انگلیس، واحد تشکیل‌دهنده اصلی کشور بریتانیا (در کنار اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی) که حدود ۶۰ درصد مسیحی و نزدیک به ۴.۵ درصد مسلمان (حدود ۲.۷۹ میلیون نفر) دارد. اسلام دومین گروه دینی بزرگ در انگلیس است و مسلمانانی از جنوب و جنوب شرق آسیا، کشورهای عربی و آفریقایی و مسلمانان بالکان و ترکیه در آن زندگی می‌کنند. لندن پایتخت انگلیس، بیشترین جمعیت مسلمان را در این کشور دارد.
 | |||
| |||
| اطلاعات عمومی | |||
|---|---|---|---|
| جمعیت کل | ۶۵.۸۰۸.۵۷۳ نفر (۲۰۱۷ میلادی)[۱] | ||
| مساحت | ۲۴۴.۸۲۰ کیلومتر مربع | ||
| حکومت | پادشاهی مشروطه | ||
| پایتخت | |||
| اسلام | |||
| جمعیت مسلمانان | ۱.۸ تا ۲.۲ میلیون نفر | ||
| اطلاعات شیعی | |||
| جمعیت | حدود ۲۰۰ هزار نفر | ||
| مؤسسات فرهنگی | مجمع جهانی اسلام، | ||
| مؤسسات اجتماعی | مؤسسه خیریه امام خویی | ||
بر اساس آمار سال ۲۰۲۴م، بیش از ۱۷۰۰ مسجد در انگلیس فعال است که به‌ترتیب تعداد، متعلق به اهل‌سنت دیوبندی، اهل‌سنت بریلوی، سنی‌های سلفی، شیعیان اثنی‌عشری، شیعیان اسماعیلی و شیعیان بهره است. اولین مسجد انگلیس، مسجد شاه‌جهان در شهر ووکینگ است که در سال ۱۸۸۹م تأسیس شده است.
شیعیان انگلیس که نسبت به اهل‌سنت در اقلیت‌اند، حدود ۲۰۰ هزار نفر تخمین زده شده‌اند و بیشترین تجمع آنها در لندن، بیرمنگام و منچستر است. شیعیان انگلیس بیشتر از کشورهای ایران، عراق و پاکستان هستند. شیعیان خوجه اثناعشری هم یکی از جمعیت‌های شیعه ساکن در انگلیس هستند.
تعدادی از مؤسسات و مراکز اسلامی و شیعی در انگلیس مشغول به فعالیت‌های تبلیغی، آیینی و فرهنگی هستند؛ از جمله مرکز اسلامی انگلیس، مجمع اسلامی جهانی، بنیاد امام خویی، محمدی تراست، مرکز اسلامی منچستر و مرکز اسلامی امام رضا(ع).
اطلاعات کلی
انگلیس، واحد تشکیل‌دهنده اصلی جزیره بریتانیا که بیش از نیمی از مساحت آن را در بر گرفته و بیش از چهار-پنجم جمعیت بریتانیا را در خود جای داده است.[۲] این کشور با رودخانه‌های بزرگ و نهرهای کوچک احاطه شده و زمین‌های حاصلخیر دارد که نتیجه آن برخورداری از اقتصاد کشاورزی پررونق است.[۳] لندن، پایتخت انگلستان، یکی از شهرهای برجسته جهان و قطب سیاسی و اقتصادی است.[۴]
انگلستان از شمال به اسکاتلند، از غرب به دریای ایرلند و ولز و اقیانوس اطلس متصل می‌شود؛ همچنین از جنوب به کانال انگلیس و از شرق به دریای شمال.[۵]
زبان مردم انگلستان، انگلیسی است؛ گرچه این زبان اختصاص به انگلستان ندارد و زبان اصلی مردم ولز، اسکاتلند، ایرلند و ایالات متحده امریکا نیز همین زبان است. با این حال منبع اصلی زبان انگلیسی، قوم آنگلوساکسون است که در قرن پنجم و ششم میلادی در انگلستان ساکن شده‌اند.[۶]
کلیسای رسمی انگلیس که پادشاه بریتانیا در رأس آن قرار دارد، ۱۳ هزار کلیسا را اداره می‌کند. با این حال کمتر از یک‌سوم ازدواج‌ها در انگلستان در کلیسا برگزار می‌شود و از هر چهار نوزاد، تنها یک نوزاد غسل تعمید داده می‌شود. گرچه انگلیس کشوری سکولار است اما اعتقاد به خدا و اصول اصلی مسیحی همچنان در آن وجود دارد. علاوه بر مسیحیان، جمعیت‌های بزرگی از مسلمانان، یهودیان، سیک‌ها و هندوها نیز در انگلستان زندگی می‌کنند.[۷]
بر اساس آمار سال ۲۰۱۱ میلادی که در دائرةالمعارف بریتانیکا ثبت شده، حدود ۶۰ درصد جمعیت انگلیس مسیحی، نزدیک به ۳۰ درصد غیرمذهبی، حدود ۴.۵ درصد مسلمان، و حدود ۱.۵ درصد هندو هستند.[۸] بدین ترتیب بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۱م، جمعیت مسلمانان انگلیس ۲.۷۹ میلیون نفر بوده است.[۹]
اسلام در انگلیس
اسلام دومین گروه دینی بزرگ در انگلیس است. مسلمانان انگلیس اغلب از جنوب و جنوب شرق آسیا، کشورهای عربی و افریقایی و نیز منطقه بالکان و ترکیه هستند، و همچنین مسلمانانی که از ادیان دیگر به اسلام پیوسته‌اند.[۱۰] اولین گروه از مسلمانان که به‌طور گسترده وارد انگلستان شدند، در قرن هجدهم میلادی، ملوانان موسوم به لاسکارها از شبه‌قاره هند بودند. با این حال گفته شده که پادشاه بریتانیا در قرن هشتم میلادی سکه‌ای منقوش به عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» برای تجارت با مسلمانان ضرب کرده است.[۱۱]
لندن، پایتخت انگلستان، بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۱م، بیشترین جمعیت مسلمان را در انگلیس دارد.[۱۲] تقریباً نیمی از جمعیت مسلمانان این کشور در محروم‌ترین مناطق آن زندگی می‌کنند.[۱۳] از سوی دیگر، آمارها نشان می‌دهند که بیش از دو-سوم مسلمانان در انگلستان و ولز، در مناطقی با بالاترین نرخ بیکاری ساکن‌اند.[۱۴]
بر اساس آمار سال ۲۰۲۴م، تعداد ۱۸۵۸ مسجد در سراسر بریتانیا وجود دارد (انگلستان: ۱۷۱۷، ولز: ۴۲، اسکاتلند: ۹۲، ایرلند شمالی: ۵). این رقم در سال ۲۰۱۵م ۱۶۴۰ مورد بوده است که رشد قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. از میان مساجد بریتانیا، ۸۲۳ مسجد مربوط به اهل‌سنت دیوبندی، ۵۳۹ مسجد مربوط به اهل‌سنت بریلوی و ۲۰۰ مسجد مربوط به سنی‌های سلفی است. همچنین ۹۵ مسجد مربوط به شیعیان اثنی‌عشری، ۴۲ مسجد شیعیان اسماعیلی و ۸ مسجد شیعیان بهره در بریتانیا وجود دارد. گروه‌های دیگری از جمله اباضیان، صوفیان سنی، اهل‌سنت افریقا، اخوان المسلمین و پیروان مودودی، هر کدام مساجد مختص به خود دارند. گفته شده که نزدیک به سه‌چهارم مساجد در بریتانیا پذیرای حضور زنان مسلمان هستند.[۱۵]
اولین مسجد انگلستان، و همچنین اولین مسجد در بریتانیا و شمال اروپا، مسجد شاه‌جهان است که در سال ۱۸۸۹ در شهر ووکینگ، در جنوب غربی لندن، ساخته شد. سازنده غیرمسلمان این مسجد، گوتلیب ویلهلم لایتنر بوده است. مسجد شاه‌جهان علاوه بر اینکه برای نمازهای یومیه مورد استفاده مسلمانان قرار می‌گیرد، محلی برای برگزاری جلسات درسی منظم برای کودکان و بزرگسالان است.[۱۶]
شیعیان انگلیس
شیعیان ساکن انگلستان که نسبت به اهل‌سنت در اقلیت‌اند، حدود ۲۰۰ هزار نفر تخمین زده شده‌اند. بیشترین تجمع آنان در لندن، بیرمنگهام و منچستر بوده و بیشتر از کشورهای ایران، عراق، پاکستان، هند، لبنان هستند.[۱۷]
شیعیان ایرانی با حمایت سید علی خامنه‌ای و دیگر مراجع تقلید و دفاتر آنان، در لندن و چند شهر بزرگ انگلستان، مراکزی برای اجتماع و تبلیغ شیعیان دارند. علاوه بر این، مرکز آموزشی فرهنگی العصر، مؤسسه امام مهدی(عج)، جامعه شیعیان خوجه اثناعشری، حسینیه رسول الله الاعظم(ص)، مؤسسه محمدی تراست (پاکستانی‌های شیعه)، اداره جعفری و محفل علی(ع)، عمده‌ترین مراکز شیعه در انگلستان هستند.[۱۸]
این مراکز به‌طور مستمر به فعالیت‌های آموزشی و تبلیغی و همچنین کمک به فقرا مشغول‌اند و در مناسبت‌های مذهبی همچون ماه رمضان، شب‌های قدر، ایام سوگواری به‌ویژه دهه عاشورا و جشن‌هایی مانند ولادت پیامبر اسلام و نیمه شعبان، پذیرای شیعیان هستند.[۱۹]
شیعیان خوجه اثناعشری
آغاز حضور شیعیان خوجه اثناعشری در انگلیس، به اوایل دهه ۱۹۵۰م بازمی‌گردد.[۲۰] در این دوره گروهی از شیعیان خوجه اثناعشری با هدف تحصیل در دانشگاه‌های انگلستان از کشورهای شرق آفریقا به انگلستان مهاجرت کردند و شماری از خانواده‌های خوجه اثناعشری نیز به انگلستان رفتند.[۲۱] در ۱۹۷۲ با اخراج خوجه‌های اثناعشری از اوگاندا موج دیگری از آنان به انگلستان مهاجرت کردند.[۲۲] شیعیان خوجه اثناعشری مقیم انگلستان در شهرهای لندن، بیرمنگهام، لستر، منچستر، پیتربورو، لیدز، وسکس، میستون، و میلتون استقرار یافتند. جماعت لندن با ۵ هزار عضو، از جماعات بزرگ شیعیان خوجه اثناعشری است.[۲۳] این جماعت در تأسیس فدراسیون جهانی جماعات شیعه خوجه اثناعشری نقش مهمی داشت و با حمایت فدراسیون جهانی، مرکز اسلامی حسینی را تأسیس کرد.[۲۴]
مراکز شیعه در انگلستان
مرکز اسلامی انگلیس
مرکز اسلامی انگلیس (Islamic Centre England - London) در دسامبر ۱۹۹۵ میلادی (دی ۱۳۷۴ شمسی) در لندن تأسیس شد. این مرکز همانند دیگر مراکز اسلامی در انگلستان به امور تبلیغی و آموزش قرآن، اصول و فروع دین و برگزاری مجالس و محافل مذهبی می‌پردازد. این مرکز در مواقع خاص همچون شب‌های قدر و ایام سوگواری در ماه محرم، پذیرای شیعیان است. چند مؤسسه فرهنگی-آموزشی، از دیگر حوزه‌های تابع مرکز اسلامی انگلیس به شمار می‌آید که دارالقرآن الکریم، انجمن جوانان الفجر و مؤسسه مطالعات اسلامی از جمله آنهاست. پیش از این، ریاست مرکز اسلامی انگلیس را محسن اراکی و عبدالحسین معزی و محمدعلی شمالی نمایندگان رهبر جمهوری اسلامی ایران بر عهده داشته‌اند.[۲۵] از ۲۹ خرداد ۱۳۹۷ش نیز سید هاشم موسوی به‌عنوان ریاست این مرکز معرفی شده است.[۲۶]
مجمع جهانی اسلام
مجمع اسلامی جهانی (Islamic Universal Association) در سال ۱۹۷۴ میلادی (۱۳۵۲ شمسی) بنابر دستور سید محمدرضا گلپایگانی با هدف نشر فرهنگ اسلام و آشنایی عموم با مذهب تشیع و رسیدگی به مشکلات دینی مسلمانان به‌ویژه شیعیان مقیم انگلستان توسط سید مهدی گلپایگانی فرزند سید محمدرضا گلپایگانی، در لندن تأسیس شد. بنابر گفته رسول جعفریان، این مرکز با برگزاری مجالس در ماه‌های محرم و صفر و رمضان، و برپایی مناسبت‌های مختلف و دعوت از علمای شیعه، یکی از مهمترین و فعال‌ترین کانون‌های شیعی در اروپا و به‌ویژه در انگلستان شمرده می‌شود و ده‌ها هزار شیعه ایرانی و غیرایرانی ساکن لندن از خدمات آن استفاده می‌کنند. این مجمع فعالیت‌های آموزشی و تربیتی نیز دارد.[۲۷].
بنیاد امام خویی
مؤسسه فرهنگی امام خویی به پیشنهاد سید محمدتقی خویی فرزند سید ابوالقاسم خویی در سال ۱۹۸۹ میلادی در لندن تأسیس شد. این مؤسسه با هدف ارائه خدمات فرهنگی، دینی و اجتماعی و حمایت از مسلمانان مهاجر، فعالیت خود را آغاز کرد. از جمله فعالیت‌های بنیاد خویی در انگلستان، تأسیس دو مدرسه بزرگ به نام‌های امام صادق(ع) (پسرانه) و مدرسه الزهراء (دخترانه) در لندن است. کتابخانه بزرگ بنیاد، بیش از ۱۰ هزار جلد کتاب دارد. این بنیاد هر ماهه دو نشریه به نام‌های «النور» و «الکلمه» منتشر می‌کند.[۲۸]
محمدی‌تراست
مؤسسه دینی محمدی تراست (Muhammadi Trust)، مؤسسه‌ای خیریه و مربوط به شیعیان امامیه در لندن است که در سال ۱۳۹۰ قمری در این شهر افتتاح شد. در این مرکز، مجالس عزاداری و شادی اهل‌بیت(ع) و کنفرانس‌های علمی و فرهنگی در مناسبت‌های مختلف به ۳ زبان عربی، انگلیسی و اردو برگزار می‌شود. این مؤسسه، مرکز شیعیان پاکستانی مقیم لندن به شمار می‌رود.[۲۹]
مرکز اسلامی منچستر
مرکز اسلامی منچستر، در سال ۱۹۹۱ میلادی آغاز به کار کرد. بنابر اطلاعات موجود در پایگاه اینترنتی این مرکز، شیعیانی از ده کشور اسلامی در این مرکز حضور می‌یابند و ماهانه بیش از ۳۰ برنامه مذهبی و آموزشی در آن برگزار می‌شود. اولین امام مرکز اسلامی منچستر محمود تقی‌زاده داوری بوده، و سید اسدالله آوایی از سال ۲۰۱۶ این مسئولیت را بر عهده دارد.[۳۰]
مرکز اسلامی امام رضا (ع) در بیرمنگهام
مرکز فرهنگی امام رضا(ع) با هدف نشر و تبلیغ فرهنگ اصیل اسلامی و سنت پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) در سال ۲۰۰۶ میلادی فعالیت خود را آغاز کرده است. این مرکز محلی برای اجرای مراسم عبادی همچون ایام ماه مبارک رمضان، محرم و سایر ایام سوگواری و جشن‌های مذهبی و برپایی شعائر دینی و ملی و تبلیغ معارف اسلامی است. اعضای هیئت امنای این مرکز ۳ نفرند که برنامه‌ریزی و اجرای وظایف مرکز را با همکاری سایر اعضا بر عهده دارند. ایجاد فضای مناسب برای گردهمایی مسلمانان، تعمیق و گسترش فرهنگ دینی و آموزش قرآن و معارف اسلامی، هماهنگی و برگزاری سفرهای زیارتی و بزرگداشت مناسبت‌های دینی مذهبی و ملی، از مهمترین اهداف و وظایف این مرکز اعلام شده است[۳۱]
پانویس
- ↑ یورواستات [۱]
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «Religion of the United Kingdom»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «Rooted in Britain, Connections Across the Globe.»، سایت شورای مسلمانان بریتانیا (MCB).
- ↑ «Rooted in Britain, Connections Across the Globe.»، سایت شورای مسلمانان بریتانیا (MCB).
- ↑ «Rooted in Britain, Connections Across the Globe.»، سایت شورای مسلمانان بریتانیا (MCB).
- ↑ «British Muslims in Numbers: Census Analysis»، سایت شورای مسلمانان بریتانیا (MCB).
- ↑ «British Muslims in Numbers: Census Analysis»، سایت شورای مسلمانان بریتانیا (MCB).
- ↑ «68% of Muslims in England and Wales live in areas with high unemployment»، پایگاه اینترنتی گاردین.
- ↑ «UK Mosque Statistics / Masjid Statistics»، سایت muslimsinbritain.
- ↑ «About Us»، سایت مسجد شاه‌جهان.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۹۱ش، ص۶۶۰.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۹۱ش، ص۶۶۰.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۹۱ش، ص۶۶۰.
- ↑ عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۱-۳۱۰.
- ↑ عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۱-۳۱۰.
- ↑ عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۱-۳۱۰.
- ↑ عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۱-۳۱۰.
- ↑ عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۱-۳۱۰.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۹۱ش، ص۶۶۰.
- ↑ معارفه سید هاشم موسوی، سایت مرکز اسلامی انگلیس.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۹۱ش، ص۶۶۰-۶۶۱.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۹۱ش، ص۶۶۱-۶۶۲.
- ↑ الکرباسی، معجم المقالات الحسینیة، ج۲، ص۳۶.
- ↑ «درباره مرکز اسلامی منچستر»، پایگاه اینترنتی مرکز اسلامی منچستر.
- ↑ [«درباره مرکز» http://ircc-bham.com/farsi/درباره-مرکز/]، پایگاه اینترنتی مرکز فرهنگی امام رضا - بیرمنگهام.
منابع
- مجله اخبار شیعیان، سال دوم، شماره نهم، مرداد ۱۳۸۵ شمسی، ص ۴۵ و ۴۶
- جعفریان، رسول، اطلس شیعه، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، چاپ پنجم، ۱۳۹۱
- الکرباسی، محمد صادق محمد، دائرة المعارف الحسینیة، معجم المقالات الحسینیة، لندن، المرکز الحسینی للدراسات، ۱۴۳۲ قمری
پیوند به بیرون
- آمار شیعیان انگلستان
- مراکز اسلامی انگلیس
- گزارشی از شیعیان امامیه انگلستان
- تصاویر/مساجد انگلیس
- «محمد» محبوب‌ترین نام نوزادان پسر در لندن
- نخستین وزیر زن مسلمان در تاریخ دولت انگلستان انتخاب شد