آیه ۱ سوره مجادله
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه | ۱ |
| واقع در سوره | مجادله |
| جزء | ۲۸ |
| اطلاعات محتوایی | |
| درباره | شنیدن صدای زنی که به سنتی از سنت‌های جاهلی معترض بود |
آیه ۱ سوره مجادله داستان اعتراض یک زنِ مسلمان[۱] به مسئله ظِهار است؛ زیرا این مسأله موجب قطع رابطه زناشویی شده بود.[۲] خداوند کلام او را شنید،[۳] دعایش را مستجاب کرد[۴] و در آیه ۲ مجادله ظهار را باطل دانست.[۵]
﴿قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِي تُجَادِلُكَ فِي زَوْجِهَا وَتَشْتَكِي إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ يَسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَا إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ ١﴾ [مجادله:1]|﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. خدا گفتار [زنی] را که دربارهٔ شوهرش با تو گفتگو و به خدا شکایت می‌کرد شنید و خدا گفتگوی شما را می‌شنود زیرا خدا شنوای بیناست ١﴾
سوره مجادله در سال نهم هجری نازل شده است.[۶] تعبیر «تُجادِلُکَ» را برخی به گفتگو میان آن زن و پیامبر اکرم(ص)[۷] و برخی گفتگویی که به جدال کشیده شده معنا کرده‌اند.[۸] شأن نزول آیات ابتدایی سوره مجادله را بسیاری از مفسران با اندکی تفاوت ذکر کره‌اند.[۹]
آیات ابتدایی سوره مجادله پیرامون خَولَه دختر ثَعْلَبه، همسر اوس بن صامت نازل شده است.[۱۰] همسر خوله از وی عصبانی شده و ظِهار که نوعی طلاق در عرب جاهلی بود[۱۱] را بر زبان راند.[۱۲] خوله نزد پیامبر(ص) رفت. از شوهرش شکایت کرد و گفت: «ای رسول خدا(ص)! جوانی‌ام را به پای او پوسانیدم و چندین شکم برایش زاییدم، حالا که سن من بالا رفته و از بچه آوردن افتادهام، میگوید: تو بر من مثل پشت مادرم حرام هستی».[۱۳] براساس برخی نقل‌ها مرد از گفته خود پشیمان شده بود.[۱۴]
بنابر تفسیر سید محمدحسین فضل‌الله عالم و مفسر شیعه؛ پیامبر(ص) کلام وی را گوش داد، اما هنوز هیچ حکم شرعی برای حلّ مشکل و بازگرداندن رابطه زناشویی بین آن دو وجود نداشت. آن زن به شدت بر پیامبر(ص) اصرار می‌کرد؛ زیرا این مسئله نقطه‌ی بحرانی زندگی او بود، اما پیامبر راه‌حلی نداشت.[۱۵] در نتیجه این زن شکایت خود را به نزد خداوند برد.[۱۶] در این هنگام، خداوند آیات ابتدایی سوره مجادله را نازل کرد و در آیه اول گفت که خداوند صدای این زن را شنید.[۱۷] با نزول این آیات حکم جدیدی صادر شد تا حق این زن را بدهد و آرامش را به او و همسرش بازگرداند.[۱۸]
پانویس
- ↑ صفار، المرأة وإنتاج المعرفة الدینیة، سایت حسن الصفار.
- ↑ شهابی، ادوار فقه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۹.
- ↑ صفار، المرأة و إنتاج المعرفة الدینیة، سایت حسن الصفار.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۱۷۸.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۲۰۲۴م، ج۷، ص۲۶۵.
- ↑ بازرگان، نظم قرآن، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۱۶۵.
- ↑ حسینی شیرازی، تبیین القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۵۵۶.
- ↑ مدرسی، من هُدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۵، ص۱۳۸.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۳، ص۴۰۹.
- ↑ طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۲۵۴.
- ↑ شهابی، ادوار فقه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰۹.
- ↑ طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۲۵۴.
- ↑ واحدی نیشابوری، أسباب نزول القرآن، ۱۴۱۱ق، ص۴۲۷-۴۲۸.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۱۷۸.
- ↑ فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۲، ص۶۰.
- ↑ طیب، أطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۱۲، ص۴۴۷.
- ↑ فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۲، ص۶۰.
- ↑ سید قطب، فی ظلال القرآن، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۳۵۰۵.
منابع
- بازرگان، عبدالعلی، نظم قرآن، تهران، قلم، ۱۳۷۲ش.
- حسینی شیرازی، سید محمد، تبیین القرآن، بیروت، دار العلوم، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.
- سید قطب، فی ظلال القرآن، بیروت، قاهره، دارالشروق، چاپ هفدهم، ۱۴۱۲ق.
- شهابی خراسانی، محمود بن عبد السلام تربتی، ادوار فقه، تهران، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۴۱۷ق.
- صفار، حسن، المرأة وإنتاج المعرفة الدینیة، سایت حسن الصفار، تاریخ درج مطلب: ۱۲/ ۲/ ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید: ۵ خرداد ۱۴۰۴ش.
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ق،
- طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
- مدرسی، سید محمدتقی، تهران، من هدی القرآن، دار محبی الحسین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب النزول، بیروت، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۱۱ق.