علی بن محمد خزاز قمی
| فقیه و محدث شیعی | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | علی بن محمد بن علی خزاز قمی رازی |
| تاریخ تولد | قرن چهارم |
| زادگاه | قم |
| تاریخ وفات | ۴۰۰ق |
| شهر وفات | ری |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شیخ صدوق • ابوالمفضل شیبانی • ابوعلی احمد بن اسماعیل سلیمانی |
| شاگردان | ابوالبرکات علی بن حسن حسینی جوری • محمد بن ابوالحسن بن عبد الصمد قمی • محمد بن حسین بن سعید قمی |
| محل تحصیل | قم • ری • بغداد |
| تألیفات | کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر • الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة • الإیضاح فی أصول الدین علی مذهب أهل البیت |
علی بن محمد بن علی خزاز قمی رازی از فقها و راویان شیعه در نیمه دوم قرن چهارم هجری است. خزاز، نزد بزرگانی همچون شیخ صدوق و دیگر اساتید ری و بغداد شاگردی کرد. مشهورترین اثر او، کتاب کفایة الاثر است که روایات و نصوص دالّ بر خلافت و امامت ائمه اطهار(ع) را در آن گردآوری کرده است.
جایگاه
علی بن محمد خزاز مشهور به خزاز قمی[۱] در بیان عالمان و بزرگان شیعه، یکی از فقیهان سرشناس و دانشمندان نامدار و موثق شیعه معرفی شده است.[۲] میرزا عبدالله افندی اصفهانی او راوی معروف و معتبر شیعه و از شاگردان شیخ صدوق و دیگر عالمان معاصر با او معرفی می‌کند[۳] و علامه مجلسی کتاب کفایة الأثر او را کتابی می‌داند که مانندش در زمینه امامت تألیف نشده و این اثر، بهترین نشانه بر فضل، کمال، وثاقت و دیانت مؤلف است.[۴]
ولادت و وفات
علی بن محمد خزاز در قم به‌دنیا آمد؛ اما تاریخ ولادت او دقیقاً مشخص نیست. نظر به روایت خزار از شیخ صدوق متوفای ۳۸۱ق، ابن عیاش جوهری متوفای ۴۰۱ق و ابوالمفضل شیبانی متوفای ۳۸۷ق، او را متولد نیمه دوم قرن چهارم دانسته‌اند.[۵]
درباره سال وفات او هم تاریخ مشخصی مطرح نیست، اما گفته شده در سال ۴۰۰ق در ری بوده است.
تحصیلات علمی
خاندان خزاز در اصل، اهل قم بودند و سپس به ری مهاجرت کردند که در آن روزگار، مرکزیت علمی بیشتری نسبت به قم یافته بود و ابن‌بابویه مشهور به شیخ صدوق(متوفای ۳۸۱ق) در آن‌جا سکونت داشت. خزاز از عالمانی نیز بهره برده که ساکن بغداد بوده‌اند؛ از این رو می‌توان به سفر علمی وی به بغداد هم اشاره کرد.
اساتید و شاگردان
وی از محضر علمای بزرگی بهره‌مند گشته است مانند:
- شیخ صدوق
- ابوالمفضل محمد بن عبد الله بن مطلب شیبانی
- ابو علی احمد بن اسماعیل سلیمانی
- احمد بن زیاد بن جعفر همدانی
- ابو علی احمد بن سلیمان
- احمد بن محمد بن اسحاق قاضی
- احمد بن محمد بن عبد الله بن حسن عیاشی
- ابو عبدالله احمد بن محمد بن عبد الله بن حسن بن عباس جوهری
- حسین بن محمد بن جعفر بن محمد تمیمی بن نجار کوفی
- حسین بن علی بن حسن رازی.[۶]
چهره‌های برجسته‌ای از محضر وی بهره برده‌اند از جمله:
- ابوالبرکات علی بن حسن حسینی جوری
- محمد بن ابوالحسن بن عبد الصمد قمی
- محمد بن حسین بن سعید قمی.[۷]
آثار و تألیفات
علی بن محمد خزاز دارای تألیفاتی در علوم فقه، کلام و حدیث است. از جمله تألیفات او:
- کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر. خزّاز در این کتاب در مقام گردآوری روایات و نصوص دالّ بر خلافت و امامت ائمه اطهار(ع) است.
- الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة
- الإیضاح فی أصول الدین علی مذهب أهل البیت علیهم‌السلام.[۸]
پانویس
- ↑ قمی، هدیة الاحباب، ص۱۳۱؛ قمی، فوائد الرضویه، ۱۳۸۵ش، ص۳۲۵؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۱۸۴.
- ↑ نجاشی، رجال جاشی، ۱۴۱۶ق، ص۲۶۸؛ حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۱۸۸؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۳۱۳.
- ↑ خزاز، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، مقدمه کتاب.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۱، ص۱۰.
- ↑ تهرانی، الذریعه، ج۲، ص۴۸۹. ج۱۸، ص۸۶.
- ↑ خزاز، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۵ و ۱۶.
- ↑ خزاز، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۶.
- ↑ خزاز، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۶.
منابع
- خزاز، علی بن محمد، کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الاثنی عشر، قم، بیدار، ۱۴۰۱ق.
- تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۶ق.
- حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الأقوال، مؤسسة نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
- خوانساری، محمد باقر بن زین العابدین، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم، اسماعیلیان.
- قمی، عباس، الکنی و الالقاب، تهران، مکتبة الصدر.
- قمی، عباس، الفواید الرضویه فی احوال علماء المذهب الجعفریه، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۵ش.