام علی(ع) دعوت کند.<ref>خطیب، ج۱، ص۱۷۷؛ نیزنک: ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۵۷؛ رافعی، ج۱، ص۶۱؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۴۷.</ref>


==وفات==
==وفات==
براء بن‌ عازب‌ در شهر [[کوفه]] سکونت داشت‌<ref>التاریخ‌، ج1، ص186؛ التاریخ‌ الكبیر، ج1 (2ص117.</ref> و در حالى‌ كه‌ بینایى‌ خود را از دست‌ داده‌ بود<ref>المحبر‌، ص298؛ المعارف، ص587.</ref> در دوره تسلط [[مصعب بن زبیر]] بر [[عراق‌]]، در كوفه‌ یا [[مدینه]] درگذشت.<ref>‌التاریخ‌، ج1، ص341؛ الطبقات الکبری، ج4، ص368.</ref>
براء بن عازب در شهر [[کوفه]] سکونت داشت <ref>التاریخ، ج۱، ص۱۸۶؛ التاریخ الکبیر، ج۱ (۲ص۱۱۷.</ref> و در حالی که بینایی خود را از دست داده بود<ref>المحبر، ص۲۹۸؛ المعارف، ص۵۸۷.</ref> در دوره تسلط [[مصعب بن زبیر]] بر [[عراق]]، در کوفه یا [[مدینه]] درگذشت.<ref> التاریخ، ج۱، ص۳۴۱؛ الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۸.</ref>


==روایات وی==
==روایات وی==
از طریق‌ براء [[حدیث|احادیثى‌]] از [[پیامبر(ص)|حضرت‌ رسول‌ (ص‌)]] نقل‌ شده‌ است‌.<ref>نك: المسند، ج4، ص280، 304؛ المعجم الکبیر‌، ج2، ص9-10؛ تحفة الاشراف، ج2، ص13 به بعد؛ برای‌ احادیث‌ او در صحاح‌، نك: سیر اعلام النبلاء‌، ج3، ص196.</ref> برخى‌ از این‌ روایت‌ها نشان‌ مى‌دهد كه‌ او به‌ اخبار و احادیث‌ مربوط به‌ [[سیره]] نبوی‌ (ص‌) علاقه‌ داشته‌ است.<ref>الطبقات الکبری، ج4، ص365-366؛ انساب الاشراف‌، ج1، ص257؛ تاریخ طبری‌، ج2، ص493، 526، 636.</ref>
از طریق براء [[حدیث|احادیثی]] از [[پیامبر(ص) |حضرت رسول(ص)]] نقل شده است.<ref>نک: المسند، ج۴، ص۲۸۰، ۳۰۴؛ المعجم الکبیر، ج۲، ص۹-۱۰؛ تحفة الاشراف، ج۲، ص۱۳ به بعد؛ برای احادیث او در صحاح، نک: سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۱۹۶.</ref> برخی از این روایت‌ها نشان می‌دهد که او به اخبار و احادیث مربوط به [[سیره]] نبوی(ص) علاقه داشته است. <ref>الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۵-۳۶۶؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۲۵۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۹۳، ۵۲۶، ۶۳۶.</ref>


او از راویان‌ برجسته [[حدیث غدیر]] نیز به‌ شمار مى‌آید<ref>المسند، ج4، ص281؛ مناقب‌ الامام‌ امیرالمؤمنین‌ على‌ بن‌ ابى‌ طالب‌ (ع‌ج2، ص368-370؛ قس‌: معرفة الرجال، ص45، كه‌ مى‌گوید او این‌ حدیث‌ را كتمان‌ كرد و بر اثر نفرین‌ امام‌ على‌ (ع‌) نابینا شد؛ نیز نك: رجال ابن‌ داوود حلی، 64؛ قس‌: معجم رجال الحدیث، ج3، ص277-279؛ قاموس الرجال، ج2، ص260.</ref>
او از راویان برجسته [[حدیث غدیر]] نیز به شمار می‌آید<ref>المسند، ج۴، ص۲۸۱؛ مناقب الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(عج۲، ص۳۶۸-۳۷۰؛ قس: معرفة الرجال، ص۴۵، که می‌گوید او این حدیث را کتمان کرد و بر اثر نفرین امام علی(ع) نابینا شد؛ نیز نک: رجال ابن داوود حلی، ۶۴؛ قس: معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۲۷۷-۲۷۹؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۲۶۰.</ref>


براء از برخى‌ صحابه‌ نیز روایت‌ مى‌كرده‌ است‌<ref>نك: تهذیب‌ الكمال‌، ج4، ص35-36.</ref> و رجالى‌ نامدار همچون‌ [[شعبی]]، [[عدی‌ بن‌ ثابت‌]]، [[ابواسحاق‌ سبیعى‌]]، و نیز دوتن‌ از فرزندانش‌ از او روایت‌ كرده‌اند.<ref>الجرح‌ و التعدیل‌‌، ج1، ص(1)399؛ برای‌ فهرستى‌ از راویان‌ او، نك: تهذیب الکمال، ج4، ص36-37.</ref>
براء از برخی صحابه نیز روایت می‌کرده است <ref>نک: تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۵-۳۶.</ref> و رجالی نامدار همچون [[شعبی]]، [[عدی بن ثابت]]، [[ابواسحاق سبیعی]]، و نیز دوتن از فرزندانش از او روایت کرده‌اند.<ref>الجرح و التعدیل، ج۱، ص(۱) ۳۹۹؛ برای فهرستی از راویان او، نک: تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۶-۳۷.</ref>


== براء بن عازب‏ و شهادت امام حسین (ع)==
== براء بن عازب‏ و شهادت امام حسین(ع) ==
[[شیخ مفید]] در ارشاد نقل می کند؛ اسماعيل بن زياد گفته روزى [[حضرت علی |على (ع)]] به براء بن عازب فرمود اى براء، فرزند من به شهادت مفتخر مى‏شود و تو زنده هستى و از او يارى نمى‏كنى.
[[شیخ مفید]] در ارشاد نقل می‌کند؛ اسماعیل بن زیاد گفته روزی [[حضرت علی |علی(ع)]] به براء بن عازب فرمود‌ای براء، فرزند من به شهادت مفتخر می‏شود و تو زنده هستی و از او یاری نمی‏کنی.
چون واقعه [[كربلا]] اتفاق افتاد براء مى‏ گفت؛ راستى گفته على (ع) محقق شد، زيرا فرزندش شهيد شد و من از او يارى ننمودم آن گاه از كار خود پشیمان شد.<ref>مفيد، الإرشاد،ج‏1، ص332.</ref>
چون واقعه [[کربلا]] اتفاق افتاد براء می‌گفت؛ راستی گفته علی(ع) محقق شد، زیرا فرزندش شهید شد و من از او یاری ننمودم آن‌گاه از کار خود پشیمان شد.<ref>مفید، الإرشاد، ج‏۱، ص۳۳۲.</ref>
با توجه به روایت مفید زمان مرگ براء بن عازب متاخر از زمان ذکر شده است.
با توجه به روایت مفید زمان مرگ براء بن عازب متاخر از زمان ذکر شده است.


خط ۴۲: خط ۴۲:
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
{{col-begin}}
{{col-begin}}
{{راست‌چین}}
{{راست چین}}
<references />
<references />
{{col-end}}
{{col-end}}
خط ۵۰: خط ۵۰:
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
{{col-begin}}
{{col-begin}}
{{راست‌چین}}
{{راست چین}}
*ابن‌ابى‌ حاتم‌ رازی‌، عبدالرحمان‌، الجرح‌ و التعدیل‌، حیدرآباد دكن‌، 1371ق‌؛
*ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمان، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق؛
*ابن‌ حبان‌، محمد، الثقات‌، حیدرآباددكن‌، 1397ق‌؛
*ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباددکن، ۱۳۹۷ق؛
*ابن‌حبیب‌، محمد، المحبر، حیدرآباد دكن‌، 1361ق‌؛
*ابن حبیب، محمد، المحبر، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق؛
*ابن‌حجر عسقلانى‌، احمد، الاصابة، قاهره‌، 1328ق‌؛
*ابن حجر عسقلانی، احمد، الاصابة، قاهره، ۱۳۲۸ق؛
*ابن‌حزم‌، على‌، جمهرة انساب‌ العرب‌، بیروت‌، 1403ق‌؛
*ابن حزم، علی، جمهرة انساب العرب، بیروت، ۱۴۰۳ق؛
*ابن‌داوود حلى‌، حسن‌، الرجال‌، به‌ كوشش‌ جلال‌الدین‌ محدث‌، ارموی‌، تهران‌، 1342ش‌؛
*ابن داوود حلی، حسن، الرجال، به کوشش جلال الدین محدث، ارموی، تهران، ۱۳۴۲ش؛
*ابن‌سعد، محمد، الطبقات‌ الكبری‌، بیروت‌، دارصادر؛
*ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر؛  
*ابن‌عبدالبر، یوسف‌، الاستیعاب‌، به‌ كوشش‌ على‌ محمد بجاوی‌، قاهره‌، 1380ق‌؛
*ابن عبدالبر، یوسف، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق؛
*ابن‌فقیه‌، احمد، مختصر كتاب‌ البلدان‌، به‌ كوشش‌ دخویه‌، لیدن‌، 1855م‌؛
*ابن فقیه، احمد، مختصر کتاب البلدان، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۸۵۵م؛
*ابن‌قتیبه‌، عبدالله‌، المعارف‌، به‌ كوشش‌ ثروت‌ عكاشه‌، قاهره‌، 1960م‌؛
*ابن قتیبه، عبدالله، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م؛
*ابن‌ قیسرانى‌، محمد، الجمع‌ بین‌ كتابى‌ ابن‌نصر الكلاباذی‌ و ابى‌بكرالاصبهانى‌، حیدرآباددكن‌، 1323ق‌؛
*ابن قیسرانی، محمد، الجمع بین کتابی ابن نصر الکلاباذی و ابی بکرالاصبهانی، حیدرآباددکن، ۱۳۲۳ق؛
*ابن‌هشام‌، عبدالملك‌، السیرة النبویة، به‌ كوشش‌ مصطفى‌ سقا و دیگران‌، قاهره‌، 1355ق‌؛
*ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۵۵ق؛
*ابونعیم‌ اصفهانى‌، احمد، معرفة الصحابة، به‌ كوشش‌ محمدراضى‌ ابن‌حاج‌ عثمان‌، مدینه‌، 1408ق‌؛
*ابونعیم اصفهانی، احمد، معرفة الصحابة، به کوشش محمدراضی ابن حاج عثمان، مدینه، ۱۴۰۸ق؛
*احمدبن‌ حنبل‌، المسند، قاهره‌، 1313ق‌؛
*احمدبن حنبل، المسند، قاهره، ۱۳۱۳ق؛
*بخاری‌، محمد، التاریخ‌ الكبیر، حیدرآباد دكن‌، 1382ق‌؛
*بخاری، محمد، التاریخ الکبیر، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق؛
*بلاذری‌، احمد، انساب‌ الاشراف‌، به‌ كوشش‌ محمد حمیدالله‌، قاهره‌، 1959م‌،
*بلاذری، احمد، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م،
*همو، فتوح‌ البلدان‌، به‌ كوشش‌ دخویه‌، لیدن‌، 1865م‌؛
*همو، فتوح البلدان، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۸۶۵م؛
*تستری‌، محمدتقى‌، قاموس‌ الرجال‌، قم‌، 1410ق‌؛
*تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، ۱۴۱۰ق؛
*خطیب‌ بغدادی‌، احمد، تاریخ‌ بغداد، قاهره‌، 1349ق‌؛
*خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق؛
*خلیفة بن‌ خیاط، التاریخ‌، به‌ كوشش‌ سهیل‌ زكار، دمشق‌، 1387ق‌؛
*خلیفة بن خیاط، التاریخ، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۳۸۷ق؛
*همو، الطبقات‌، به‌ كوشش‌ سهیل‌ زكار، دمشق‌، 1966م‌؛
*همو، الطبقات، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶م؛
*خویى‌، ابوالقاسم‌، معجم‌ رجال‌ الحدیث‌، بیروت‌، 1403ق‌؛
*خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، ۱۴۰۳ق؛
*ذهبى‌، محمد، سیراعلام‌ النبلاء، به‌ كوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، مؤسسه الرسالة‌؛
*ذهبی، محمد، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، مؤسسه الرسالة؛
*رافعى‌ قزوینى‌، عبدالكریم‌، التدوین‌ فى‌ اخبار قزوین‌، حیدرآباد دكن‌، 1984م‌؛
*رافعی قزوینی، عبدالکریم، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۴م؛
*«الرجال»، منسوب‌ به‌ احمد برقى‌، همراه‌ الرجال‌ (نك: هم، ابن‌ داوود)؛
* «‌الرجال »، منسوب به احمد برقی، همراه الرجال (نک: هم، ابن داوود)؛  
*شیخ‌ طوسى‌، محمد، الرجال‌، نجف‌، 1380ق‌؛
*شیخ طوسی، محمد، الرجال، نجف، ۱۳۸۰ق؛
*شیخ‌ مفید، محمد، الارشاد، قم‌، 1413ق‌؛
*شیخ مفید، محمد، الارشاد، قم، ۱۴۱۳ق؛
*همو، الجمل‌، به‌ كوشش‌ على‌ میرشریفى‌، قم‌، 1413ق‌؛
*همو، الجمل، به کوشش علی میرشریفی، قم، ۱۴۱۳ق؛
*طبرانى‌، سلیمان‌، المعجم‌ الكبیر، بغداد، 1398ق‌؛
*طبرانی، سلیمان، المعجم الکبیر، بغداد، ۱۳۹۸ق؛
*طبری‌، تاریخ‌؛
*طبری، تاریخ؛
*كشى‌، محمد، معرفة الرجال‌، اختیار شیخ‌ طوسى‌، به‌ كوشش‌ حسن‌ مصطفوی‌، مشهد، 1348ش‌؛
*کشی، محمد، معرفة الرجال، اختیار شیخ طوسی، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش؛
*محمد بن‌ سلیمان‌ كوفى‌، مناقب‌ الامام‌ امیرالمؤمنین‌ على‌ بن‌ ابى‌ طالب‌ (ع‌به‌ كوشش‌ محمد باقر محمودی‌، قم‌، مجمع‌ الثقافة الاسلامیة‌؛
*محمد بن سلیمان کوفی، مناقب الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(عبه کوشش محمد باقر محمودی، قم، مجمع الثقافة الاسلامیة؛
*مزی‌، یوسف‌، تحفة الاشراف‌، بمبئى‌، 1386ق‌؛
*مزی، یوسف، تحفة الاشراف، بمبئی، ۱۳۸۶ق؛
*همو، تهذیب‌ الكمال‌، به‌ كوشش‌ بشار عواد معروف‌، بیروت‌، مؤسسة الرسالة‌؛
*همو، تهذیب الکمال، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسة الرسالة؛
*مسلم ‌بن‌ حجاج‌، الكنى‌ و الاسماء، دمشق‌، 1404ق‌؛
*مسلم بن حجاج، الکنی و الاسماء، دمشق، ۱۴۰۴ق؛
*واقدی‌، محمد، المغازی‌، به‌ كوشش‌ مارسدن‌ جونز، لندن‌، 1966م‌؛
*واقدی، محمد، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م؛
*ونسینك‌، آ.ی‌
*ونسینک، آ.ی.،  
*المعجم‌ المفهرس‌ لالفاظ الحدیث‌ النبوی‌، استانبول‌، 1988م‌؛
*المعجم المفهرس لالفاظ الحدیث النبوی، استانبول، ۱۹۸۸م؛
*یعقوبى‌، احمد، التاریخ‌، بیروت‌، دارصادر.
*یعقوبی، احمد، التاریخ، بیروت، دارصادر.
{{col-end}}
{{col-end}}
{{پایان}}
{{پایان}}

نسخهٔ ‏۱۷ آوریل ۲۰۱۴، ساعت ۰۶:۲۳

بَراءِ بْن عازِب (متوفی۷۱ یا ۷۲ق /۶۹۰ یا ۶۹۱م)، از اصحاب پیامبر(ص) و علی(ع). وی در نوجوانی مسلمان شد و در بسیاری از غزوه ها شرکت نمود. او از راویان برجسته حدیث غدیر به شمار می‌رود. همچنین او پس از رحلت پیامبر(ص) خبر بیعت مردم با ابوبکر در سقیفه بنی ساعده را به اطلاع بنی هاشم رسانید و خود نیز از بیعت با وی امتناع نمود.

نسب و کنیه

براء از انصار و از تیره بنی حارثه قبیله اوس در مدینه بود.[۱] چندین کنیه برای واو ذکر شده که از همه مشهورتر ابوعماره است.[۲]

مسلمان شدن

براء پیش از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، در حالی که هنوز بسیار نوجوان بود، مسلمان شد[۳] و احتمالاً پدرش نیز پیشتر مسلمان شده بود.[۴]

شرکت نکردن در جنگ بدر و احد

براء و برخی دیگر همچون عبدالله بن عمر و اسامة بن زید به دلیل نوجوانی اجازه نیافتند در جنگ بدر شرکت کنند.[۵] به احتمال بسیار، در غزوه احد نیز پیامبر(ص) مشارکت او و برخی نوجوانان دیگر را نپذیرفت.[۶]

شرکت در جنگ ها

نخستین جنگی که او در آن حضور یافت، غزوه خندق بود، در حالی که ۱۵سال بیشتر نداشت.[۷] با آنکه گفته‌اند وی در ۱۴ تا ۱۸ غزوه شرکت داشته[۸] ولی نقش خاصی از او در این غزوات گزارش نشده است.[۹]

طبق روایتی از خود براء، زمانی که پیامبر(ص)، خالد بن ولید را برای تبلیغ اسلام به یمن فرستاد (۱۰ق)، وی همراه گروه او بود و چون این مأموریت به حضرت علی(ع) واگذار شد، براء به آن حضرت پیوست.[۱۰]

امتناع از بیعت با ابوبکر

به روایت یعقوبی[۱۱]، پس از رحلت پیامبر(ص)، براء خبر بیعت با ابوبکر در سقیفه بنی ساعده را به اطلاع بنی هاشم رسانید و خود جزو کسانی بود که از بیعت با او خودداری کرد.

شرکت در فتوحات

بر اساس برخی روایات براء بن عازب در اواخر دوره عمر یا اوایل دوره عثمان، در فتح برخی نواحی ایران، همچون ری، قومس، زنجان، ابهر و قزوین حضور داشته، یا خود فرمانده بوده است؛ چنانکه یکی از فتوح ری [۱۲] به دست او بود. وا با اهالی ابهر صلح کرد و با مردم قزوین نیز به دشواری از در صلح درآمد و آنان نیز اسلام آوردند[۱۳] اما زنجان را از راه جنگ به تصرف درآورد.[۱۴] با اینهمه، باید گفت دست کم یک روایت از روایات فتوح، نشان از خلط و اشتباه میان او و براء بن مالک دارد.[۱۵]

بیعت با امام علی(ع)

گفته‌اند براءبن عازب جزو کسانی بود که با امیرالمؤمنین علی(ع) دست بیعت دادند.[۱۶] اگر چه در روایت‌های مربوط به پیکارهای دوره خلافت امام علی(ع) نقشی از او دیده نمی‌شود، اما به روایتی، براء علاوه بر حضور در جنگ‌های جمل و صفین و نهروان، در نبرد اخیر، از سوی امام علی(ع) مأموریت یافت تا خوارج را به بازگشت به اردوی امام علی(ع) دعوت کند.[۱۷]

وفات

براء بن عازب در شهر کوفه سکونت داشت [۱۸] و در حالی که بینایی خود را از دست داده بود[۱۹] در دوره تسلط مصعب بن زبیر بر عراق، در کوفه یا مدینه درگذشت.[۲۰]

روایات وی

از طریق براء احادیثی از حضرت رسول(ص) نقل شده است.[۲۱] برخی از این روایت‌ها نشان می‌دهد که او به اخبار و احادیث مربوط به سیره نبوی(ص) علاقه داشته است. [۲۲]

او از راویان برجسته حدیث غدیر نیز به شمار می‌آید[۲۳]

براء از برخی صحابه نیز روایت می‌کرده است [۲۴] و رجالی نامدار همچون شعبی، عدی بن ثابت، ابواسحاق سبیعی، و نیز دوتن از فرزندانش از او روایت کرده‌اند.[۲۵]

براء بن عازب‏ و شهادت امام حسین(ع)

شیخ مفید در ارشاد نقل می‌کند؛ اسماعیل بن زیاد گفته روزی علی(ع) به براء بن عازب فرمود‌ای براء، فرزند من به شهادت مفتخر می‏شود و تو زنده هستی و از او یاری نمی‏کنی. چون واقعه کربلا اتفاق افتاد براء می‌گفت؛ راستی گفته علی(ع) محقق شد، زیرا فرزندش شهید شد و من از او یاری ننمودم آن‌گاه از کار خود پشیمان شد.[۲۶] با توجه به روایت مفید زمان مرگ براء بن عازب متاخر از زمان ذکر شده است.

پانویس

  1. الطبقات، ج۱، ص۱۸۶؛ التاریخ الکبیر، ج۱ (۲)، ص۱۱۷؛ برای سلسله نسب او، نک: تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۴-۳۵.
  2. نک: الطبقات، ج۱، ص۳۰۳؛ الکنی و الاسماء، ص۷۷؛ معرفة الصحابة، ج۳، ص۷۱.
  3. الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۷- ۳۶.
  4. الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۵.
  5. المغازی، ج۱، ص۲۱؛ الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۷، ۳۶۸.
  6. المغازی، ج۱، ص۲۱۶؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۱۶؛ قس: المعجم الکبیر، ج۲، ص۸؛ معرفة الصحابة، ج۳، ص۷۳، که از قول براء آورده‌اند که در اُحد حضور داشته است.
  7. المغازی، ج۲، ص۴۵۳؛ السیرة النبویة، ج۳، ص۷۰؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۴.
  8. التاریخ الکبیر، ج۱ (۲)، ص۱۱۷؛ الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۸؛ معرفة الصحابة، ج۳، ص۷۱.
  9. نک: الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۵.
  10. تاریخ طبری، ج۳، ص۱۳۱-۱۳۲؛ الارشاد، ج۱، ص۶۲.
  11. تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۲۴.
  12. التاریخ، ج۱، ص۱۶۰-۱۶۱؛ فتوح البلدان، ص۳۱۷- ۳۱۸.
  13. نک: فتوح البلدان، ص۳۲۱-۳۲۲.
  14. التاریخ، ص۳۲۲.
  15. الطبقات، ج۱، ص۴۴۹؛ قس: التاریخ، ص۳۸.
  16. الجمل، ص۱۰۲، ۱۰۴.
  17. خطیب، ج۱، ص۱۷۷؛ نیزنک: ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۵۷؛ رافعی، ج۱، ص۶۱؛ ابن حجر، ج۱، ص۱۴۷.
  18. التاریخ، ج۱، ص۱۸۶؛ التاریخ الکبیر، ج۱ (۲)، ص۱۱۷.
  19. المحبر، ص۲۹۸؛ المعارف، ص۵۸۷.
  20. التاریخ، ج۱، ص۳۴۱؛ الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۸.
  21. نک: المسند، ج۴، ص۲۸۰، ۳۰۴؛ المعجم الکبیر، ج۲، ص۹-۱۰؛ تحفة الاشراف، ج۲، ص۱۳ به بعد؛ برای احادیث او در صحاح، نک: سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۱۹۶.
  22. الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۶۵-۳۶۶؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۲۵۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۹۳، ۵۲۶، ۶۳۶.
  23. المسند، ج۴، ص۲۸۱؛ مناقب الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، ج۲، ص۳۶۸-۳۷۰؛ قس: معرفة الرجال، ص۴۵، که می‌گوید او این حدیث را کتمان کرد و بر اثر نفرین امام علی(ع) نابینا شد؛ نیز نک: رجال ابن داوود حلی، ۶۴؛ قس: معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۲۷۷-۲۷۹؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۲۶۰.
  24. نک: تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۵-۳۶.
  25. الجرح و التعدیل، ج۱، ص(۱) ۳۹۹؛ برای فهرستی از راویان او، نک: تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۶-۳۷.
  26. مفید، الإرشاد، ج‏۱، ص۳۳۲.

منابع

  • ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمان، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق؛
  • ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباددکن، ۱۳۹۷ق؛
  • ابن حبیب، محمد، المحبر، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق؛
  • ابن حجر عسقلانی، احمد، الاصابة، قاهره، ۱۳۲۸ق؛
  • ابن حزم، علی، جمهرة انساب العرب، بیروت، ۱۴۰۳ق؛
  • ابن داوود حلی، حسن، الرجال، به کوشش جلال الدین محدث، ارموی، تهران، ۱۳۴۲ش؛
  • ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر؛
  • ابن عبدالبر، یوسف، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق؛
  • ابن فقیه، احمد، مختصر کتاب البلدان، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۸۵۵م؛
  • ابن قتیبه، عبدالله، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م؛
  • ابن قیسرانی، محمد، الجمع بین کتابی ابن نصر الکلاباذی و ابی بکرالاصبهانی، حیدرآباددکن، ۱۳۲۳ق؛
  • ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۵۵ق؛
  • ابونعیم اصفهانی، احمد، معرفة الصحابة، به کوشش محمدراضی ابن حاج عثمان، مدینه، ۱۴۰۸ق؛
  • احمدبن حنبل، المسند، قاهره، ۱۳۱۳ق؛
  • بخاری، محمد، التاریخ الکبیر، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق؛
  • بلاذری، احمد، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م،
  • همو، فتوح البلدان، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۸۶۵م؛
  • تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، ۱۴۱۰ق؛
  • خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق؛
  • خلیفة بن خیاط، التاریخ، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۳۸۷ق؛
  • همو، الطبقات، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶م؛
  • خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، ۱۴۰۳ق؛
  • ذهبی، محمد، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، مؤسسه الرسالة؛
  • رافعی قزوینی، عبدالکریم، التدوین فی اخبار قزوین، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۴م؛
  • «‌الرجال »، منسوب به احمد برقی، همراه الرجال (نک: هم، ابن داوود)؛
  • شیخ طوسی، محمد، الرجال، نجف، ۱۳۸۰ق؛
  • شیخ مفید، محمد، الارشاد، قم، ۱۴۱۳ق؛
  • همو، الجمل، به کوشش علی میرشریفی، قم، ۱۴۱۳ق؛
  • طبرانی، سلیمان، المعجم الکبیر، بغداد، ۱۳۹۸ق؛
  • طبری، تاریخ؛
  • کشی، محمد، معرفة الرجال، اختیار شیخ طوسی، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش؛
  • محمد بن سلیمان کوفی، مناقب الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، به کوشش محمد باقر محمودی، قم، مجمع الثقافة الاسلامیة؛
  • مزی، یوسف، تحفة الاشراف، بمبئی، ۱۳۸۶ق؛
  • همو، تهذیب الکمال، به کوشش بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسة الرسالة؛
  • مسلم بن حجاج، الکنی و الاسماء، دمشق، ۱۴۰۴ق؛
  • واقدی، محمد، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م؛
  • ونسینک، آ.ی.،
  • المعجم المفهرس لالفاظ الحدیث النبوی، استانبول، ۱۹۸۸م؛
  • یعقوبی، احمد، التاریخ، بیروت، دارصادر.

پیوند به بیرون

منبع مقاله: دایرة المعارف بزرگ اسلامی؛ براء بن عازب