ناودان طلا
ناودان طلا یا ناودان رحمت، ناودانی از جنس طلا بر بالای دیوار شمالی کعبه که آب باران یا شستشوی سقف را به محوطه حِجر اسماعیل می‌ریزد. امامان شیعه به دعا زیر این ناودان توصیه کرده و آن را مستجاب دانسته‌اند. نقل شده است که امام صادق(ع) برای شفای بیماری، سفارش کرد که آب ناودان را برای او ببرند.
زمان ساخت این ناودان پنج سال پیش از بعثت پیامبر اسلام است. در آن زمان قریش کعبه را بازسازی کرده و برای نخستین بار برای کعبه سقفی بنا کردند و ناودانی نیز برای آن ساختند. ولید بن عبدالملک نخستین کسی بود که از طلا در ساخت ناودان استفاده کرد. ناودان فعلی در سال ۱۴۱۷ق، در دوران مَلِک فهد، ساخته شده و شبیه ناودان دوره عثمانی است.
حرم امام علی(ع)، نیز دارای ناودانی طلایی است. در احادیث شیعه، توصیه خاصی درباره این ناودان طلایی وارد نشده است.
معرفی
ناودان طلا (به عربی: المیزاب الذهبی)؛ ناودانی است که بر بالای دیوار شمالی کعبه قرار داشته و به «ناودان رحمت» شهرت دارد.[۱] آبی که هنگام باریدن باران یا شستن، بر روی کعبه جمع می‌شود، بوسیله این ناودان، تخلیه می‌گردد.[۲] این ناودان در سمت حِجْر اسماعیل قرار داشته[۳] و آبی که از آن خارج می‌شود، در محوطه حجر اسماعیل می‌ریزد.[۱]
ولید بن عبدالملک از حاکمان بنی‌امیه، دستور داد ناودان کعبه را با ورق‌هایی از طلا، زینت دهند. مردم از دیدن این ناودان طلایی به وجد آمده و آن‌را «ناودان طلا» خواندند و این نام برای آن شایع شد.[۴]
امروزه در ساخت این ناودان، طلای بسیاری استفاده شده، نقره و چوب نیز در ساخت آن به کار رفته است.[۵] نمای داخلی این ناودان، از نقره است.[۶]
تاریخچه
پنج سال پیش از بعثت پیامبر اسلام، در مکه، سیلی جاری شد و کعبه ویران گردید.[۷] کعبه تا پیش از آن، دارای سقف نبود.[۸] پس از سیل و خرابی کعبه، قریش به بازسازی آن همت گمارد[۹] و سقفی برای کعبه بنا کرده و ناودانی نیز برای آن ساختند.[۹] این، اولین ناودان برای کعبه بود.[۱۰]
حاکمان مختلف، تغییراتی در این ناودان به‌وجود آوردند تا اینکه ولید بن عبدالملک از حاکمان بنی‌امیه، سی هزار قطعه طلا برای طلاکوب کردن درب خانه خدا و ناودان طلا اختصاص داد.[۴] ولید، اولین فردی بود که در ناودان کعبه از طلا استفاده کرد.[۱۱]
پس از او، حاکمان بسیاری به بازسازی و تعویض ناودان دست زدند.[۱۲] در سال ۱۲۷۳ق سلطان عبدالمجید پادشاه عثمانی، ناودانی از طلا برای کعبه ساخت.[۱۳] در سال ۱۴۱۷ق، در دوران مَلِک فهد بن عبدالعزیز، پادشاه سعودی، مسجد الحرام بازسازی شد.[۱۴] در این بازسازی، ناودانی شبیه ناودان دوران سلطان عبدالمجید، ساخته و بر کعبه نصب گردید.[۱۴] این ناودان از استحکام بیشتری برخوردار بوده و تا امروز بر روی کعبه نصب است.[۱۴]
دعا و نماز زیر ناودان کعبه
در روایات در مورد ناودان کعبه، توصیه‌هایی ذکر شده است:
- امام رضا(ع) در روایتی سفارش کرده که مسلمانان زیر ناودان کعبه رفته و در آنجا بسیار دعا کنند.[۱۵]
- زیر ناودان را مقام (جایگاه) جبرئیل دانسته‌اند؛ زیرا جبرئیل از این مکان، اجازه حضور از پیامبر اسلام می‌گرفت و به همین جهت دعا در اینجا قبول می‌شود.[۱۶]
- امام موسی کاظم(ع) از پدرش امام صادق(ع) نقل کرده وقتی به ناودان می‌رسید، چنین دعا می‌کرد: اللَّهُمَّ أَعْتِقْ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلَالِ وَ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ أَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِك»[۱۷][یادداشت ۱]
- امام صادق(ع) در زیر ناودان نشسته، دست‌ها را بلند کرده و چنین دعا می‌کرد: «اللَّهُمَّ ارْحَمْ ضَعْفِي وَ قِلَّةَ حِيلَتِي اللَّهُمَّ أَنْزِلْ عَلَيَّ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِكَ وَ أَدْرِرْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْوَاسِعِ وَ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ، وَ شَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ، اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنَ الرِّزْقِ، وَ لَا تَقْتُرْ عَلَيَّ، اللَّهُمَّ ارْحَمْنِي وَ لَا تُعَذِّبْنِي، ارْضَ عَنِّي وَ لَا تَسْخَطْ عَلَيَّ، إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعاءِ قَرِيبٌ مُجِيبٌ».[۱۸][یادداشت ۲]
- امام صادق(ع) برای شفای بیماری، سفارش کرد که آبی که از ناودان طلا جاری می‌شود، برای او ببرند.[۱۹]
ناودان طلا در حرم امام علی(ع)
وسط بالاترين نقطه ايوان جنوبى حرم امام علی(ع)، ناودان طلا قرار دارد كه تنها راه خروجى آب باران، از بالاى گنبد و سقف ايوان است.[۲۰] این ایوان به جهت وجود ناودان در آن، «ایوان ناودان طلا» (ایوان میزاب الذهبی) نامیده شده است.[۲۱]
برخى مردم، اين ناودان را همانند ناودان طلاى كعبه دانسته‌اند؛ به‌طورى كه هنگام بارش باران، آب آن را به نيت شفا جمع مى‌كنند.[۲۲] برخى زائران نيز زير ناودان، دو ركعت نماز می‌خوانند و با توسل به امام على(ع)، حاجت خود را از خداوند طلب مى‌كنند، اما محققان معتقدند هيچ روايت يا توصیه‌ای درباره ناودان طلاى حرم امام على(ع) و نماز زير آن، وارد نشده است.[۲۳]
نگارخانه
-
ناودانی که به دستور سلطان عبدالمجید ساخته شد.
-
-
جاری شدن آب باران از روی ناودان طلا.
-
تبرک جستن زائران از آب ناودان طلا در حرم امام علی(ع)
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ غفاری، راهنمای حرمین شریفین، ۱۳۷۰ش، ص۱۷۸.
- ↑ «ميزاب الكعبة المشرفة» سایت بوابة الحرمین الشریفین.
- ↑ «ميزاب الكعبة المشرفة»، سایت الیوم السابع.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ صبری باشا،موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب ۲۰۰۴م، ج۲، ص۶۷۵.
- ↑ «ميزاب الكعبة المشرفة» سایت بوابة الحرمین الشریفین.
- ↑ «ميزاب الكعبة المشرفة»، سایت الرئاسة العامة لشؤون المسجد الحرام و المسجد النبوی
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۴۵.
- ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۱ش، ص۷۸.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۴۶.
- ↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۱ش، ص۷۸.
- ↑ «ميزاب الكعبة المشرفة» سایت بوابة الحرمین الشریفین.
- ↑ صبری باشا، موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب ۲۰۰۴م، ج۲، ص۶۷۵.
- ↑ غفاری، راهنمای حرمین شریفین، ۱۳۷۰ش، ص۱۷۸- ۱۷۹.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ «ميزاب الكعبة المشرفة» سایت بوابة الحرمین الشریفین.
- ↑ امام رضا، الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا عليه السلام، ۱۴۰۶ق، ص۲۲۲.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۵۲.
- ↑ کلینی، الكافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۰۷.
- ↑ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۶، ص۱۹۹.
- ↑ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۲، ص۵۷۴.
- ↑ فقیه بحرالعلوم، «زیارتگاه‌های عراق»، تهران، ص۴۶.
- ↑ فرطوسی، «تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)»، ۱۳۹۳ش، ص۳۹۹.
- ↑ فقیه بحرالعلوم، «زیارتگاه‌های عراق»، تهران، ص۴۶.
- ↑ فقیه بحرالعلوم، «زیارتگاه‌های عراق»، تهران، ص۴۶.
یادداشت
- ↑ ترجمه: بار خدایا از آتش دوزخ رهایی ام بخش، و روزی حلالت را بر من بگستران، و شر جنیان وآدمیان فاسق را ازمن دور فرما، وبا رحمتت مرا به یهشت داخل کن.
- ↑ ترجمه: خدایا! بر ناتوانی و بیچارگی من، رحم کن. پروردگارا! مرا از رحمت خویش، دو نصیب عطا کن و از روزی گسترده‌ات بر من ببار و شر فاسقان جن و انس و شر فاسقان عرب و عجم را از من دور کن. خدایا! روزی مرا گشاده گردان و بر من سخت مگیر. خدایا! بر من رحمت آر و عذابم مکن. از من خشنود باش و بر من خشم مگیر. تو شنوای دعا و نزدیک و اجابت کننده ای».
منابع
- امام رضا(ع)، الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه السلام، مشهد، مؤسسة آل‌البیت علیهم السلام، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
- برقی، ابوجعفر احمد بن محمد، المحاسن، محقق: جلال‌الدین محدث، قم، دارالکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۷۱ق.
- جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
- صبري باشا، ایوب، موسوعة مرآة الحرمين الشريفين و جزيرة العرب ترجمه: ماجده معروف، حسين مجيب المصری، عبدالغزيز عوض، قاهره، دارالآفاق العربية، ٢٠٠٤م.
- غفاری، ابراهیم، راهنمای حرمین شریفین، بی‌جا، اسوه، ۱۳۷۰ش.
- فرطوسی، صلاح مهدی، «تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)»، ترجمه حسین طه نیا، مشعر، تهران، ۱۳۹۳ش.
- فقیه بحرالعلوم، محمدمهدی، «زیارتگاه‌های عراق»، تهران، سازمان حج و زیارت، بی‌تا.
- قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، قم، الهادی، ۱۳۸۱ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: علی‌اکبر غفاری، محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- «ميزاب الكعبة المشرفة»، سایت الیوم السابع، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آگوست ۲۰۱۹م، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۱ش.
- «ميزاب الكعبة المشرفة»، سایت الرئاسة العامة لشؤون المسجد الحرام و المسجد النبوی، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۱ش.
- «ميزاب الكعبة المشرفة» سایت بوابة الحرمین الشریفین، تاریخ بازدید: ۱۶ فروردین ۱۴۰۱ش.