ویکی شیعه:نوشتار پیشنهادی هفته/۲۰۱۵/۳۶
حوزه علمیه نهاد آموزش و تحقیق در علوم دینی شیعیان، متشکل از مجموعه مدارس دینی و مراجع مذهبی که وظایفی آموزشی، پژوهشی و تبلیغی از جمله تربیت و پرورش طُلّاب علوم دینی شیعه را بر عهده دارند. حوزه‌های علمیه شیعه غالبا بر امور مذهبی و تبلیغات دینی در مناطق شیعه‌نشین نیز نظارت دارند. بخش مهم حوزه علمیه، مدارس علمیه است که روحانیون شیعه در آن به تدریس و تحصیل علوم دینی می‌پردازند. حوزه‌های علمیه تحت اشراف مجتهدان یا مراجع تقلید شیعه اداره می‌شود.
حوزه‌های علمیه همواره استقلال مالی و اقتصادی داشته‌اند. هزینه‌های مالی آنها معمولا از طریق وجوهات، توسط مراجع تقلید تأمین می‌گردد. در سال‌های اخیر در کشور ایران برای اداره برخی مراکز و موسسات مرتبط با حوزه علمیه، بودجه دولتی در نظر گرفته شده است.
هرچند اصطلاح «حوزه علمیه» در دوران اخیر رواج یافته، ماهیت این نهاد، به قرون نخستین قمری باز می‌گردد. در طول تاریخ شیعه، این نهاد، نظام آموزشی ویژه‌ای پیدا کرده است. مباحثه از سنت‌های رایج در آن است و «مقدمات»، «سطح» و «خارج» به ترتیب مراحل تحصیل در حوزه‌اند.
حوزه‌های علمیه قم، نجف، بغداد، حله، جبل عامل و اصفهان به عنوان مهم‌ترین حوزه‌های علمیه شیعه هر کدام برای مدتی مرکزیت علمی حوزه‌های علمیه شیعه را بر عهده داشتند. امروزه حوزه علمیه قم مهم‌ترینِ حوزه‌های علمیه شیعی است که طلابی از سراسر جهان برای تحصیل علم به آنجا می‌آیند.