فهرست شرح‌ها و حاشیه‌های قواعد الاحکام
فهرست شرح‌ها و حاشیه‌های قواعد الاحکام مجموعه‌ای از شرح‌ها و حواشی است که توسط افرادی همچون فخرالمحققین، محقق کرکی، فاضل هندی، شهید اول، شهید ثانی و جعفر کاشف‌الغطاء برای تبیین و توضیح کتاب قواعد الاحکام نگاشته شده است.
کتاب قواعد الاحکام
قواعد الاحکام کتابی است مشتمل بر ۶۶۰۰ مسئله فقهی که یک دوره فقه کامل از طهارت تا دیات در برمی‌گیرد و توسط علامه حلی (درگذشت: ۷۲۶ق) نوشته شده است. علامه حلی این کتاب را در مدت ده سال تألیف کرد و آن را محور تدریس خود در حوزه علمیه بغداد قرار داد.[۱] قواعدالاحکام در ادوار مختلف مورد توجه علماء و بزرگان حوزه‌های علمیه بوده است.[۲]
آقابزرگ تهرانی، کتاب‌شناس شیعه، کتاب قواعد الاحکام را به‌عنوان باارزش‌ترین کتاب فقهی بعد از کتاب شرائع الاسلام معرفی کرده است.[۳]
شرح‌ها و حواشی
آقابزرگ تهرانی در کتاب الذریعه، ۳۶ شرح و حاشیه برای کتاب قواعد الاحکام معرفی کرده که از جمله مهمترین آنها ایضاح الفوائد و جامع المقاصد است.[۴]
- إیضاح الفوائد تألیف فخرالمحققین فرزند علامه حلی (م۷۷۱ق)
- الحواشی البخاریة تألیف جمال الدین أحمد بن نجار (م۸۲۳–۸۳۵ق)
- جامع الفوائد تألیف عزالدین مولی عبد الله بن الحسین التستری شاگرد مقدس اردبیلی (م۱۰۲۱ق)
- جامع المقاصد تألیف محقق کرکی (م۹۴۰ق)
- جوامع الکلم تألیف محمدرحیم بن محمد البروجردی (م۱۳۰۹ق)
- خزائن الکلام تألیف محمود بن جعفر عراقی میثمی متوفی بها حدود (۱۳۱۰)
- شوارع الأعلام تألیف محمدجعفر استرآبادی (م۱۲۶۳ق)
- کشف اللثام تألیف فاضل هندی (م۱۱۳۷ق)
- المسائل المظاهریّة، حاشیه فخر المحققین، فرزند علامه حلی (م۷۷۱ق)
- حاشیه سید محمدجواد عاملی، مؤلف مفتاح الکرامة (م۱۲۲۶ق)، برقسمت تجارت
- حاشیه خود علامه حلی بر قواعد که کتاب کوچکی است.
- حاشیه محقق کرکی، شیخ علی بن حسین کرکی (م۹۴۰ق)
- سدید الافهام تألیف فخر الدین أحمد بن محمد بن رفاعة سبیعی
- شرح خطبه قواعد الأحکام، تألیف فخر المحققین که غیر از شرح معروف به إیضاح الفوائد است.
- شرح شیخ جعفر کاشف‌الغطاء، شرح بر کتاب طهارت و بیع فقط. (م۱۲۲۸ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف محمد بن مکی الشهید اول (۷۸۶ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف علامه میرزا فخر الدین نراقی (م۱۳۲۵ق) در ۵ جلد
- شرح قواعد الأحکام تألیف عمیدالدین عبدالمطلب اعرجی، خواهرزاده علامه حلی (م۷۵۴ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف محمدعلی مدرس چهاردهی نجفی (م۱۳۳۴ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف آقا محمدهادی ابن مولی محمد صالح مازندرانی (م۱۰۸۰ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف حسین بن محیی الدین بن عبد اللطیف بن أبی جامع عاملی (م۱۰۶۷ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف سید إسماعیل ابن أمیر أسد الله حسینی (م۱۳۰۰ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف شیخ أسد الله کاظمی
- شرح قواعد الأحکام تألیف عبد الحسین بن مولی علی بن محمد برغانی
- شرح قواعد الأحکام تألیف عبدالله بن شهاب الدین حسین یزدی شهابادی (م۹۸۱ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف عبدالنبی بن علی کاظمی (م۱۲۵۶ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف عزالدین حسین بن عبد الصمد حارثی (م۹۸۴ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف علامه لطف الله أسکی لاریجانی نجفی (م۱۳۱ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف علامه مسیح بن محمد سعید طهرانی (م۱۲۶۳ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف محمدعلی بن عباس بلاغی (م۱۲۲۸ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف ملا علی قارپوزآبادی زنجانی (م۱۲۹۰ق) در ۲۴ جلد
- شرح قواعد الأحکام تألیف میرزا محمدزمان بن محمد جعفر رضوی مشهدی (م۱۰۴۱ق)
- شرح قواعد الأحکام تألیف نورالدین علی بن شهاب الدین أحمد بن أبی جامع الحارثی العاملی (م۱۰۴ق)
- مفتاح الکرامة فی شرح قواعد علامّة، تألیف محمد جواد بن محمد عاملی نجفی (م۱۲۲۶ق)
- نکت القواعد شرح قواعد الأحکام تألیف شهید ثانی (م۹۶۵ق)
- وسیلة المقاصد فی فتح معضلات القواعد تألیف فخر الدین أحمد بن عبد الله بن متوج بحرانی (م۸۲۰ق)
پانویس
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعدالاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۳ق.