حدیث جنود عقل و جهل: تفاوت میان نسخهها
جز + رده:احادیث اخلاقی (هاتکت) |
جز + رده:سخنان امام صادق (هاتکت) |
||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
[[رده:احادیث مشهور]] | [[رده:احادیث مشهور]] | ||
[[رده:احادیث اخلاقی]] | [[رده:احادیث اخلاقی]] | ||
[[رده:سخنان امام صادق]] |
نسخهٔ ۱۰ ژانویهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۵:۳۰
حدیث جنود عقل و جهل حدیثی اخلاقی از امام صادق (ع) است. در این حدیث که به روایت سماعة بن مهران آمده، امام صادق (ع) در جمعی از دوستان خود ضمن تشریح چگونگی آفرینش عقل و جهل برای هر کدام از عقل و جهل ۷۵ لشکر ذکر میکند که در برگیرنده بسیاری از فضائل و رذائل اخلاقی است. این حدیث توسط برخی شارحان حدیث شرح داده شده که شرح ملاصدرا، مولا صالح مازندرانی و امام خمینی از جمله این شروح است.
معرفی
جنود عقل و جهل عنوان حدیثی اخلاقی و مفصل از امام صادق (ع) است که کلینی [۱] و شیخ صدوق [۲] در آثار حدیثی خود به نقل از سماعة بن مهران آن را آوردهاند. در این حدیث امام صادق (ع) ضمن تشریح چگونگی آفرینش سپاهیان عقل و جهل، ۷۵ لشکر برای عقل و ۷۵ لشکر برای جهل بیان میکند که بسیاری از فضائل و رذائل اخلاقی را در بر میگیرد. امام در این حدیث از اصحابش میخواهد با شناخت جنود عقل و جهل مسیر هدایت را دریابند.
محتوا
سماعة بن مهران نقل میکند که در جمع عدهای از دوستداران امام صادق (ع) در نزد امام سخن از عقل و جهل پیش آمد که امام ششم فرمود عقل و سپاهیانش و جهل و سپاهیانش را بشناسید تا هدایت یابید. سماعة میگوید به ایشان عرض کردم ما چیزی جز آنچه شما به ما بیاموزید چیزی نمیدانیم؛ پس امام شروع به سخن کرد و ابتدا به نحوه آفرینش عقل و جهل پرداخت. امام صادق (ع) عقل را اولین موجود روحانی که از سمت راست عرش و از نور خدا خلق شد، معرفی میکند که تابع فرمان خدا و مورد اکرام او بود؛ سپس نحوه خلق جهل را بیان کرد که از دریای شور ظلمت و سیاهی آفریده شد و از فرمان خدا سرکشی کرد و مورد لعنت خداوند قرار گرفت.
جعفر بن محمد (ع) بعد از تشریح نحوه خلقت این دو موجود به شمارش سپاهیانی که خدا برای آنها قرار داد میپردازد و برای هر کدام ۷۵ لشکر که ضد هم هستند بیان میکند. برخی از این جنود به شرح ذیل است:
خیر وزیر عقل و شر وزیر جهل، ایمان در مقابل کفر، تصدیق حق در مقابل انکار حق، امید در مقابل ناامیدی، عدل و داد در مقابل ستم، خوشبینی در مقابل بدبینی، سپاسگزاری در مقابل کفران نعمت، توکل در مقابل آز و حرص، نرمدلی در مقابل سختدلی، دانایی در مقابل نادانی، عفت و پارسایی در مقابل بیحیایی و هرزگی، فروتنی در مقابل تکبر، شکیبایی در مقابل بیتابی، گذشت در مقابل انتقام، وفاداری در مقابل پیمانشکنی، محبت در مقابل بغض و کینه، راستی در مقابل دروغ، رازداری در مقابل افشاگری، نماز در مقابل بینمازی، مراعات حقوق والدین در مقابل نمک نشناسی، وقار در مقابل سبکی، استغفار در مقابل غرور، نشاط در مقابل سستی و ...[۳]
در انتهای حدیث امام ششم بعد از شمردن تک تک جنود عقل و جهل به اصحاب خود فرمود همه این لشکریان عقل فقط در پیامبر، جانشین وی و مؤمنی که دلش با خدا باشد جمع خواهد شد و دیگر دوستان ما برخی از این جنود را خواهند داشت.
کتاب شناسی
حدیث جنود عقل و جهل توسط برخی از شارحان حدیث مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است. که از مهمترین آنها میتوان به شرح ملاصدرا، شرح مولا صالح مازندرانی و شرح امام خمینی اشاره کرد.
- شرح اصول کافی: محمد صدرالدین شیرازی معروف به ملاصدرا در جلد اول کتاب شرح اصول کافی در حدود ۱۴۰ صفحه به تفصیل حدیث جنود عقل و جهل را شرح داده است.[۴]
- شرح الكافي- الأصول و الروضة: محمدصالح مازندرانی معروف به مولا صالح مازندرانی نیز در جلد اول کتاب شرح الکافی این حدیث را مورد بررسی و تحقیق قرار داده است.[۵]
- شرح حدیث جنود عقل و جهل: امام خمینی در این کتاب پس از بیان حدیث و ترجمه آن، برخی از این صفات (جنود) را تشریح کرده است. این کتاب در سال ۱۳۸۹ توسط مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی در ۵۰۳ صفحه به چاپ رسیده است.
پانویس
منابع
- امام خمینی، سید روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
- صدوق، محمد بن علی، الخصال، مصحح على اكبر غفارى، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، مصحح على اكبر غفارى و محمد آخوندى، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.
- کمرهای، محمدباقر، ترجمه اصول کافی، قم، اسوه، ۱۳۷۵ش.
- مازندرانی، محمدصالح، شرح الكافي- الأصول و الروضة، مصحح ابوالحسن شعرانى، تهران، المكتبة الإسلامية، ۱۳۸۲ش.
- ملا صدرا، محمد، شرح اصول کافی، مصحح محمد خواجوى، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى، ۱۳۸۳ش.